مروری بر سند راهبرد امنیت ملی آمریکا

در این یادداشت بطور مجمل اهم نکات مندرج در سند،تحلیل می شود.

1.مهمترین موضوع در این سند،بازگشت آمریکا به «دکترین مونرو» است که در ۲ دسامبر ۱۸۲۳ توسط جیمز مونرو رئیس‌جمهور وقت آمریکا اعلام شد.در واقع زمانی که کشورهای اروپا درگیرجنگ‌های استعماری بودند،آمریکا در این جنگ ها شرکت نکرد و با تمرکز بر نیمکره غربی یعنی کشورهای پیرامونی خود،به دنبال تامین و تقویت امنیت خود بود. نیم‌کرهٔ غربی بخشی از کرهٔ زمین و شامل قارهٔ آمریکا و آب‌های اطراف آن است که با اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام از نیمکرهٔ شرقی (https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D9%87_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C) جدا می‌شود. آمریکا از این دکترین مونرو در توجیه اقدامات جنگ طلبانه و خشونت‌بار برای تقویت امنیت خود استفاده کرد و با حملات نظامی بخش های مهمی از مناطق مکزیک از جمله ایالات کالیفرنیا،نوادا،یوتا، تکزاس، آریزونا و کلرادو را تصرف کرد.در ادامه این حملات، پورتوریکو ، کوبا ، هائیتی،دومینیکن و پاناما نیز تصرف شدند که بعدها این کشورها پس از مبارزات سیاسی و نظامی،از اشغال آمریکا در آمدند.اکنون ترامپ قصد دارد در اجرای مفاد سند راهبرد امنیت ملی سال ۲۰۲۵ و احیای دکترین مونرو، حضور نظامی آمریکا در نیمکره غربی را افزایش دهد و به بهانه مقابله با مهاجرت، قاچاق مواد مخدر و افزایش نفوذ قدرت‌های رقیب بخصوص چین به کشورهای این منطقه حمله کند.فشارهای ترامپ به کشورهای مکزیک،کانادا،پاناما،کلمبیا،در آغاز دوره دوم ریاست جمهوری و تهدیدات فعلی علیه ونزوئلا را باید در این چارچوب بررسی و تحلیل کرد.

2. نقطه ثقل خارجی این سند،توجه به چین است و 21 بار در آن، نام چین تکرار شده است.سند با اذعان به ظهور قدرت اقتصادی این کشور، به مواردی همچون سرمایه گذاری چین در حوزه های نفوذ آمریکا مثل هند، آفریقا و آمریکای جنوبی اشاره کرده و بر ضرورت انزوای پکن در این مناطق تاکید می کند. بخشی از سند می گوید:«رئیس جمهور ترامپ به تنهایی بیش از سه دهه فرضیات اشتباه آمریکایی را در مورد چین تغییر داد.در دوره های قبل ما با باز کردن بازارهایمان به روی چین و تشویق اتباع آمریکایی به سرمایه گذاری در چین، ورود این کشور به نظام تجارت جهانی را تسهیل کردیم. لذا چین ثروتمند و قدرتمند شد و از ثروت و قدرت خود به نفع قابل توجه ای استفاده کرد.» بر اساس این سند،آمریکا رقیب اصلی خود را چین دانسته است.

3. در این سند ،اروپا به شدت تحقیر شده و انتقادهای صریح نسبت به اتحادیه اروپا،نشانه تنفر ترامپ از متحدان سابق آمریکاست. سند می گوید اروپا در حال زوال تمدنی است،از دموکراسی فاصله گرفته،به دنبال جنگ افروزی است در حالی که مردم اروپا،صلح طلب هستند، کشورهای اروپایی نمی‌توانند خود را اصلاح کنند،خفقان و سانسور،فقدان آزادی بیان همراه با سرکوب مخالفین سیاسی و کاهش شدید نرخ زاد و ولد و از بین رفتن اعتماد به نفس و هویت‌های ملی،بحران های جاری اروپا هستند.این ادبیات می تواند حمایت ترامپ از روسیه در جنگ اوکراین که اقدامی ضد سیاست های اروپاست را توجیه کند.در واکنش به مفاد این سند،مقامات اروپا موضع گرفتند و«یوهان واده‌پل» وزیر خارجه آلمان گفت:    « آمریکا مهمترین متحد ما در ناتو بوده و خواهد ماند اما کشورهای اروپایی به توصیه خارجی نیازی ندارند. مسائل مربوط به آزادی بیان و اینکه جوامع آزاد خود را چگونه سازماندهی می‌کنیم، به دیگران ربطی ندارد. ما خودمان می‌توانیم در آینده درباره این مسائل گفت‌وگو و بحث کنیم و نیازی به توصیه خارجی نداریم.»

