علیرضا نورایی: بر اساس آخرین یافته‌های دانشمندان، نانوذرات فلزی می‌توانند به دی.ان.ای داخل سلول‌ها آسیب برسانند؛ حتی اگر هیچ تماس مستقیمی بین آنها اتفاق نیافتد. این یافته جدید علمی از دو منظر قابل بررسی است؛ یکی این‌که چه‌طور ذرات می‌توانند تاثیر خود را به داخل بدن اعمال کنند و دیگر این‌که چه راه‌های جدیدی برای رساندن مواد دارویی به داخل بدن پیش پای محققان قرار می‌دهد.
به گزارش گاردین، در ابتدای کار، پرسش‌هایی راجع به ایمنی موجودات زنده نسبت به نانوذرات مطرح بود که ابعادشان هزار برابر کوچک‌تر از ضخامت تار موی انسان است و امروزه در همه‌جا، از کرم‌های ضدآفتاب گرفته تا قطعات الکترونیکی به کار می‌روند. البته در این تحقیق به گفته محققان از دوزهای بالایی استفاده شده که هیچ‌گاه افراد در طول حیات عادی با آن تماس نخواهند داشت. هم‌چنین دانشمندان اعلام کرده‌اند که به سختی می‌توان نتایج بدست آمده از بررسی‌های آزمایشگاهی را به بدن انسان تعمیم داد.
در این آزمایش، دانشمندان دانشگاه بریستول لایه‌ای از سلول‌ها را کشت دادند که یک سوی این لایه در معرض نانوذرات کرومیوم کوبالت قرار داشت، در شرایطی که در سمت دیگر سلول‌هایی انسانی موسوم به فیبروبلاست قرار گرفته بود. با وجود این‌که این نانوذرات از مرز سلولی عبور نکردند، ولی موفق شدند که از طریق موجی از سیگنال‌های زیستی در سلول‌های میانی، دی.ان.ای فیبروبلاست را هدف آسیب قرار دهند.
به گفته پاتریک کیس که رهبری این پژوهش را به عهده دارد، آنها این احتمال را هم بررسی کردند که شاید به صورتی این مواد موجب تغییر در سلول رویین شده و نوعی سیگنال از این سلول به سلول میانی و از آن به سلول زیرین منتقل شده است.
تیم کیس طی این تحقیق به این نکته پی برد که دی.ان.ای سلول‌های فیبروبلاست در شرایط وارد شدن مواد ژنتیک، در قیاس با شرایط عادی 10 برابر آسیب‌پذیرتر است و این آسیب‌دیدگی دی.ان.ای می‌تواند منجر به بیماری‌های متعددی از جمله سرطان شود. جای خوشحالی دارد که تغییرات مشاهده شده در آزمایش‌ها، به باور کیس فیبروبلاستی‌ها را سرطانی نکرده است.
در ادامه تحقیق، این تیم سلول‌های حائل را در معرض دوزی از نانوذرات قرار دادند که هزار برابر مقداری است که در حالت طبیعی در معرض آن هستیم. دلیل این امر هم حصول اطمینان از آسیب‌دیدگی سلول‌های در تماس با نانوذرات است. محققان میزان صدمه سمت دیگر لایه را اندازه گرفتند و با شگفتی مشاهده کردند که نه تنها سلول‌های آن طرف آسیب دیده، که حتی میزان آسیب‌دیدگی آن در مقایسه با شرایطی که هیچ مانعی در میان نباشد و مواد را در تماس مستقیم با سلول‌های زیرین باشند، به یک میزان است.
به باور کارشناسان، این تحقیق سوالات جالبی را برانگیخته و به دانشمندان بینشی نسبت به چگونگی عملکرد مرزهای داخل بدن می‌دهد. همان‌طور که می‌دانیم بدن شامل مرزهای متعددی نظیر مرز مغز-خون، پوست، و پوشش روده و معده است و شاید چنین مکانیزمی در برخی از این مرزها در جریان باشد.
اما در این میان مسئله‌ای دیگر هم وجود دارد مبنی بر این‌که وقتی کار آزمایشگاهی به کار بالینی منتقل شد، بدن انسان آن نتیجه حاصل در آزمایشگاه را نشان نداد.
بنابراین به عقیده کارشناسان شاید بدن انسان شامل مرزها و مکانیزم‌های دیگری هم باشد که تاکنون دانشمندان از درکش عاجز بوده‌اند. کیس درباره این مسئله می‌گوید: «به همین دلیل است که من در مورد تعمیم نتایج بدست آمده به بدن انسان محتاطم. ولی اگر مرزهای بدن انسان چنین عملکردی داشته باشند، اولین نتیجه جالبش امکان پدید آمدن روش‌های نوین درمان دارویی است.»
به این ترتیب شاید بتوان مثلا در شرایطی که مغز فردی دچار عارضه‌ای شده، بدون صدمه زدن به مرز خون-مغز و تماس با مغز به درمان آن پرداخت. پس با بهره‌گیری از فناوری نانو می‌توان به روش‌های درمانی فوق‌العاده‌ای دست یافت.
محققان در همین حال به استنباط‌هایی از نانوذرات طبیعی موجود در بدن انسان‌ها رسیده‌اند که شاید با گذشتن از غشاء‌های موجود بتوانند بیماری‌ها را هدف قرار دهند. این احتمال هم وجود دارد که ذرات کوچک مثل پریون‌ها و ویروس‌ها از مکانیزم مشابهی استفاده کنند.
نظر شما