محبوبه عمیدی: در حالی که مردم کشورهای توسعه‌یافته نزدیک به نیمی از موادغذایی خریداری شده را دور می‌ریزند و حملونقل غیراصولی موادغذایی و سبزی‌ها در کشورهای دیگر باعث اتلاف بیش از نیمی از منابع‌غذایی می‌شود، نزدیک به 1میلیارد انسان از فقر غذایی و عدم‌دسترسی به موادغذایی کافی رنج می‌برند. چطور می‌شود از اتلاف این مواد همراه با آب، نیروی انسانی و انرژی قابل‌توجهی که برای تولید آنها صرف می‌شود جلوگیری کرد و دورریز موادغذایی را در جهان به حداقل رساند؟
برای شروع باید دید چه بخشی از موادغذایی سالم و قابل‌خوردن در خانه‌ها و رستوران‌ها دور ریخته می‌شوند؟ محققان می‌گویند سهم دورریز این موادغذایی باارزش در کشورهای توسعه‌یافته و ثروتمند بین 30 تا 50درصد است و از نزدیک به 4میلیارد تن ماده غذایی که در سال تولید می‌شود، بین 1.2 تا 2میلیارد تن آن اصلا خورده نمی‌شود.
به گزارش نیوساینتیست، نزدیک به 870میلیون نفر در کشورهای در حال توسعه یا توسعه‌نیافته زندگی می‌کنند که به غذای کافی دسترسی ندارند و باید هزینه ناشی از سوءتغذیه آنها را نیز به هزینه جبران‌ناپذیر استفاده از منابع گوناگون، نیروی انسانی، آب و زمین برای تهیه غذایی که هرگز استفاده نمی‌شود، اضافه کرد.
محققان مؤسسه مهندسی مکانیک در لندن طی گزارشی به علل از بین رفتن موادغذایی در کشورهای گوناگون پرداخته‌اند و در نهایت راهکارهایی را برای مبارزه با این حجم از اتلاف انرژی و منابع دیگر معرفی کرده‌اند. راهکارهای آنها می‌تواند تا زمان عملی شدن راه‌حل‌هایی برای افزایش بهره‌وری یا نگهداری بهتر موادغذایی که امروزه تنها در حد ایده و تجربیات آزمایشگاهی است، به حفظ بخش قابل‌توجهی از این موادغذایی کمک کند. آنها می‌گویند به اندازه خرید کردن و دور نریختن غذاهای سالم فراوری شده در کشورهای ثروتمند یکی از ساده‌ترین راه‌های جلوگیری از اتلاف موادغذایی در جهان است.
این گزارش نشان می‌دهد در کشور ثروتمندی مانند ایالات متحده، تقریبا نیمی از موادغذایی سالم، مخصوصا توسط رستوران‌های سلف‌سرویس که مشتریان می‌توانند هر حجمی از غذا را با خود به سر میز ببرند، فقط به این دلیل دور ریخته می‌شود که خریداران نمی‌توانند حجم غذای مصرفی خود را به درستی مدیریت کنند. در انگلستان این تاریخ انقضای بسیارمحافظه‌کارانه موادغذایی و فروش مواد فاسدشدنی به شکل «یکی بخر، دوتا ببر» است که بخش اعظمی از دورریز موادغذایی سالم را باعث می‌شود. مطابق این گزارش اغلب زمان مصرف کالاهای فاسدشدنی در این کشور به نحوی تعریف شده که از مصرف احتمالی غذای رو به فساد توسط مصرف‌کنندگان و شکایت علیه فروشندگان جلوگیری شود. همین موضوع باعث می‌شود این موادغذایی در حالی که هنوز سالم و قابل‌استفاده هستند، توسط خریداران دور ریخته شود. از سوی دیگر بسیاری از مصرف‌کنندگان نمی‌توانند موادغذایی فاسدشدنی زیادی را که خریداری کرده‌اند، به مصرف برسانند و ناچار سبزی‌ها و میوه‌هایی را که اضافی خریده‌اند، دور خواهند ریخت.
سبزیجاتی که خریدار ندارند
یکی از مسائل دیگری که در کشورهای ثروتمند به چشم خورد، اجتناب مشتریان از خرید سبزیجاتی است که ظاهر چندان زیبایی ندارند. این موضوع باعث می‌شود چیزی حدود 30درصد از سبزیجاتی که به فروشگاه‌های بزرگ حمل می‌شوند، برگشت داده شوند.
در کشورهای در حال توسعه این سیستم ضعیف حملونقل و انبارش موادغذایی است که به اتلاف حجم قابل‌توجهی از محصولات کشاورزی منجر می‌شود. به عنوان مثال حدود 45درصد از محصول برنجی که در چین تولید می‌شود و نزدیک به 80درصد این غله در کشور ویتنام پیش از رسیدن به دست مصرف‌کنندگان از بین می‌رود. در کشورهای فقیر علاوه بر حملونقل و انبارش غیراصولی، ضعف در کشاورزی نیز به اتلاف بخشی از محصول منجر می‌شود.
