به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، با وجود سختگیری هایی که در حج برای شیعیان وجود دارد سعودی‌ها تلاش میکنند مدل دین‌داری خودشان را به تمام زائرانی که از کشورهای دیگر مشرف می‌شوند تحمیل کنند و مدل و الگوی خودشان را الگوی درست میدانند و انتظار دارند که همه مسلمانان به همان سبک زیارت کنند.
بنابر روایت شیعه نیوز، موسم حج، یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های مذهبی جهان، نه‌تنها برای مسلمانان فرصتی است برای انجام فریضه‌ای الهی، بلکه به‌لحاظ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هر ساله میلیون‌ها مسلمان از نقاط مختلف جهان به مکه و مدینه می‌روند تا مناسک حج را به‌جا آورند. در این میان، زائران شیعه، به‌ویژه از کشورهایی مانند ایران، عراق، لبنان، پاکستان و بحرین، سهم قابل توجهی از حجاج را تشکیل میدهند. برخی سخت گیری های عربستان سعودی با زائران شیعه، همواره محل بحث، انتقاد و نگرانی بوده است.
در طول سال‌ها، گزارش‌های متعددی از رفتار تبعیض‌آمیز مأموران سعودی با زائران شیعه منتشر شده است. مانند بازرسی‌های گزینشی چنانکه حجاج شیعه، به‌ویژه ایرانی‌ها و عراقی‌ها، معمولاً هنگام ورود به عربستان با بازرسی‌های شدید، مصادره کتاب‌ها و ادعیه‌نامه‌ها مواجه می‌شوند و شیعیان در موسم حج اجازه ندارند برخی مراسم خاص خود، مانند دعای کمیل، دعای ندبه یا زیارت‌نامه‌خوانی در بقیع را به‌صورت گروهی و آشکار انجام دهند.
همه ساله سازمان حج و زیارت جهت جلوگیری از مشکلات احتمالی و سابقه دستگیری حجاج ایرانی توسط شرطه های عربستان توصیه های سختگیرانه ای دارد از قبیل: همراه نداشتن چفیه بسیجی و فلسطینی، همراه نداشتن سال سبط منقش به اسامی اهل بیت، همراه نداشتن مهر و تسبیح تربت امام حسین (ع)، عدم استفاده از جانماز منقش به تصاویر شهدای مقاومت ایرانی و غی ایرانی، عدم دادن شعارهای سیاسی حمایت از مقاومت، عدم خواندن مناجات امیرالمومنین و زیارت عاشورا، عدم همراه داشتن مفاتیح، عدم گفتن اذان و اقامه شیعی، عدم برگزاری مراسمات مذهبی در هتل ها، عدم پخش نذورات مناسبات مذهبی در حرم.
بررسی چالش‌های شیعیان در حج
یکی از مهم‌ترین مطالبات زائران شیعه، امکان زیارت قبور ائمه بقیع در مدینه است. این قبور که در قرن بیستم توسط وهابی‌ها تخریب شد، اکنون بدون هیچ‌گونه نشانه‌ای در معرض دید نیستند و هرگونه توقف یا ابراز احساسات در کنار آن‌ها با واکنش نیروهای امنیتی مواجه میشود. این امر به‌ویژه برای شیعیان، که احترام به اهل بیت را بخشی از ایمان خود میدانند، بسیار سنگین و تحقیرآمیز است.
جلال آل احمد در بخشی از کتاب «خسی در میقات» که سفرنامه حج است اشاره می‌کند:
«عصر رفتم دور بقیع را گشتم. طرف غربی اش به شهر است و طرف شرقی به نخلستان ها و دیوارش بلند و قطور. عین دیوار زندان و دور که زدم، دم در بودم؛ اما ورود ممکن نبود. شرطه ها داشتند حجاج را بیرون می کردند. پایان وقت ملاقات؟... و با ضرب و شتم هم.»
یا حامد عسکری در بخشی از کتاب «خال سیاه عربی» که سفرنامه حج خود است آورده است:
«مهر تربت آوردن توی مسجدالنبی یک شوخی خطرناک است؛ ولی دلمان هم نیست پیشانی بر فرش بگذاریم. یک جوری با مصطفی و ابراهیم تویئ صف ها می ایستیم که پیشانی‌هامان روی مرمرهای کف مسجد بیفتد نه روی فرش ها»
«کلا آداب خاصی دارند و در رعایت کردن این آداب هم خیلی جسورند. موقع نماز نباید مهر بگذارید. وقتی نماز می خوانند، نباید از جلویشان رد شوید. قرآن را به هیچ وجه نباید روی زمین بگذارید. کفش ها را به هیچ وجه روی فرش نباید قرار دهید. پا که روی پا می اندازید کف پایتان نباید سمت یک عرب سعودی باشد. همه این کارها آتش زدن فتیله ای است که روشن کردنش با شماست و خاموش کردنش کار حضرت فیل.»
