"شاه مَردان" منطقه ای از ازبکستان و در ۵۵ کیلومتری جنوب شهر فرغانه است که درون خاک قرقیزستان قرار دارد. در واقع ما برای رسیدن به این منطقه کوچک ،از بخش "کدام‌جای" در قرقیزستان عبور کردیم. مساحت این منطقه ۹۰ کیلومتر مربع است و جمعیت آن در سال ۱۹۹۳ برابر با ۵۱۰۰ نفر بود. ۹۰ درصد جمعیت آن ازبک و ۱۰ درصد بقیه قرقیزند. شهرت این منطقه به دلیل وجود آرامگاهی است که ادعا می‌شود به علی بن ابیطالب (ع) تعلق دارد. شاه مردان لقب فارسی مولای متقیان است که شعر معروفی هم درباره آن ساخته اند.
سر کوه بلند فریاد کردم علی شیر خدا را یاد کردم
علی شیر خدا یا شاه مردان دل ناشاد ما را شاد گردان
دو رود آق‌سو و کوک سو در این منطقه به هم می‌پیوندند و رودی به نام شاه مردان‌چای را تشکیل می‌دهند. کوهستان کول کولان با دریاچه‌های خوش‌منظره در کنارهٔ جنوبی مرز شاه مردان با قرقیزستان قرار گرفته‌است. مدتی نیز به این محل حمزه‌آباد گفته می شد و این نام‌گذاری به افتخار حمزه حکیم‌زاده نیازی، شاعر و بنیانگذار ادبیات نمایشی ازبکی بود. وی در سال ۱۹۲۹ در شاه مردان کشته‌شد.نقل است که آخون‌بایف، نخستین رئیس جمهور ازبکستان در سال ۱۹۳۰ ، از اروزبکوف، رئیس جمهور قرقیزستان خواهش کرد تا این منطقه را به خاطر چشم‌اندازهای زیبای آن به ازبکستان بدهد. رئیس جمهور قرقیزستان نیز این درخواست را اجابت کرد.در مسیر شاه مردان با یک سنگ بسیار بزرگ مواجه شدیم که بر روی آن الفاظ مقدسی به زبان های فارسی و ازبکی نوشته شده بود.برخی نیز برای برآورده شدن حاجت به آن دخیل بسته بودند.راهنمای ما گفت که مردم این محل می گویند چند سال قبل این سنگ بزرگ،درون رودخانه افتاد و مانع رسیدن آب به منازل و مراتع شد.هیچکس هم قدرت جابجا کردن آن را نداشت.مردم محل که مستاصل شده بودند به دعا و نذر و نیاز روی آوردند تا اینکه یک روز یک جوانمرد قوی هیکل آمد و با قدرت بازوی خود این سنگ را جابجا کرد.وقتی مردم نام این مرد را پرسیدند ،وی فقط گفت"شاه مردان" و ناپدید شد.از آن پس مردم مسلمان منطقه که از اهل سنت هستند،می پندارند که آن مرد حضرت علی(ع) بوده و برای این سنگ تقدس قائل هستند.*
*منبع:کتاب چهار سال در سرزمین تیمور،خاطرات سفیر ایران در ازبکستان
نظر شما