فروزان آصف نخعی: شهرداری تهران از یک سو مراکز علمی و ترویج علم راجع به تعلیمات اجتماعی و همبستگی ناشی از آن مانند دفتر انجمن جامعه شناسی در یوسف آباد و خانه اندیشمندان علوم انسانی واقع در نبش ورشو را تعطیل می کند و از سوی دیگر با ترویج علوم فردی ، با همکاری سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور اقدام به برگزاری همایش توسعه سلامت اجتماعی شهروندان می کند.
آیا رفتار شهرداری، حول سیاستی حساب شده دنبال حذف علوم راجع به روابط جمعی و جایگزین ساختن علوم راجع به روابط فردی است؟ آیا این امر می تواند به توسعه سلامت اجتماعی شهروندان منتهی شود؟ اگر علوم اجتماعی و جامعه شناسی مستحق پلمب دفاتر خود هستند، درج لگوی آن ها در پای پوستر همایش توسعه سلامت اجتماعی شهروندان چه معنایی می تواند داشته باشد؟
تاریخچه تعطیلی مراکز علوم اجتماعی و اهداف آن
برای پاسخ به سوالات بالا، و حرکات ضدعلمی شهرداری تهران، دکتر سعید معیدفر رئیس سابق انجمن جامعه شناسی ایران به خبرگزاری خبرآنلاین گفت: «در مرداد ماه سال گذشته بود که شهرداری منطقه ۶ ، مرکز آموزش جامعه محور انجمن جامعه شناسی ایران واقع در یوسف آباد را تخلیه و پلمپ کرد و اجازه کار به مرکز آموزش جامعه محور انجمن جامعه شناسی نداد. شهرداری فعالیت ۱۰ ساله این مرکز آموزش که تاثیر بسیار مهمی در توسعه و انتقال مفاهیم و مبانی اجتماعی شهروندی داشت، متوقف کرد. »
این استاد دانشگاه افزود: «متعاقب آنمنطقه شش شهرداری و مدیریت فعلی آن با همکاری معاونت اجتماعی شهرداری با تلاش گسترده، خانه اندیشمندان علوم انسانی را تعطیل کردند و در نهایت در خرداد ماه امسال، در خانه اندیشمندان علوم انسانی که پایگاه مردمی اندیشه ورزان و شهروندان شهر تهران بود، را بستند.»
معید فر با بیان این که «خانه اندیشمندان علوم انسانی در توسعه دانش شهروندی و همچنین بالا بردن دیدگاه و رویکرد به شهر در میان شهروندان و دانشگاهیان و نخبگان تاثیر فراوانی داشت» افزود: « شهرداری نسبت به این مرکز و خانه احساس بدی داشت. احساس می‌کرد آن ها در انتقال دانش و بالا آوردن ادراک شهروندان برای مواجهه با مسائل شهری تاثیر مهمی دارند از این رو رویکردشان این بود این اندیشه تعطیل بشود. زیرا در نگاه اصحاب شهرداری، اساساً ما نباید چیزی به نام شهروند داشته باشیم تا از بالا هر گونه مایلند به امور شهروندان و شهر بپردازند. کسی هم تعارض و نقد برای تامین حق شهروندی نداشته باشد.»
او افزود: «اخیرا هم یک فیلم کوتاهی در شبکه های اجتماعی منتشر شد نشان می دهد چگونه پلاک زیبا و ارزشمند خانه اندیشمندان علوم انسانی را تخریب می‌کنند.»
همایش توسعه سلامت اجتماعی شهروندان و دلایل عدم شرکت انجمن جامعه شناسی در آن
این استاد دانشگاه در ادامه با بیان این که « شهرداری منطقه شش با مدیریت ضد علمی و مردمی با همکاری نظام روانشناسی همایشی را در اواخر مهر ماه در برج میلاد با هزینه‌های بسیار گزاف برگزار کردند» تاکید کرد: «می‌دانیم برگزاری همایش‌ها در برج میلاد چقدر هزینه دارد. آنان با رویکرد بسیار غلط نسبت به سلامت اجتماعی و می توان گفت ضد سلامت اجتماعی، بدون اجازه از انجمن جامعه شناسی ایران که خانه‌اش را تخریب کرده اند، لوگویش را ذیل پوستر همایش گذاشته اند و با نهایت بی اخلاقی، از رئیس انجمن جامعه شناسی دعوت کرده اند که حالا شما هم در این همایش شرکت بکنید.»
