حکومت داری خوب و کاهش فقر(بررسی مدل رواندا)

پیش درآمد
مقاله حاضر شرح حالی از حکومت رواندا را ارایه می‌دهد که با هدف توانمندسازی حکومت‌داری خوب برای کاهش فقر اقداماتی به انجام رسانده است. روند اقدامات 5 ساله اخیر مورد توجه می‌باشد که طی آن از راهبرد کاهش فقر، مشکلات تعیین هویت، اولویت نیازها و اجماع آراء کسب شده در خلال کنفرانس ملی از 2 تا 5 نوامبر 2001 میلادی به عنوان استراتژی‌های اصلی توسعه برای تقویت حکومتداری خوب، و بهبود کیفیت زندگی ملت بحث شده است. لذا این مقاله درباره موارد زیر است:
ـ زمینه‌های قبلی بحث در رواندا،
ـ دستاورد اصلی دولت در حکومت‌داری خوب،
ـ تفسیر رواندا درباره حکومت‌داری خوب،
ـ برنامه‌های اولویت‌دار برای حکومت داری خوب،
ـ نتایج مورد انتظار از این راهبرد
اولویت‌هایی که توسعه یافته‌اند در تلاقی با چالش‌های بهبود حکومت‌داری خوب بعنوان شالوده جنگ با فقر قرار می‌گیرند. این اولویت‌ها 5 زمینه کارکردی بشرح زیر را شامل می‌گردد:
ـ توانمندسازی نهادی و هماهنگی.
ـ وحدت و آشتی، صلح و امنیت.
ـ رفاه اجتماعی ملت.
ـ جامعه مدنی و بخش خصوصی.
ـ برنامه‌ریزی اقتصادی و مدیریت.
برنامه‌ها و استراتژی‌های مورد بحث در این مقاله بر پایه داده‌های کنفرانس حکومت‌داری خوب در کیگالی می‌باشد. در کنفرانس فوق تصمیم گیرندگان ارشد حکومت، مقامات ایالت‌ها، اعضای جامعه خیرین و جامعه مدنی و سایر فرهیختگان نهادهای ارشد آموزشی در رواندا گردهم آمدند.
خروجی این کنفرانس چهارچوبی برای فلسفه کار تا سال 2020 خواهد بود. رهیافت‌های مشارکتی و امکانات آینده اصول راهنمای استراتژی حکومت برای حکومت‌داری خوب با هدف کاهش فقر بود. مهمتر اینکه معیارها و سایر استراتژی‌ها مذکور به همه مشارکت کنندگان تعلق داشت. در همه کشورها نهادهای حکومت‌داری اولین تأثیر را بر ثبات اجتماعی، رفاه و کامیابی شهروندان می‌گذارند. لذا ثبات درازمدت حکومت‌داری به طور اساسی بستگی به اعتقاد و باور ملت در نحوه اجرای عدالت و یا مطلوبیت نهادهای حکومتی دارد.
در رواندا نسل‌کشی و آثار مخرب آن بوسیله یک دولت مرکزی و اقتدارگرا هدایت شد. نتیجه نسل‌کشی 1994 برای نهادهای حکومت‌ رواندا بسیار زیاد بود که شامل تخریب زیر ساخت‌ها، نابودی حیات انسانها، رواج سوء ظن ودروغ در اجتماع می‌شد، پس از این وقایع تکان دهنده حکومت رواندا با حمایت بسیاری از شرکای خود فعالیت‌هایی در زمینة بسط الگوی حکومت‌داری خوب به انجام رساند.
در ژوئن 1998 حکومت رواندا کنفرانسی ملی درباره حکومت‌داری خوب با 5 حوزه اولویت‌دار در حکومت‌داری و مداخله در آن تعریف کرد. موضوعات حکومت‌داری در فرایندی طولانی مدت تعریف شدند.
یکی از مهمترین مباحث بررسی کاهش فقر 50 درصدی در 15 سال گذشته بود. رواندا نیاز به چارچوب استراتژیک حکومت داری خوب برای کاهش فقر در آینده دارد.
هدف این نوشتار فرمول بندی و تبیین استراتژیک برای ترویج حکومت داری خوب با هدف کاهش فقر است. برنامه‌ها و استراتژی‌های موصوف در این مقاله داده‌های کنفرانس حکومت‌داری خوب است که از دوم تا پنجم نوامبر سال 2001 میلادی در کیگالی پایتخت رواندا برگزار شد.
در این کنفرانس، تصمیم‌گیرندگان ارشد حکومت، مقامات رسمی، اعضای اجتماع خیرین، دانشجویان و اساتید و بخش‌های جامعه مدنی از نهادهای ارشد دانشگاهی در رواندا گردهم آمدند.
خروجی کنفرانس بعنوان سندی اساسی تا سال 2020 میلادی را برای استراتژی کاهش فقر انتخاب کرده است.