این اعداد و ارقام به قدر کافی باورنکردنی هستند؛ اما زمانی که به منابع از دست‌رفته بابت دورریز هر لقمه غذا فکر کنیم اوضاع به مراتب بدتر خواهد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد چیزی حدود 70درصد از آب شیرین موجود در جهان برای تولید موادغذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و تولید هر کیلوگرم گوشت نسبت به هر کیلوگرم سبزی و میوه به‌مراتب به مصرف آب بیشتری نیاز دارد. به عنوان مثال برای تولید هر کیلوگرم گوشت گاو 15,415 لیتر آب باید استفاده شود، در حالی که برای تولید هر کیلوگرم کلم به 237 لیتر آب نیاز خواهیم داشت. جالب است بدانید آب مورد نیاز برای تولید شکلات نیز بسیار قابل‌توجه است و برای تولید هر کیلوگرم از آن 17,196 لیتر آب مصرف خواهد شد.
سهم انرژی
به ازای هر کالری که از موادغذایی می‌گیریم باید بین 7 تا 10 کالری انرژی مصرف شود. این میزان تقریبی برای تولید سبزیجات حدود 3 کالری انرژی به ازای هر کالری غذا و در مورد گوشت‌ها 35 کالری انرژی به ازای هر کالری انرژی تولیدشده توسط گوشت است. در کشورهای توسعه‌یافته بخش قابل‌توجهی از این انرژی صرف تولید آفت‌کش‌ها و کودهای زراعی می‌شود. به عنوان مثال نیمی از انرژی مورد نیاز برای تولید گندم در این کشورها صرف تأمین آفت‌کش‌ها و کودهای زراعی برای بهره‌وری بالاتر می‌شود.
شاید روزی برسد که غلات و محصولات زراعی دیگر بتوانند مانند اغلب گیاهان لگوم ازت مورد نیاز خود را مستقیما از هوا دریافت کنند؛ اما تا آن زمان که احتمالا چندین دهه دیگر خواهد بود، اتلاف انرژی ناشی از دورریز موادغذایی در آمریکا می‌تواند از انرژی تأمین شده توسط منابع نفت و گاز ساحلی این کشور به‌مراتب بیشتر شود.
دورریختن موادغذایی سالم همزمان می‌تواند استفاده از زمین‌های زراعی جهان را نیز تحت‌الشعاع قرار بدهد. در حال حاضر حدود 50درصد از 100میلیون کیلومترمربع زمین زراعی جهان دارد برای تولید موادغذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کارشناسان می‌گویند هر هکتار از این زمین‌های زراعی اگر برای تولید برنج یا سیب‌زمینی استفاده شود، می‌تواند غذای مورد نیاز برای 19 تا 22 نفر را تأمین کند. این در حالی است که علوفه کشت شده در این یک هکتار برای تغذیه دام‌های کافی خواهد بود که می‌توانند نیاز غذایی یک تا 2 نفر را تأمین کنند.
شاید روزی برسد که تأمین بافتی شبیه به گوشت در ظرف‌های بزرگ تخمیر بتواند از استفاده از حجم قابل‌توجهی از زمین‌های زراعی و آب شیرین برای تولید این فراورده بکاهد؛ اما در حال حاضر باید به راه‌حل‌های دیگری فکر کرد.
کاهش دورریز
بهترین، سریع‌ترین و ساده‌ترین شیوه‌ای که کارشناسان در شرایط کنونی پیشنهاد می‌کنند، کاهش خرید موادغذایی در کشورهای ثروتمند و استفاده بهینه از موادغذایی تهیه شده است. در کشورهای در حال توسعه و کشورهای فقیر می‌توان با بهبود شرایط حملونقل میوه‌ها، سبزی‌ها و موادغذایی فاسدشدنی، استفاده از فناوری روز برای بهبود بهره‌وری زمین‌های زراعی و کاهش ضایعات در مرحله داشت، برداشت و انبارش اتلاف موادغذایی را کاهش داد.
کارشناسان می‌گویند با به کارگیری این راه‌حل‌های ساده می‌توان 60 تا 100درصد موادغذایی بیشتری را برای مردم جهان تأمین کرد و همزمان زمین‌های زراعی و آبی که پیش از این اتلاف می‌شده برای مقاصد دیگر به کار گرفت.
شاید در آینده بتوان از موادغذایی دورریخته شده برای تأمین غذای دام‌ها استفاده کرد؛ اما امروزه که هنوز خبری از فناوری‌های آینده نیست، راهی ساده‌تر از به اندازه خریدن موادغذایی و تلاش برای کاهش دورریز آنها وجود ندارد.
53273
نظر شما