معیدفر افزود: «دعوت آنان قویا از سوی انجمن جامعه شناسی ایران غیرقابل پذیرش اعلام شد، زیرا اساساً رویکرد این همایش از نظر ما یک رویکرد کاملاً ضد علمی و ضد اجتماعی است. ضمن اینکه عملکرد شهرداری منطقه ۶ پس از تعطیلی مرکز آموزش انجمن جامعه شناسی و همچنین پلمپ خانه اندیشمندان علوم انسانی و تخلیه آن، به طور کامل غیر منطقی و به نظر می‌رسد بیشتر برای حفظ آبروی از دست رفته شان انجام شده است.که قطعاً شهروندان با مشاهده تخریب حتی نماد خانه اندیشمندان علوم انسانی در همین هفته گذشته، متوجه شدند متاسفانه مدیریت شهر در اختیار چه کسانی است.»
دلایل عمده توجه به روانشناسی در نظام های دارای شکاف دولت ملت
معیدفر در ادامه تاکید کرد «در پوستر همایش، شهرداری منطقه ۶ با همکاری سازمان نظام روانشناسی و مشاوره، قرار بوده به موضوعاتی مثل سلامت روان و تاب‌آوری در بحران‌ها، توان افزایی و پایدارسازی، نقش دانشگاه وتشکل‌ها و شبکه‌های اجتماعی در شهر هوشمند و توجه به مسئله اخلاق و ارزش‌های اجتماعی و امید، با رویکردی روانشناختی در این همایش توجه شود.»
او افزود: «متاسفانه در نظام هایی که شکاف میان دولت و ملت عمیق و شدید است، و هر روز نقش مردم کمتر می شود، اساساً به حاکمیت دولت و اقتدار آن افزوده شده، به تدریج برای تبیین آسیب‌های اجتماعی کم توجهی و گاه بی توجهی می شود، از جمله به دلایل زوال ارزش های اجتماعی، کاهش اعتماد عمومی در جامعه، افزایش خشونت و خودکشی، تخریب محیط زیست،افزایش بحران‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، و ارزیابی روندهای مدیریت کشور و مدیریت شهری و موضوعات رخ داده در کانتکس اجتماعی و بلایی که سر شهروندان آمده، چگونگی گسیختگی سازمان اجتماعی و تضعیف مبانی همبستگی اجتماعی، کم توجهی و بی توجهی شده و در نهایت از دل آن فردگرایی مفرط و افراطی شکل گرفته است.»
او افزود: «متاسفانه شما می‌بینید به ویژه در سال های اخیر خصوصاً جایگاه روانشناسان در تحلیل‌ها تقویت شده و دائم روان شناسان به صدا و سیما و عرصه‌های دیگر در رفت و آمد هستند تا در یک جهت گیری کلان گفته شود ریشه همه نامرادی ها و بدبختی‌ها و مشکلات، از فرد است. یعنی این فرد و افراد هستند که مقصر اصلی اند، نه روندها، نهادها و مدیریت کشور.»
این رئیس سابق انجمن جامعه شناسی افزود: «در عمل در پشت برگزاری همایش های این چنینی، تبرئه دولت، حکومت، مدیریت شهری در اداره اقتصاد و جامعه و شهر هستند. می‌خواهند تمام گناهان و بار همه مصیبت‌ها را به گردن فرد بیندازند. بنابراین مانع مرکز جامعه شناسان و اصحاب علوم اجتماعی شدند، و خانه اندیشمندان علوم انسانی شدند زیرا می دانند آنان می توانند تحلیل‌های دقیقی از چرایی و چگونگی بحران‌های ایجاد شده بدهند. روزبه روز هم بیشتر دنبال آن هستند این‌ها محدودتر شوند.»