زمینه عمومی
نتیجة جنگ و نسل کشی سال 1994 تخریب یا نابودی تمام نهادها، سیستم‌ها، ساختارها و منابع انسانی رواندا بود. سپس کشور با چالش دردناکی برای بازسازی موارد مذکور مواجه شد.
پس از این دوره اضطراری، بازسازی و مرمت تدریجی در امر توسعه به مرحله عمل درآمد، بخش‌ عمده‌ای از کار در جهت تقویت، تکمیل، توانمندسازی و تحکیم حکومت‌داری خوب در عرصه‌های اداری، اقتصادی و سیاسی صورت گرفت.
بخشی از تلاش گسترده برای اتحاد ملی حکومت رواندا از ژولای 1994 انجام شد و ملت رواندا، خیرین و شرکای امر توسعه قدم در راه توسعه درازمدت کشور گذاشتند.
در سال 2000 و 2001 بنیان‌های اساسی در رواندا ایجاد شد. از آغاز دهه 1990 تا 1998 رواندا دوران گذار را از وضعیت اضطراری به روند توسعه پایدار را طی کرد.
در 5 تا 6 سال گذشته کشور پیشرفت بی‌وقفه‌ای در چند حوزه مهم شامل موارد زیر داشته است:
ـ ایجاد صلح در همه نقاط کشور.
ـ بازسازی نهادهای کلیدی شامل بخش‌های اجتماعی، قضایی و اداری.
ـ برنامه‌ریزی و اجرای سیاستگذاری‌های کلان اقتصادی.
ـ ثبات اقتصاد ملی علیرغم کاهش سریع در 1994.
ـ آزاد سازی فعالیت‌های اقتصادی و خصوصی‌سازی سرمایه‌گذاری‌های دولتی.
- تمرکز زدایی از نهادهای سیاسی و اداری
ـ تشکیل ساختارهای اساسی رهبری و دولت‌های محلی بوسیله انتخابات برای تقویت اجتماعات محلی.
ـ اتحاد پایدار، آشتی ملی و نظارت بر وضعیت حقوق بشر.
ـ آغاز و هدایت جریان قانون اساسی.
هدف ابتکارات حکومت در عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی متنوع بوده است.
این فعالیت‌ها در ابعاد بین المللی توسط نهادهای زیر به انجام رسید:
ـ همکاری و مشارکت حکومت رواندا.
ـ سازمانها و نهادهای دو جانبه و چند جانبه بشردوستانه بین المللی مانند نهادهای Bretton Woods و سازمانهای غیردولتی (NGO) مختلف.
با اینحال گذار از بحران به توسعه پایدار جریانی نیست که به سادگی انجام پذیر باشد. مشکلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اجتماعی رایج به دو شکل، فراروی اصلاحات رواندا قرار داشت:
ـ معضلات ساختاری که زمینه چند ساله و حتی چند دهه داشته است.
ـ مشکلات مرتبط با نسل کشی و تقسیمات تحمیلی
یکی از مشکلاتی که استمرار داشته و حیات مردم این کشور را به مخاطره افکنده است، فقر است. امروزه موضوع جاری، ترویج حکومت‌داری خوب برای کاهش فقر و رسیدن به اهداف سال 2020 میلادی می‌باشد.
آینده رواندا و برنامه‌های حکومت‌داری خوب
دور نمای آینده
حکومت‌داری خوب روندها و ساختارهایی را تعریف می‌کند که بعنوان راهنمای روابط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. روند مذکور شامل دولت، بخش خصوصی و فعالیت‌های جامعه مدنی است.
هر سه بخش جزو ضروریات توسعه پایدار هستند. دولت محیط حقوقی و سیاسی مطلوبی را ایجاد می‌کند. بخش خصوصی تولید اشتغال، درآمد و ثروت می‌نماید. جامعه مدنی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مشارکت می‌نماید. در مجموع و به طور عام اصول مورد قبول حکومت‌داری خوب شامل موارد زیر است:
ـ تفکیک قوا
ـ قانونگرایی
ـ مشارکت در تصمیم‌گیری
ـ رهبری متعهد
ـ شفافیت
ـ مطلوبیت یا انصاف
ـ پاسخگویی
ـ ملت فرهیخته
دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی باید این اصول را به شکل هماهنگ بکار ببرند تا حکومت‌داری خوب در هر جامعه‌ای ایجاد شود.
ضعف و تقویت هر یک بستگی به تعامل و ترویج هر سه بخش دارد و بیشتر هدف‌های آن بوسیله بنیادهای زیر انجام می‌گردد:
ـ نهادهای حکومتی: قوای مجریه ـ مقننه و قضائیه. قوه مقننه بعنوان واسطه منافع مختلف و تثبیت سیاستگذاری‌ها، قانون واولویت‌بندی منابعی است که مستقیم بر مردم و توسعه مؤثر است. مقامات انتخاباتی باید استقلال و شفافیت انتخابات را تضمین نمایند. قوه قضائیه باید قانونگرا باشد وامنیت و پیش بینی پذیری را در روابط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی به ارمغان آورد.
ـ مدیریت بخش خصوصی و عمومی: این مدیریت شامل رهبری و مدیریت تغییرات، اصلاحات خدمات مدنی، مدیریت شهری و مدیریت مالی واقتصادی است. اصلاحات نهادهای دولتی این بخش را کارآمدتر، پاسخگو و شفاف می‌سازد و بعنوان سنگ بنای حکومت‌داری خوب است.
ـ تمرکز زدایی و حکومت‌داری محلی: حکومت تمرکز زدا شده قادر است مردم را به مشارکت بیشتر و مستقیم در فرایند حکومت‌داری دعوت کند و می‌تواند مردمی را که در ابتدا از تصمیم گیری محروم بوده‌اند، توانمند سازد.
ـ سازمانهای جامعه مدنی: در این سازمانها مردم به اتفاق یکدیگر برای اهداف مشترک فعالیت می‌کنند و می‌توانند با نظارت بر اصلاحات و پیشبرد آن توسعه انسانی پایدار را بارور سازند.

مؤلفه‌های مقدماتی برنامه‌ریزی حکومت داری
در ژانویه 1998 در پی بررسی مرحله گذار از بحران به توسعه و تعیین نیاز به توسعه در طی برنامه حکومت داری ملی، حکومت رواندا کارگاه ملی درباره حکومت‌داری ترتیب داد که حوزه‌های اولویت‌دار برای بکارگیری اصول حکومت‌داری در رواندا را تعریف کند، به ویژه: اصلاح بخش عمومی، تقویت بخش قضایی، حمایت از پارلمان،تمرکز زدایی و حکومت داری محلی، حمایت از هماهنگی و مشارکت در حکومت.
بعداً مجموعه‌ای از جلسات برای حل مشکلات پیچیده بوسیله اداره ریاست جمهوری در مه 1998 و مارس 1999 برگزار شد و هدف توسعه دیدگاه حکومتی درباره موضوعات حکومت‌داری خوب مانند وحدت و آشتی جویی، دموکراسی، ابعاد جنسیتی، سیاستگذاری اقتصادی و امنیت بود.
این موارد منجر به شماری از طرح‌های سیاستگذاری خلاق نظیر ابتکار اجتماع قضاییgacaca (نوعی سیستم قضایی در رواندا) شد.
متعاقب این روند برنامه مقدماتی حکومت‌داری (2000ـ1998) توسعه یافت و در 2001 گسترش پیدا کرد. سیاستگذاری حکومت رواندا این بود که به طراحی و اعمال برنامه حکومت داری و پروژه‌ها بپردازد و بر مشارکت و اجماع سازی رویه‌ها تلاش و تأکید نماید. منشور زیر رهیافت‌های اصلی برنامه مقدماتی2000 ـ 1998 را به خوبی تشریح می‌نماید:

آخرین دستاوردها اهداف حکومت‌داری خوب
ـ حمایت از پیش‌نویس و لایحه.
ـ موفقیت در برگزاری انتخابات محلی در سطوح منطقه ای بخشی و محلی
ـ آموزش مقامات محلی انتخابات.
ـ پروژه توسعه مشارکت در 72 اتحادیه محلی پیشین از 154 اتحادیه
ـ تمرکز زدایی اداری به 2 شیوه محلی تحت عناوین:
و Minisante
Mineduc
ـ توسعه و اجرای برنامه اصلاح بخش عمومی.
ـ آموزش‌های مدنی.
ـ حذف کارکنان غیر کارآمد.
ـ توسعه و ایجاد استخدام رقابتی.
ـ تقویت کنترل بر حقوق مستخدمان عمومی.
ـ حمایت از ایجاد یک نیروی پلیس شهری.
ـ اقتباس ساختارهای عقلایی‌تر در وزارت خانه‌ها و تمرکز زدایی مالی در سطح ایالتی. توسعه اجتماع محلی و تمرکززدایی
اصلاحات بخش عمومی و اداری
ـ توسعه ساختار اداری کارکنان.
ـ آموزش اعضای پارلمان و کارکنان پارلمان در زمینه‌های جنسیت، ارتباطات و کنترل بودجه.
ـ آموزش روش‌ها و فرایند پیشرفته در قانونگذاری.
ـ سازماندهی مطالعات و آموزش در زمینه سمینارها.
ـ تجهیز کتابخانه و شبکه کامپیوتر و سایت‌های داخلی.
ـ تقویت ظرفیت برای کنترل بر اجرا و نظارت بر قوه مجریه. نیرومند سازی و تقویت پارلمان
ـ نوسازی نهادهای قضایی و آموزش بخش قضایی، پرسنل اداری زندان و پلیس محلی
ـ تصویب و اجرای قانون علیه نسل کشی
ـ اقدام به تشکیل gacaca و انتخاب قضات gacaca (نوعی سیستم قضایی بومی)
ـ تصویب و اجرای قانون هیئت وکلا. نوسازی بخش قضایی
ـ تقویت ظرفیت کمیسیون حقوق بشر ملی (NHRC) و کمیسیون آشتی و وحدت ملی (NURC)
ـ برنامه آموزش حقوق بشر برای نیروی پلیس شهری.
ـ تجدیدنظر در قوانین کار برابر جابجایی همه موانع بسیج کارگری ترویج و حمایت از حقوق بشر، وحدت ملی و آشتی ملی
ـ حمایت از بیوه‌ها و بازماندگان و کودکان و گروه‌های آسیب پذیر نسل کشی
ـ حذف تبعیض جنسیتی.
ـ نهادسازی و روند تشکیل خط فکری مسأله جنسیت در نهادهای کلیدی حکومت و سیاستگذاری‌ها.
ـ آغاز به کار توسعه سیاستگذاری ملی جنسیتی جنسیت
ـ توسعه یک طرح برای ایجاد پروسه غیر بسیجی کردن و ممانعت پرسنل نظامی از مداخله در امور جاری غیر بسیجی کردن و کنترل نیروهای مسلح
ـ تعریف یک دیدگاه برای اصلاحات اقتصاد کلان و ثبات مالی بهبود مدیریت مالی و اقتصادی و اقدامات مربوطه

مفهوم‌سازی فقر
در مناطق روستایی رواندا و حوزه های شهری و نیمه شهری، فقر ابعاد چند جانبه‌ای دارد. ویژگی این فقر در ناتوانی افراد، خانواده‌ها یا اجتماعات در دسترسی به منابع برای برآوردن نیازهای اساسی نهفته است. همچنین این مسأله تعریف شده است که فقر امری پیچیده است و شامل ابعاد نسبی و مطلق است.
سه مفهوم اصلی بعنوان ابزار مورد استفاده در هر تجزیه و تحلیلی در این حوزه کاربرد دارد که طبیعت و استمرار فقر در آن قابل بررسی است؛
ـ امنیت: داشتن یا نداشتن امنیت یا دسترسی پایدار به وسایل ضروری، خدمات و دیگر وضعیت‌ها برای زندگی قابل قبول (امنیت فیزیکی برای شخص) که این وضعیت موجب درک آسیب پذیری می گردد، و به موجب آن فقر نه تنها درباره فقیر شدن نیست، بلکه خطر خود فقر بیشتر است.
ـ کارآمدی و سودمندی: داشتن یا نداشتن غذای کافی، درآمد و خدمات ضروری مانند نیازهای غیر مادی نظیر امنیت و فرصت هاست. این‌ها مستلزم درک منابع اساسی برای بررسی کار فقر هستند.
ـ دسترسی: دسترسی به تکالیف، حقوق و رویه‌ها که اجازه استفاده از وسایل و خدماتی را می دهد که مردم برای تداوم زندگی به آن نیاز دارند.
مثال های فراوان از مردم ناتوان و فقیری وجود دارد که یک بیل در اختیار دارند که آنرا هم قرض گرفته اند تا در امر کشت مورد استفاده قرار دهند. مردم نیروی کار خود را به همسایگان ثروتمند می‌فروشند تا کمی پس مانده غذا یا نوشیدنی بدست آورند، این مثالی روشن از تأثیر فقر در کشور است.

ویژگی‌های فقر در رواندا
سهم خانواده های زیرخط فقر (یک دلار/شخص/روزانه) در سال 1985 میلادی 40 درصد در هزینه بودجه برای بقای خانواده بود، سپس به 53 درصد در 1993 افزایش یافت و از 1996 به 70 درصد تخمین زده می‌شود. فقر رواندا مرتبط با پدیده نسل کشی است. از زمان بروز نسل کشی آسیب پذیری برخی گروه‌ها افزایش یافت به گونه‌ای که فقر بسیار جدیدی حاصل شد.
خانواده‌های فقیر در حال حاضر به صورت زنان سرپرست یا کودکان سرپرست وجود دارد و بازار کار فاقد نیروی کار توانمند است.
سهم خانواده‌ها با توانمندی بزرگسالان از 86 درصد قبل از جنگ در 94ـ1990 به 16 درصد بعد از جنگ سقوط کرد و سپس گروه‌هایی متشکل از خانواده‌های با سرپرست زن، بیوه زنان، خانواده‌های با سرپرست کودکان و سالخوردگان، معلولان و مردم حاشیه نشین نظیر جوانان خیابانی و دیگر ناتوانان باقی ماندند.
علایم نشان می دهد که از شروع جنگ اوضاع در رواندا وخیم‌تر شده است.
در مقایسه آفریقای زیر صحرا با توجه به علایم کلیدی اقتصادی برای رواندا، شواهد حاکی است که رواندا از سطح متوسط کشورهای زیر صحرا بسیار عقب مانده است. بعنوان مثال سطح درآمد سرانه 240 دلار بر 510 دلار کشورهای زیر صحرا است، سرمایه‌گذاری خارجی 1/0 درصد بر 3/1 درصد کشورهای زیر صحرا و میزان بیکاری 31 درصد در مقایسه با 11 درصد غنا است.
تابلوی زیر آماری درباره رواندا بعنوان یکی از پایین‌ترین میزان درآمد در جهان را نشان می دهد. به همین علت بیش از 90 درصد از جمعیت وابسته به کشاورزی هستند.