4. در سند امنیت ملی ترامپ،10 بار از روسیه نام برده شده اما تقریبا در تمام این موارد به جنگ اوکراین و سیاست های اروپا اشاره داشته و از اروپا می خواهد بر اساس طراحی آمریکا به حل و فصل مشکلات خود با روسیه مبادرت ورزیده و اوکراین را نیز تشویق به گفتگو با روسیه و سازش با این کشور می کند.در سند، از بکاربردن ادبیات خصمانه علیه روسیه خودداری شده و سعی می شود این کشور را متقاعد به ترک جنگ و اعمال دیپلماسی برای یافتن جایگاه بهتری در اروپا نماید.

5.در سند،توجه کمتری به غرب آسیا شده و دلیل آن نیز افزایش تولید انرژی آمریکا و تبدیل شدن این کشور به صادرکننده عمده انرژی بوده است.در عین حال،آمریکا به دنبال سرمایه گذاری در حوزه های هسته ای،هوش مصنوعی و فناوری دفاعی در این منطقه و کسب درآمد است.سند می گوید:«با توجه  به افزایش تولید انرژی آمریکا، دلیل تاریخی ما برای تمرکز بر خاورمیانه کمرنگ خواهد شد.
در عوض، این منطقه به طور فزاینده ای به منبع و مقصد سرمایه گذاری در صنایعی فراتر از نفت و گاز - از جمله انرژی هسته ای، هوش مصنوعی و فناوری های دفاعی - تبدیل خواهد شد.» مفاد سند در بخش غرب آسیا،بر تامین منافع اسرائیل متمرکز است و در این میان اجرای طرح ابراهیم مهمترین اولویت ترامپ قلمداد شده است.در این بخش، ادبیات شعارگونه و خیالپردازانه در جهت قدرتمند نشان دادن رژیم صهیونیستی و تضعیف دیگر کشورهای منطقه و محور مقاومت،دیده می شود.

6. سند 3 بار از ایران نام برده و این کشور را نیروی بی ثبات کننده ی منطقه از ۷ اکتبر 2023 به بعد تلقی کرده است.همچنین تهاجم آمریکا به برنامه های هسته ای ایران،علت تضعیف این کشور قلمداد و باز ماندن تنگه هرمز در زمره منافع اصلی آمریکا دانسته شده است. سند می گوید:« ایران - نیروی بیثباتکننده اصلی منطقه - از ۲ اکتبر ۲۱۲۳ و عملیات چکش نیمه شب، رئیس جمهور ترامپ در ژوئن 2025 که برنامه هسته ای ایران را به طور قابل توجهی تخریب کرد، به شدت ضعیف شده است...آمریکا همیشه منافع اصلی خود را در تضمین این خواهد داشت که منابع انرژی خلیج فارس به دست دشمن آشکار نیفتد و تنگه هرمز باز بماند.»

7.در بُعد دفاعی، تکیه سند  بر ارتش و نظامی گری، پرحجم و اغراق آمیز و در عین حال، فاقد ابداع و نوآوری است. این بخش بر روی تولید ابزارهایی همچون موشک و پهپاد  تکیه دارد که در اختیار رقبای آمریکا نیز هست.در این بخش از کاهش حضور نظامی در مناطق کم اهمیت وانتقال نیروهای نظامی به نیم کره غربی ،تقویت نیروی دریایی برای کنترل مسیرهای آبی و تسلط بر مسیرهای ترانزیتی صحبت شده است. همچنین ورود در جنگ بصورت کوتاه مدت (مانند تجاوز به  یمن و ایران) برای حل بحران مورد توجه است اما تاکید شده که آمریکا نباید در جنگ‌های بی‌پایان و پرهزینه گرفتار شود.

در یک نتیجه گیری کلی،تفاوت سند راهبرد امنیت ملی آمریکا با سند های مشابه در دوره های قبل،مشخصه خیال پردازی،شعار و اغراق است که به خصیصه خود شیفتگی شخص ترامپ بر می گردد.برای نمونه در بخش اقتصادی، اعداد و ارقام مطرح در سند مانند رسیدن به افق جذب 53  تریلیون سرمایه گذاری خارجی نمی تواند امکا نپذیر باشد. ترامپ در این سند بارها خود را  منجی سیاست خارجی و فردی که می تواند آمریکا را از مسیر غلط قبلی نجات دهد،معرفی و برخی اهداف خود را بدون پیچیدگی و به صور ت آشکار و قاطع بیان می کند.
با این وصف،مطالعه این سند برای شناخت دیدگاه ها و برنامه های ترامپ،برای راهبرد نویسان در هر کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران،مفید خواهد بود.