و یا حامد عسگری در بخش دیگری از کتابش اشاره می‌کند که به دلیل عکس انداختن از چهره چند مرد و کودک توسط پلیس شرعیات عربستان دستگیر شده و به جایی شبیه زندان با راهروهای تاریک در زیر بقیع برده شده که از شدت سختگیری گویا آخر دنیاست و اگر بلایی سر کسی بیاورند احدی متوجه نخواهد شد. و می نویسد:
«می گوید: چرا شما ایرانی ها اینجوری هستید؟ می گویم: چه جوری؟ می خواباند توی گوشم. آب دهانم را قورت می دهم. ریشش را می خاراند و می گوید: ببین مجوس! دوربین های زیادی داریم. دوباره عکاسی کنی بیاورندت اینجا، دیگر بیرون نمی روی ها. جای سیلی را می مالم و می گویم چشم. مچم را می گیرد و می گوید: گم شو برو بیرون. فحش و سیلی هم انگار هنوز آرامش نکرده است.»
محمدصالح سلطانی نویسنده کتاب «آواز حجاز» که سفرنامه عمره دانشجویی است در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز با بیان اینکه به نوعی از جمود و خشکی در رفتار و فهم مناسک و آیین های دینی عربستان وجود دارد گفت: این موارد باید در عربستان اصلاح بشود. عربستان کشور عجیبی از جهات مختلف است. عربستان یکی از دو کشور جهان است که نام یک خاندان روی کشور است یعنی عربستان سعودی و اردن هاشمی تنها کشورهایی در جهان که نام یک خاندان روی آنهاست و قدرت دست یک خانواده است و اساساً از مردم سالاری، حقوق بشر یا در واقع مفاهیم این چنینی در عربستان نمیشود حرف زد. بنابراین فکر کنم که شاید هنوز عربستان از جهت فرهنگی در همان حال و هوای «خسی در میقات» باشد ولی از جهت ظاهری مدرن و به روز شده است و خوش جلوه می‌دهد.
وی ادامه داد: حتی ما برای زیارت مشاهد مشرفه به خصوص قبرستان بقیع دچار چالش بودیم و اگر مثلاً می‌دیدند که شما کتاب دعایی باز کردید و دارید دعایی می‌خوانید برخورد می کردند. اول تذکر می‌دادند بعد تذکر سفت‌تر و بعد حتی اخراج از محیط قبرستان. ورود به قبرستان بقیع محدود است و دوبار در روز درب آنجا را باز میکنند و شما باید به سبک یک راهپیمایی فقط دور قبرستان دور بزنید و از درب دیگری خارج شوید یعنی اساسا امکان توقف و توجه زیارت وجود ندارد به خصوص اگر ببینند که شیعیان در مقابل مزار چهار امام معصوم حضرت امام حسن (ع)، حضرت امام باقر (ع)، حضرت امام صادق (ع) و حضرت امام سجاد (ع) می ایستند برخورد میکنند.
نویسنده سفرنامه «آواز حجاز» با اشاره به اینکه سختگیری ها نسبت به آن چیزی که از گذشته تعریف میشود کمتر شده است افزود: مثلا یک موضوع ساده مسئله فیلمبرداری و عکاسی در مشاهد مشرفه بوده که سابقاً در عربستان ممنوع بوده ولی الان راحت است و محدودیتی ندارد. نحوه تذکر دادن و نحوه مواجه با زائران شیعه هم از ابتدا خشن نیست یعنی اول یک تذکری میدهند بعد اگر شما تبعیت نکنید تذکر جدی تری میدهند و بعد حالا برخورد سفت تر. با وجود سختگیری هایی که وجود دارد تلاش میکنند آن مدل دین‌داری خودشان را به تمام زائرانی که از کشورهای دیگر مشرف می‌شوند تحمیل کنند. عربستان مدل و الگوی خودشان را الگوی درست میدانند و انتظار دارند که همه مسلمانان به همان سبک زیارت بکنند.
سختگیری عربستان سعودی به شیعیان در موسم حج، اگرچه بخشی از سیاست کلان این کشور در قبال شیعیان است، اما در بستر مراسمی جهانی و اسلامی چون حج، تبعیضی آشکار و نگران‌کننده است که با افزایش آگاهی جهانی و فشار نهادهای حقوق بشری و مذهبی، امید می‌رود که در آینده، مناسک حج به مکانی برای وحدت مسلمانان تبدیل شود، نه تجلی اختلاف‌ها.
نظر شما