نمودار یک: مقایسه بین رواندا و کشورهای زیر صحرا.[1]

نمودار یک: مقایسه بین رواندا و کشورهای زیر صحرا.
مقایسه بخش‌های اجتماعی رواندا متوسط آفریقای زیر صحرا
امید به زندگی در سالیان 49 51
سواد درجمعیت به درصد سن 15 و بعلاوه آن 48 43
ترکیب میزان نرخ اوراق بهادار اول ـ دوم و سوم به درصد 43 44
ثبت نام خالص در دوره ابتدایی به درصد سال 7ـ1996 80 75
دسترسی به آب مطلوب به درصد جمعیت 66 45
دسترسی به بهداشت به درصد جمعیت 86 37
تولد و مرگ هر 1000 کودک متولد شده 131 91
مقایسه بخش اقتصادی
درآمد ناخالص ملی به دلار آمریکا 240 510
درآمد ناخالص ملی ناشی از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی 1/0 3/1
درآمد ناخالص ملی اعتبار مالی بخش خصوصی به درصد 1/8 1/65
جمع بیکاری نیروی کار به درصد 1/31 1/11

ویژگی دیگر فقر در رواندا ناهماهنگی جنسیتی در دسترسی به دارایی‌های تولیدی است.
در گذشته زنان رواندا حقوق قانونی برای مالکیت زمین نداشتند. اخیراً حکومت جدید رواندا گام‌هایی برای اصلاح این ناهماهنگی با تصویب قانونی برای شتاب بخشی به این عدالت برای دسترسی زنان به حقوق رفاهی انجام داده است. قلمرو فقر همچنین در مسایل آموزشی دولت به طور نسبی بازتاب داشته است. نمودار بالا نشانگر تجزیه و تحلیل بیشتر از آمارهای موجود است. نام نویسی دختران از پسران در سطوح اولیه بسیار پایین‌تر است. علایم بهداشت نیز به طور نسبی پایین است و از نسل کشی 1994 بدتر شده است، زیرا نسل کشی بیشترین تأثیر را بر زیر ساخت‌های بهداشتی گذاشت. سطح بالای سوء تغذیه، ظهور مالاریا و ایدز نیز موجب انهدام بیشتر کشور شده است. مرگ و میر مادران حدود 810 نفر از هر 000/100 مورد گزارش شده است.
ایدز از سطوح خیلی پائینی در دهه 1990 شروع شد که در آغاز دهه 2000 به 11 درصد رسید. مالاریا موجب مرگ و میر زیادی می‌شود. مانند مسأله فقر موضوعات کلیدی در زمینه رواندا در دو مسأله اصلی قابل بررسی است، ابتدا اینکه چگونه به بهترین وجه تولید و درآمد مردم فقیر با ایجاد فرصت های اشتغال و افزایش سطوح سرمایه گذاری برای رشد همه جانبه فراهم گردد.
دوم اینکه چگونه به بهترین شکل ناهماهنگی منطقه‌ای در دسترسی به خدمات اجتماعی و خدمات قابل دسترس هزینه‌زا برای مردم فقیر مهیا گردد.
بهبود و تقویت حکومت داری خوب بعنوان یکی از اولویت‌های استراتژیک برای کاهش فقر تعریف شده است، زیرا حکومت رواندا دریافته است که فعالیت برای هزینه منافع و برنامه‌ریزی برای کاهش فقر به جز با داشتن دولتی کارآمد و توانا برای سیاستگذاری خوب و ابتکار در توسعه بهداشت و آموزش و پرورش میسر نمی‌باشد.

ارتباط بین حکومت‌داری خوب و کاهش فقر
حکومتداری اعمال اقتدار برای مدیریت مسایل ملت درسطوح اداری، اقتصادی و سیاسی است. حکومت‌داری شامل مکانیسم‌های پیچیده، روندها، ارتباطات و نهادها در میان مردم و گروه‌هایی است که منافعشان بهم پیوند خورده و حقوق خودشان را پیگیری می‌کنند و درباره مسایل متفاوت تفکر می‌کنند.
مؤلفه‌های کلیدی حکومت داری خوب شامل دموکراسی، شفافیت، پاسخگویی، تمرکززدایی، احساس مالکیت در سیاستگذاری و وحدت مالی است. بدلیل اینکه مؤلفه‌ها به طور دو جانبه تقویت می شوند و وابستگی درونی دارند، حکومت داری آنها را در برمی‌گیرد و می‌تواند همه بخش ها را شامل شود و در روابط بین نهادهای جامعه مدنی و بخش خصوصی و عمومی فعال باشد.
حکومت‌داری خوب و کاهش فقر از یکدیگر قابل تفکیک نیستند به گونه‌ای که مستقل باشند. استراتژی کاهش فقر پایدار می تواند در متن حکومت داری خوب حاصل شود.
عنصر فقر، اجباری برای فعالیت حکومت‌داری پایدار است. حکومت‌داری خوب موجب تسهیل مشارکت و قوی کردن شهروندان برای کارآمدی منابع خود به بهترین شکل است. حکومت رواندا دریافته است که تفویض تدریجی قدرت، اقتدار و منابع نقش حیاتی در جنگ علیه فقر ایفا می‌کند. مردم با سیاست تمرکز زدایی در مسایل عمدة خود به حدی قدرتمند می‌شوند تا نیازهای خود را تعریف کرده و رضایتمندی خود را تحت رهبری مقامات منتخب محلی اعلام کنند.

اولویت برنامه‌های حکومت داری خوب برای کاهش فقر
از تاریخ دوم تا پنجم نوامبر 2001 میلادی حکومت رواندا کنفرانس ملی برای ارزیابی وحدت رویه و برنامه‌ریزی برای تقویت حکومت‌داری خوب در امر کاهش فقر در رواندا برگزار کرد. اهداف این کنفرانس رسیدن به توافقاتی در زمینه مسایل زیر بود:
ـ ارزیابی چالش‌ها و محدودیت‌ها.
ـ مناظره و ایجاد اجماع آراء درباره بهبود امور.
ـ ایجاد استراتژی های توافقی.
ـ ایجاد امنیت برای اجرا و بهبود امور.
موضوعات مورد مناظره کنفرانس در 4 گروه طبقه‌بندی شده بود:
ـ موضوعات مرتبط با دیدگاه های اقتصادی ـ اجتماعی حکومت‌داری خوب برای کاهش فقر.
ـ موضوعات درباره مدیریت و ظرفیت سازی.
ـ موضوعات درباره مسایل سیاسی، اجتماعی و قضایی.
ـ موضوعات دو جانبه مختلف.
کنفرانس اهداف، استراتژی‌ها واقدامات در کشور را برای تقویت روند نهادها و اقدامات حکومت‌داری خوب توجیه می‌کرد که مسایلی شامل موارد زیر است:

تقویت نهادها و هماهنگی
برنامه‌های اولویت‌دار عبارتند از: روند ایجاد قانون اساسی، دموکراسی سازی، تمرکززدایی و سازوکارهای هماهنگی نهادی.