معیدفر افزود: «این در شرایطی است که اساساً فردگرایی افراطی به دلیل مدیریت های غلط، به اوج خود رسیده ، به جای آن که انجمن هایی مانند انجمن جامعه شناسی را تقویت کنند که داوطلبانه تلاش می‌کنند کشور از بحران‌ها خارج شود، متاسفانه مدیریت شهری آن ها را آگاهانه کنار می زند تا جایی که با ایجاد محدودیت شدید برای آن ها، میان شهروندان و نخبگانش شکاف ایجاد می کند.»
معیدفر با ذکر این که مخالف علم و عالمان روانشناسی نیست گفت: «اما آیا اساساً مگر می‌شود با کارهای روانشناختی، سلامت اجتماعی رو راه بیندازند. واژه اجتماعی متاسفانه بد به کار رفته، و اساسا نمی توان با کارهای روانشناختی سلامت اجتماعی را ایجاد کرد»
آیا با مبانی روانشناسی می توان به حل مسائل اجتماعی پرداخت؟
این استاد دانشگاه با اشاره به این که «این روزها متاسفانه خیلی پسوند اجتماعی ای به کار می رود که دقیقا در تضاد با محتوای اجتماعی است» گفت: «امروز کلی معاونت اجتماعی، پیشگیری اجتماعی، مدیریت اجتماعی ، سازمان اجتماعی، داریم که مفهوم اجتماعی را فقط یدک می کشند و اساسا رویکرد همه آن ها ضد اجتماعی است و یکی از معضلات بزرگ نیز همین است. از این رو این که می خواهند با مبانی روانشناختی، به سراغ حل مسئله اجتماعی بروند، به معنای آن است که بعد از ۲۰۰ یا ۳۰۰ سال که اصحاب علوم اجتماعی تلاش کردند بگویند اساسا حوزه اجتماعی قابل تقلیل به افراد و فرد نیست، درست با یک رویکرد ضد علمی، دوباره به ۲۰۰ یا ۳۰۰ سال پیش بازگشته اند که در آن دوران اساسا فرد محور همه چیز بود.»
او افزود: « ۳۰۰ سال پیش اساسا چیزی به نام جامعه به رسمیت شناخته نمی شد. این رویکرد ممکن است در گذشته کارآمد بوده، ولی در دوران جدید که اجتماعات بشری بسیار گسترده شده، اساسا نمی توان با مطالعه افراد، ما به راه حل در ساخت اجتماعی دسترسی پیدا بکنیم. به همین دلیل اصحاب علوم اجتماعی گفتند موجودیتی به نام جامعه هست که آن موجودیت را نمی توان به افراد و روان افراد تقلیل داد.»
معیدفر در ادامه به انواع جرائم و نوع فهم از آن ها پرداخت و گفت: «سابقا می گفتند اگر کسی مرتکب قتلی شده، قاتل احتمالا باید دارای نقص زیست شناختی باشد. یعنی حتی قبل از روانشناسی، زیست شناسی در تشخیص ماهیت جرم دارای اهمیت بود. افراد مجرم، از این منظر مقصر نامیده می شدند که اساسا به لحاظ زیست شناختی، مانند یک آدم معمولی نیستند. بعدها گفتند، مجرم ها نیز آدم هستند، اما مشکل روانشناختی دارند. بنابراین اگر بحران، آسیب، یا جنایتی و ... اتفاق می افتد، موضوع به روان افراد برمی گردد. اما در دنیای مدرن متوجه شدند که حتی اگر این افراد را به تیمارستان بسپارند و درمان بشوند، اما ساختارهای اجتماعی و حوزه شهری، و به طور کلی مشکل جامعه حل نمی شود. آمدند روندهای اجتماعی را به عنوان آن چه باعث می شود حتی روان افراد تخریب بشود، مبنای کار قرار دادند.»
او افزود: «از این رو اعلام کردند حتی خودکشی به عنوان امری کاملا فردی و انتخابی، امری است که ناشی از شرایط خاص یک جامعه است و توضیح دادند در چه شرایطی میزان خودکشی افزایش یا کاهش می یابد. در چه بحران های اقتصادی و اجتماعی، انواع آسیب های اجتماعی افزایش و در چه شرایط نرمالی کاهش می یابد. در این شرایط بود که تحلیل اجتماعی اهمیت پیدا کرد.»
