به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، ناصرالدین‌شاه قاجار در خاطرات روز جمعه ۱۴ جمادی‌الاول ۱۲۸۷ [۲۱ مرداد ۱۲۴۹] خود نوشت: رفتم سلطنت‌آباد. صبح همه حرم رفته بودند. باجی زعفران، فخری‌جان، خورشید، زرین‌تاج، بشیرخان مانده بودند. رفتم حمام. درآمده سوار شده راندیم. با علی‌رضاخان [و] شهاب‌الملک صحبت کردیم. ارباب را از سر حمام فرستاده بودم برود بالای سوهانک، ناهار بیندازد [بساط ناهار را آماده کند]. راندیم الی سوهانک. بالای قنات سوهانک، زیر بیدها به ناهار افتادیم. بوهای متعفن می‌آمد. آقادایی، پسر امین‌خلوت و غیره جست‌وجوی تغوط [۱] می‌کردند.
خلاصه حکیم آمد روزنامه خواند. اوقاتش مثل سگ بود. عرفانچی ترجمه می‌کرد. بعد از ناهار سوار شده رفتم سلطنت‌آباد. سیاچی، محمدعلی‌خان، گربه‌ها، ملیجک، چُرتی و غیره دیشب آمده بودند. سیاچی از محمدعلی‌خان جلو افتاده، توی گودالی پنهان شده بوده است (با باشی [۲] برادرش) صدای شغال کرده‌اند که محمدعلی‌خان بترسد. محمدعلی‌خان هم به خیال شغال، تفنگ چهارپاره گرفته رانده بود بزند، سیاچی و غیره بیرون آمده بودند.
تیمورمیرزا [۳] را دیدم، می‌گفت یحی‌خان پریروز بغتتاً [ناگهان] افلیج شده و غش کرده است؛ حالا خوب است. خیلی سخت چیزی بوده است. دوست‌محمدخان پسر معیر، با عصمت‌الدوله گویا داماد شده است. خانه معیر مهمانی عظمی دعوت شده است، بسیار بی‌مزه مهمانی است.
پسر ظهیرالدوله [۴] ملقب به آقاسردار که مدتی بود ناخوشی‌های عجیب غریب، فلج و غیره و غیره و غیره داشت و مدتی زمین‌گیر بود (در سن جوانی از بس عرق، شراب، بنگ و چرس و غیره استعمال کرد) روز پانزدهم شهر جمادی‌الاول سنه ۸۷[۱۲] در ییلاق جمال‌آباد شمران فوت شد.
پی‌نوشت
۱- در اصل: «تغوت»، و تغوط به معنی مدفوع و قضای حاجت است. (دهخدا)
۲- باشی لقب حسین یا محمدحسن‌خان، پسر محمدخان سرتیپ افشار بود. وی به همراه دو برادر تنی خود: اکبرخان (نایب‌ناظر بعدی) و حسین‌خان (نایب بعدی) ابتدا از غلام‌بچگان و بعدها از پیشخدمت‌های حضور ناصرالدین‌شاه بودند. محمدخان افشار بعد از فوت پدر مهدیقلی‌خان (مجدالدوله) مادر وی را به زنی گرفت و به همین مناسبت حسن‌خان و برادرانش با مهدیقلی‌خان برادران ناتنی بودند.
۳- تیمورمیرزا حسام‌الدوله، پسر پنجم حسنیعلی‌میرزا فرمانفرما بود. وی شکارچی‌باشی ناصرالدین‌شاه بود و در تربیت پرندگان شکاری تخصص داشت. کتاب «بازنامه ناصری» اثری است حاصل قلم وی که در سال ۱۲۸۵ ق. به چاپ سنگی رسیده است. (شرح‌حال رجال ایران، ص ۷۷۸)
۴- محمدناصرخان قاجار دولو ظهیرالدوله پسر محمدابراهیم‌خان سردار و پدر علی‌خان صفا ظهیرالدوله بود. در سال ۱۲۷۷ ق. ملقب به ظهیرالدوله شد و در سال ۱۲۸۲ ق. ایشیک‌آقاسی‌باشی (رئیس گارد تشریفات سلطنتی) بود و پس از آن وزیر دربار و رئیس تشریفات شاه شد. (همان، ص ۶۵۱)
منبع: روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه قاجار از ربیع‌الاول ۱۲۸۷ تا شوال ۱۲۸۸ ق به انضمام سفرنامه کربلا و نجف، به کوشش مجید عبدامین، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ اول، زمستان ۱۳۹۸، ص ۴۰.
۲۵۹
نظر شما