روند ایجاد قانون اساسی، دموکراسی سازی و تمرکز زدایی
برای نظم و ترتیب در حکومت (محلی و مرکزی) و برای بهره‌مندی مشروعیت سیاسی از شهروندان آنها و اجتماع بین المللی باید قانون اساسی وجود داشته باشد که تفکیک قوا، قانونگرایی و حمایت از حقوق شهروندان را تضمین کند. روندهای ایجاد قانون اساسی راهی زیر بنایی برای تعریف آیین‌نامه‌های نهادهای سیاسی و سازوکارهای حکومت داری است.

استراتژی
حکومت رواندا در این پروسه باید از تکمیل طراحی و ایجاد قانون اساسی از این منظر اطمینان حاصل نماید که چنین شیوه‌ای دیدگاه‌های همه ملت رواندا را بازتاب دهد.
برنامه‌ها باید با حساسیت زیاد، آموزش، استمرار مشاوره های چند جانبه برای مشارکت کامل ملت را در این روند پیگیری نماید.

پروسه دموکراتیک سازی
حکومت رواندا دموکراتیک ‌سازی را بعنوان مسأله‌ای ریشه ای ودر سطوح مجزا شروع کرده است.
این شیوه در سطح ملی گسترش خواهد یافت و در شکل نهایی به وظایف قانون اساسی مستقل خواهد پرداخت. موضوعات انتخاب شده یا ساخته شده باید از شیوه‌های پروسه مستقیم بر ضد سیستم غیر مستقیم در انتخابات یا صندوق‌های مخفی علیه صندوق‌های باز حمایت کند.

استراتژی
کمیسیون قانون اساسی به دقت موضوعات را مورد کنکاش قرار دهد. انتخاب هر یک از پروسه‌ها باید بر پایه منابع تطبیقی و وجود معیار سهولت، سادگی و اقتصادی بودن باشد.
نیاز به توسعه یک رهیافت یکپارچه و حساس می‌باشد که همه شرکاء را آموزش دهد و آنها را در مناظره این موضوعات درگیر سازد. کمیسیون قانون اساسی نیاز به حمایت و مساعدت همه منابع مالی، انسانی و مادی برای تکمیل این پروسه دارد. نتیجه موفق این پروسه با اخذ رفراندوم اعتبار لازم را می‌یابد.

پروسه تمرکززدایی
پروسه تمرکز زدایی باید به طور کامل از سوی ملت حمایت شود. با اینحال توانایی حکومت محلی برای ارایه خدمات با محدودیت منابع مالی، انسانی و مادی مواجه است.

استراتژی
حکومت رواندا تمرکز زدایی مالی را با توسعه اقتدار در کسب حمایت و توسعه حاصله برای حکومت های محلی انجام دهد.
حکومت رواندا برنامه‌های ظرفیت‌سازی برای مقامات دولت محلی را به انجام برساند.
حکومت رواندا ایجاد انجمن های محلی را برای تسهیل در مشارکت به بهترین شیوه تشویق می کند. حکومت رواندا نیاز برای هماهنگی بیشتر در حمایت از فعالیت‌های تمرکز زدایی را تعیین می کند و اصرار به مشارکت شرکاء در این شیوه‌ها دارد.

سازوکارهای هماهنگی نهادی
نیاز برای بهبود هماهنگی
حکومت رواندا نیاز به بهبود هماهنگی در درون نهادهای دولت برای تقویت کارآمدی و سودمند اجرای سیاستگذاری‌های دارد.

استراتژی
برای تنظیم و رسیدن به هماهنگی بهتر حکومت رواندا وظایف زیر را به انجام می رساند:
ـ فرمول بندی سازوکارهای همکاری برای هماهنگی بیشتر در فرمول بندی سیاستگذاری و اجرای آن.
ـ تعیین هویت ونوسازی قوانین و آیین نامه‌های منسوخ.
ـ بهبود سازوکارهای مشاوره در درون نهادها.
ـ افزایش مجاری کارآمد برای ارتباطات.
ـ تعیین یک میانجی مستقل برای برطرف کردن مناقشات بین شهروندان و خدمات عمومی.
ـ مطالعه نقش‌ و مسئولیت نهادهای عمومی برای تنظیم و جلوگیری از دوباره کاری و تداخل در امور.
ـ انحلال دادگاه صالح، مرور و تکمیل نقش اداره حسابداری عمومی در تنظیم وحدت رویه با ویژگی‌های پیشین.
ـ فرموله کردن و اجرای ابزارهای مناسب کنترلی.
ـ بررسی تفکیک قوا با توجه به تقویت نقش پارلمان و تقویت قوه قضائیه مستقل.
ـ همکاری پایدار در تلاش برای ایجاد اطمینان از وحدت رویه بین شیوه‌های ابتکاری در وزارتخانه‌ها و بدنه دولت.

پاسخگویی و جنگ علیه فساد
یکی از اصول حکومت ‌داری خوب پاسخگویی است. حکومت رواند تعیین کرده است که فساد در همه اشکال خودش یکی از موانع فشرده در جنگ علیه فقر است. همچنین تعریف شده است که یکی از شیوه‌ها در مبارزه با فساد داشتن نظام پاسخگویی است که در همه نهادها تأسیس شده‌ باشد.

استراتژی
حکومت باید قانون ضد فساد را تعریف کند. تسریع در تدوین مقررات کمیسیون ضد فساد که عموماً در مباحث پارلمان جریان دارد، ضروری است. حکومت رواندا باید مشارکت شهروندان را در مناظرات پاسخگویی عمومی ترویج دهد و بطور کارآمدی آنها را با نمایندگان منتخب‌شان در حکومت مرکزی و محلی متحد سازد.
حکومت رواندا باید حسابرسی داخلی و توسعه نظام پاسخگویی ملی عمومی را تقویت نماید.

توسعه منابع انسانی
محدودیت‌های توسعه منابع انسانی شامل موارد زیر است:
ـ فقدان پیوستگی سیاستگذاری توسعه منافع انسانی.
ـ فقدان هماهنگی بین کسانی که آموزش‌های موجود را فراهم می کنند.
ـ منابع ناکافی برای مواجهه با نیازهای فراوان مرتبط با کاهش هزینه‌ها، برنامه‌های آموزشی و نظام مدرن سازی.
ـ توجه ناکافی به توسعه منابع انسانی و ظرفیت سازی نهادی در همه سطوح و بخش‌ها، حمایت خارجی گرایش به زیر ساخت‌های مطلوب و تجهیزات دارد.
ـ فقدان انگیزه ساختاری در ابقاء آموزش‌های حرفه ای در بخش عمومی.
ـ سیستم مدیریت منابع انسانی آشفته و بی‌نظم.