رئیس سابق انجمن جامعه شناسی با اشاره به این که « متاسفانه دوباره داریم برمی گردیم به تفکر ضد علمی یا نوعی سیاست عمدی تا به جای جامعه و اجتماع، به افراد توجه کنند» گفت: «بنابراین این ها دوباره برگشتند به این که اگر شهر مشکلی دارد، برمی گردد به روان افراد و آن ها باید درمان بشوند و در این باره یک عده روانشناس کمک بکنند تا این افراد مسئله شان حل بشود.در حالی که کسی نیست بگوید شرایط کشور چیست، و بحران مدیریت کشور، و مشکلات متعددی که پشت سرهم برای این جامعه دارد اتفاق می افتد، با روان افراد چه می کنند.؟ افرادی که معیشت روزمره شان را نمی توانند اداره بکنند، و دائم درگیر بحران های منطقه ای و بین المللی و اقتصادی و فرهنگی و محیط زیستی هستند، آیا می توانند آدم نرمالی باشند؟ در شرایط بحران های اجتماعی، فوج فوج آدم ها دچار مشکلات روحی و روانی می شوند. »
به جای ریشه یابی علمی در حوزه های علوم اجتماعی، به روانشناسی مراجعه می کنند
این استاد دانشگاه با تاکید بر این که «ریشه همه بحران های روانشناختی، باز به شرایط اجتماعی باز می گردد» می افزاید: « متاسفانه شهرداری در عمل با برگزاری این نوع همایش ها شیپور را از سرگشادش می زند. به جای این که به ریشه یابی اساسی بحران های شهر از جمله مدیریت غلط خودش که چگونه شهر و روابط اجتماعی را به هم ریخته، چگونه محلات را ویران و با هر نوع هویت محله ای هر نوع هویت اجتماعی را از بین برده، بپردازد، حالا می خواهد با رفتن به حوزه روانشناختی مسئله شهروندان را حل بکند.»
معیدفر در آخر با طرح این سوال که «آیا اساسا مگر شهرداری متولی امر روانی افراد هست؟» می گوید: « شهرداری باید متولی امر مدیریت شهر باشد از این رو باید بیشتر با جامعه شناسان و اصحاب اندیشه اجتماعی سروکار داشته باشد. اما متاسفانه و یا تعمدا شهرداری تهران و به ویژه شهرداری منطقه ۶ با مدیریت خاص اش، از توجه به موضوع اصلی خارج شده اند، و در عمل یک مسیر سراسر غلط را می روند که پیامدش بر سر شهر و شهروندان آوار می شود. به خیال خودشان فکر می کنند دارند کار خوبی می کنند. در آیه ای از قرآن این کتاب آسمانی آمده که می خواهی تو را به زیانکارترین افراد رهنمون کنم؟ زیانکارترین افراد کسانی هستند که دارند تمام توش و تلاش خود را صرف امری فرعی می کنند و فکر می کنند که دارند کار خوب می کنند. حالا شهرداری هم دارد همین کار را می کند. و متاسفانه دارد شهروندان را از مسیر اصلی دور می کند و آنان را به نوعی فریب علمی می دهد که دارد کاری انجام می دهد، اما دقیقا کار او برخلاف مسیر اصلی مدیریت شهری است.»
بیشتر بخوانید:
خطرات نظریه چندفرهنگی کیملیکا در تشدید قوم‌گرایی و تجزیه‌طلبی در ایران / چرا مدل «حق جمعی» در ایران نتیجه معکوس دارد
جایگاه «۵ گاو قرمز» در ایدئولوژی جمهوریخواهان آمریکا به روایت محقق داماد/ صهیونیسم مسیحی با خرافات دنیا را به آتش می‌کشد
جلایی پور: با علی کریمی و شورای جورج تاون انقلاب نمی‌شود /جنگ ۱۲ روزه جمعیت نماز جمعه ها را ۵ برابر کرد / درایران؛ جامعه جنبشی، نا جنبشی و شرایط جنگی
آشنا: روایت هسته سخت می‌تواند آینده ایران را شکل دهد / ۱۲روایت بعد از جنگ ۱۲ روزه چه تحولی پیدا کردند؟
۲۱۶۲۱۶
نظر شما