استراتژی
ـ حکومت رواندا باید به دقت به فرمول بندی جریان سیاستگذاری توسعه منابع انسانی پرداخته و آنرا تعقیب کنند.
ـ حکومت رواندا از تقویت نهادهای آموزشی برای بخش‌های خصوصی و عمومی حمایت کند.
ـ حکومت رواندا باید تلاش قابل ملاحظه ای برای ابقاء آموزش کارکنان بوسیله سیستم مناسب و با انگیزه ای برای کسب اطمینان از آموزش به کارکنان بخش عمومی بویژه در بخش مهارت های فنی و مدیریتی ایجاد نماید.
ـ حکومت رواندا باید به طور دائم معیارهای لازم را برای ظرفیت‌سازی استراتژی‌ها بکار گیرد.
اصلاح خدمات مدنی و ثبات سازی
در تلاش برای عقلانی کردن خدمات عمومی، رواندا باید ساختار سازمانی جدیدی برای همه کارکنان عمومی وزارتخانه ها بصورت طبقه‌بندی و درجه بندی اتخاذ نماید. موضوع اصلاح خدمت مدنی و ثبات مربوطه اداری و میزان حرفه ای خدمات مدنی (بدون تعلق به احزاب سیاسی و بیشتر مبتنی بر کارآمدی و بی‌طرفی) مرتبط با تمایز روشن بین کارکردهای اداری و سیاسی هم می‌باشد و باید موجب برطرف شدن ناهماهنگی در پاداش‌ها شود، مدیریت فرایندهای اجتماعی نیاز به اتخاذ برنامه‌هایی برای کاهش وکسری موارد مذکور دارد.

استراتژی
ـ اجبار به جریان اصلاح خدمات اداری برای شفافیت بیشتر در استخدام ها، انتصابات، نام نویسی ها، ارزیابی‌ها و آموزش ضمن خدمت.
ـ استمرار پروسه بهبود سیستم های مدیریت مالی، فنی و انسانی برای نظارت بهتر و همگانی بر برنامه‌ریزی و کنترل ظرفیت ها و حفاظت از فساد در تمام سطوح.
ـ توسعه و انتشار چهارچوبی قانونی که به روشنی موقعیت‌های سیاسی و فنی را در خدمات اداری برای تنظیم اطمینان از حرفه‌گرایی و ثبات کارکنان متمایز کند.
ـ اتخاذ معیارهایی برای هماهنگی حقوق در بخش عمومی و بین بخش‌های خصوصی و عمومی با اطمینان بیشتری از تحرک و ثبات برای پرسنل موجود و جذب کیفیت های بهتر.
ـ تکمیل اطلاعات پایه کارکنان عمومی به صورت مطلوب و آموزش کارکنان در بخش سیستم مدیریت.

وحدت و آشتی، صلح و امنیت
قانونگرایی، اتحاد، آشتی و حقوق بشر در رواندای پس از نسل کشی نشانگر عمق نقش بالقوه سیستم قضایی کلاسیک و پروسه gacaca در پایان دادن به فرهنگ بخشودگی دارد.
همچنین جای امیدواری است که این پروسه موجب آشتی ملی و کمک به ترویج بهتر ارزش‌های اجتماعی شود.
عدالت قضایی کارآمد و منصفانه به حفاظت از حقوق بشر و جلوگیری از مناقشات و مدیریت آن کمک می‌کند. کمیسیون آشتی و وحدت ملی از مشارکت طبیعی تمرکززدایی بهره‌برداری خواهد کرد.

استراتژی
استراتژی‌ها در حوزه‌های مربوطه با چند مسأله پیوند دارند که شامل ظرفیت‌سازی و توسعه نهادی، استقلال قضایی، تقویت کمیسیون حقوق بشر، نوسازی قوانین، آیین نامه‌ها و رویه‌ها می‌باشد.
در تنظیم دستاورد عوامل بالا حکومت رواندا اقدامات زیر را به انجام می‌رساند:
ـ توسعه ظرفیت‌ها در نهادهای قضایی.
ـ نزدیک کردن نهادهای قضایی به مردم بوسیله ایجاد حساسیت در مردم با بر شماری حقوق آنها.
ـ حمایت از دادگاه gacaca.
ـ اطمینان از کمک قضایی به بحث فقر و نیازهای مربوطه.
ـ کسب اطلاعات صحیح درباره ارزیابی سیاسی و اقتصادی اجتماعی در رواندا و ارزیابی درازمدت وضع کشور.
ـ ایجاد دادگاه های ویژه مربوط به تجارت، جوانان، کار و…
ـ ایجاد محیطی قوی برای وحدت ملی.
ـ ترویج، احترام و حمایت از حقوق بشر با ساخت مشارکت کارکردی بین حکومت، نهادهای خصوصی، سازمانهای غیر دولتی و جامعه مدنی، بدنه بین المللی و منطقه ای که در این زمینه ها فعال هستند.

صلح و امنیت
پیوند انتقادی و نزدیکی بین امنیت و کاهش فقر وجود دارد. بدون امنیت رشد اقتصادی برای سرمایه‌گذاری اقتصادی ممکن نیست.
امنیت فزاینده با کاهش فقر در دوره های طبیعی سازی اقتصاد محلی و جذب سرمایه گذاری خارجی و توریسم مشارکت دارد. صلح نیز موجب اعتماد در رشد می‌گردد و عاملی برای بروز دیدگاه خوش بینانه‌ای در آینده خواهد شد.

استراتژی
حکومت رواندا مصمم است به:
ـ تقویت آموزش انسانی برای آژانس‌های امنیتی.
ـ استمرار انجام امنیت برای ملت رواندا.
ـ ابتکار، معرفی، حساسیت و تقویت در همکاری با پلیس و همکاری منطقه‌ای و محلی برای جنگ علیه جرایم.
ـ توسعه استراتژی ترکیبی برای بسیج زدایی.
ـ تشویق کمیسیون درباره بسیج زدایی و ارزیابی با شرکا در تنظیم سربازان بسیج زدایی شده برای فعالیت در بخش‌های توسعه.
ـ ترویج مشاوره درباره مسایل عمده نظیر ارزش صلح و تساهل.
ـ توسعه یک استراتژی جدید مربوط به کنترل همه جنگجویان تبعیدی.
ـ تشویق ملت به مشارکت در کار پلیس اجتماعی.
ـ بسیج منابع مورد لزوم برای بهبود مهارت ها و تهیه تجهیزات برای پلیس.
ـ تقویت ظرفیت پلیس در بخش زیر ساخت‌ها و امکانات.
ـ تقویت برنامه های آموزش مدنی.

رفاه اجتماعی ملت
مهمترین منبع رواندا ملت آن است. افزایش ظرفیت انسانی و سرمایه گذاری در زمینه انسانی مهم است. سرمایه گذاری در بخش انسانی بویژه برای بهبود دسترسی به آموزش و بهداشت، تقویت مبارزه علیه ایدز، مالاریا و توسعه استراتژی‌ها و ظرفیت‌های نهایی تکنولوژی و ارتباطات اطلاعاتی از سایر مقولات با اهمیت است.

استراتژی‌
ـ تقویت دسترسی به آموزش و بهداشت در سطوح اساسی ( و تقویت سازمانی در ظرفیت ها برای مسایل اساسی دو جانبه، بخش خصوصی، مشارکت در هزینه آموزشی)
ـ بهبود و تقویت ظرفیت‌های انسانی با روش‌های بهتر برای بهبود میزان سواد.
ـ تقویت جنگ علیه ایدز
ـ بهبود روش‌ها برای جلوگیری از مالاریا.
ـ ترویج ICT و دسترسی جوامع شهری در روستایی به آن.
ـ ایجاد سازوکارهای قوی برای کمک به گروه های داوطلب با تأکید بر تعاملات دو جانبه قوی در مسایلی مانند شرکت‌های مدنی و بدهی جایگزین و…

زمین ـ محیط و احترام به اقامت مجدد
در کشوری مانند رواندا که اقتصاد آن بر پایه کشاورزی می‌باشد، ایجاد ثبات در اقامت و سازوکارهای حفظ کشاورزی مهم است. رواندا با مشکلات محیطی بسیار پیچیده ای مواجه است. این مشکلات به واسطه عوامل زیادی مستقیم یا غیرمستقیم ایجاد می شود که برخی عبارتنداز:
رشد سریع جمعیت که با رشد اقتصادی برابری نمی کند، استفاده از تکنیک های فرهنگی و اولیه بویژه در کشاورزی، تأثیر جنگ که منجر به جنگل‌زدایی گسترده شده است، سطح پایین آموزش و آموزش محیطی که اهمیت دارد. سیاست اصلاح زمین نیز با مشکلات زیادی مواجه است، نظیر جمعیت فشرده ومتراکم روی زمین، تجزیه، از دست رفتن خاک و نامطلوب بودن خاک، بی زمین بودن بسیاری از مردم، فشار بیش از حد بر منابع چوب و بهره برداری بیش از حد آن.
توسعه شهری از رشد جمعیت بالای شهری تأثیر گرفته است، زیرا مهاجرت بالای روستایی به شهرها و حومه بویژه مهاجرت جوانان فراوان است.

استراتژی
جنبه‌های اصلی استراتژی‌ عبارتند از:
ـ ساکن کردن کشاورزان رواندایی در دهکده‌ها به صورت گروهی.
ـ توسعه فرصت ها برای اشتغال کارکنان در بخش کشاورزی.
ـ دسترسی زمین بیشتر برای تولید محصولات کشاورزی.
ـ در دسترس قرار دادن زمین کشاورزی برای استفاده بعنوان وثیقه برای اعتبارات.
ـ تهیه امکانات زیر ساختی و خدماتی مانند خدمات آب، جاده‌ها، مدارس، امکانات بهداشتی برای حوزه‌های روستایی.
ـ امکانات برای بهبود امنیت و استقرار رانده شدگان در جنگ داخلی و نسل‌کشی.
ـ بهبود وظایف موصوف به شکل محاسبه شده با احترام به موضوع جنسیت.

مدیریت بخش منابع طبیعی
تجزیه و تحلیل‌ها نشان می‌دهد که عناصر متنوع محیطی بوسیله نهادها و وزارتخانه‌هایی که همکاری بین مهیاکنندگان خدمات عمومی فراهم می‌کند، مدیریت یا اجراء ‌شوند.
استراتژی
ـ تقویت کردن سازوکارهای نهادی و ترویج سازوکارهای مدیریت محیطی.
ـ حساس کردن مردم درباره اهمیت حفاظت از محیط زیست.
ـ ایجاد و تشکیل دو چارچوب نهادی برای هدایت، اجراء، مدیریت روزمره محیط زیست و موضوعات مرتبط برای حفاظت از محیط.
ـ تقویت سازوکارهای نهادی برای انجام طرح کلان ملی برای مدیریت استفاده از زمین.

گرایش‌های جنسیتی
حکومت رواندا نحوه مشارکت در جامعه را با تساوی و انصاف جنسیتی تعریف می‌کند.

استراتژی‌ها
استمرار حمایت از عدالت جنسی و ترویج انصاف جنسی در همه موارد:
ـ ترویج آموزش و پرورش زنان.
ـ بهبود ظرفیت جنسی برای مشارکت در پروسه‌های تصمیم‌گیری و ساختارها، اقدام مثبت برای آموزش و پرورش زنان نیازمند تصمیم گیری قوی می‌باشد.

ـ تکنولوژی و ارتباطات اطلاعاتی (ICT)
حکومت رواندا توسط کابینه در آغاز سال 2000 درباره جزئیات تکنولوژی ارتباطات اطلاعاتی تصمیم‌گیری کرده است. نقش تکنولوژی ارتباطات اطلاعاتی بعنوان امر توسعه دقیق اقتصادی ـ اجتماعی بر شمرده شده است.

دورنمای توسعه مرتبط با ICT
نوسازی اطلاعات کاربردی اجتماعی و اقتصادی رواندا و تکنولوژی‌های ارتباطات بعنوان موتور شتاب دهنده توسعه رشد اقتصاد، رقابت جهانی و رفاه ملی مطرح است.

استراتژی
ـ تغییر رواندا به یک ملت با سواد تکنولوژی اطلاعات.
ـ ترویج و تشویق توسعه و استفاده از بالاترین حد ICT در بخش‌های اقتصادی و اجتماعی.
ـ بهبود کارایی خدمات عمومی و مدنی
ـ بهبود زیر ساخت های ارتباطات و اطلاعات رواندا.
ـ دگرگونی در نظام آموزش و پرورش بااستفاده از ICT با هدف بهبود، دسترسی، کیفیت و آشکارسازی نیازهای توسعه رواندا.
ـ بهبود ظرفیت توسعه منابع انسانی رواندا برای مواجهه با مطالبات دگرگون ساز در اقتصاد.
ـ توسعه چارچوب قاعده‌مند و نهادی، حقوقی و ساختارهای مورد لزوم برای حمایت از توسعه، اشتغال و نهایت ICT در اجتماع و اقتصاد.
ـ امکان پروسه آشتی ملی و ائتلاف بوسیله ترویج تعاملات فرهنگی و اجتماعی در درون اجتماع.

بخش خصوصی و جامعه مدنی
حکومت رواندا نقش مهم جامعه مدنی بعنوان شریک توسعه و بخش خصوصی را بعنوان موتور رشد اقتصادی برای کاهش فقر به رسمیت می شناسد.

نقش جامعه مدنی
نیاز برای سازمانهای جامعه مدنی با هدف کمک آنها به شیوه‌ای متمرکز در دوره توسعه باید مورد تأکید قرار گیرد. بیشتر کار سازمان‌های جامعه مدنی تهیه خدمات و حمایت مستقیم در حوزه‌های ناکارآمدی است که باید بوسیله دولت و بخش خصوصی فراهم شود. بسیاری از سازمان های جامعه مدنی قادر به واکنش سریع و انعطاف‌پذیری هستند که موجب تقویت درک و واقعیت اجتماعاتی است که در آن خدمت می‌کنند.
لکن باید از مسایل عمده ای نظیر فقدان آمار و اطلاعات درباره سازمان های جامعه مدنی مطلع بود، بعنوان تمام فعالیت‌های جاری، مشارکت بالقوه، نیازهای آموزشی و حتی وابستگی کامل به منابع خارجی سرمایه حتی برای سازمانهای هزینه بر باید مشخص باشد.

استراتژی
حکومت رواندا تسهیلات وامکاناتی برای بهبود برنامه های زیر به اجرا می‌رساند:
ـ اطلاعات پایه: اطلاعات جمع‌آوری شده و مرکزی باید توسعه یابد که شامل اطلاعاتی جامع از سازمانهای جامعه مدنی رواندا با حوزه های کاری فعالیت ها، کارشناسان و ظرفیت‌های ثابت شده آنها باشد.
ـ وضعیت حقوقی: قانون درباره انجمن‌ها باید منتشر شود. مشاوره و گفت وگو باید در حوزه ها با توجه به منابع دو جانبه تعریف شود.
ـ میزگرد هماهنگی: باید سازمان‌های جامعه مدنی به شیوه‌ای منظم با یکدیگر گردهم آیند. در اینجا نیاز به تأسیس و تثبیت کمک حکومت رواندا و موافقت آن در این باره می باشد. باید به سازمانهای جامعه مدنی اجازه مشارکت بیشتر در ارایه طرح سیاستگذاری عمومی و پروسه‌های تصمیم‌سازی داده شود.
ـ ظرفیت سازی: حکومت رواندا تقویت ظرفیت سازمانهای جامعه مدنی برای سازماندهی و اطلاع رسانی را تشویق می‌کند و اجازه مشارکت در سیاستگذاری‌ها و قوانین مرتبط با واسطه‌گری و فعالیت‌ها آنها را می‌دهد.
ـ بسیج منابع: حکومت رواندا از انجمن های محلی حمایت کرده و تلاش آنها را برای بسیج منابع محلی تشویق می کند و همچنین با کاهش وابستگی آن ها موافقت می‌نماید.
ـ حکومت رواندا خودش امکاناتی برای سازمان های جامعه مدنی فراهم می‌کند و به فعالان آن اجازه خدمت کارآمدتر به ملت را می‌دهد.

نقش رسانه‌ها
نقش رسانه ها بعنوان رکن چهارم دولت باید بررسی شود که می‌تواند بر کار سه قوه دیگر تأثیر بگذارد. به جز رادیو مشکلات حاضر در زمینه دسترسی به رسانه‌ها وجود دارد و رسانه‌های خصوصی کماکان وجود ندارد.

استراتژی
احزاب مربوطه باید به سرعت قانون پیش نویس نهایی رسانه های گروهی را به قوه مقننه بدهند که بر آزادسازی پخش رادیو تأکید نماید. حکومت رواندا باید خودش از داشتن فضای رادیویی بیشتر یا کانال جدید خودداری نماید و به سازمان‌های جامعه مدنی فرصت بیشتری برای پخش بدهد.

بخش خصوصی
بخش خصوصی این ظرفیت را برای مشارکت دارد، اگر تعدادی عوامل مانع شونده زیر نباشند: پیوستگی ناکارآمدی، سؤتفاهم و منافع متناقض بین بخش خصوصی و عمومی، فقدان امکانات در بخش عمومی، مهارت پایین پرسنل که این بخش را تضعیف یا جابجا می‌کند.

استراتژی
ـ حکومت رواندا باید محیطی توانمند برای بخش خصوصی ایجاد کند تا سرمایه گذاری تسهیل شود و کارکرد آژانس ترویج سرمایه‌گذاری رواندا تقویت شود.
ـ حکومت باید نظام آموزش و پرورش را با همکاری آموزش سرمایه‌گذاری مدیریت تجاری و ICT وارد برنامه کار خود نماید.

بخش خصوصی و جامعه مدنی
بدون وجود برنامه‌ریزی برای مشارکت هر دو بخش خصوصی و جامعة مدنی یا همکاری حداقلی بخشی از آنها موجب همکاری ضعیف بین حکومت و شرکایش می‌شود. بدین معنی که هر دو بخش با توجه به بسیج منابع فرصت‌ها را از دست می‌دهند و لذا سعی دارند بعنوان بازوان اجرایی حکومت عمل نمایند.
در بخش خصوصی فرصت‌ها برای تجارت با مشارکت بخش خصوصی ـ عمومی وجود داشته از دست می‌رود، از دست رفتن فرصت تجاری برای بازرگانان رواندایی به معنای حضور تجارت خارجی خواهد بود.

استراتژی
حکومت باید سازوکارهای هماهنگی را برای سرمایه گذاران انجام دهد تا آنها بتوانند نقشی در سیاستگذاری اجرایی ایفا نمایند.

نقش منفی بوروکراسی
بخش خصوصی و جامعه مدنی هر دو احساس می کنند که بوروکراسی بیش از حد بر روابط آنها با حکومت سایه افکنده است.

استراتژی
حکومت باید به طور عملی درباره چگونگی ایجاد تسهیلاتی در روابط شفاهی برای تصمیم گیری و اقدام، تدابیری اتخاذ نماید.

مدیریت و برنامه‌ریزی اقتصادی
به طور سنتی برنامه‌ریزی با حکومت داری اقتصادی ارتباط دارد که شامل فرایندهای تصمیم گیری به طور مستقیم یا غیر مستقیم است که بر فعالیت های اقتصادی کشور یا روابطش یا دیگر اقتصادها تأثیر می گذارد.
در این مجموعه برنامه‌ریزی ملی درباره موضوعات اقتصادی شامل برنامه‌ریزی مرکزی، هماهنگی و همکاری بین بخش‌های خصوصی، عمومی و برنامه نظارتی می‌باشد.
برنامه‌ریزی ملی
برنامه‌ریزی ملی ابزاری برای ثبات اقتصادی، شفافیت و همکاری مؤثر منابع ضروری برای اطمینان از وجود منافع در بهترین مجرای خود به صورت کارآمد برای رسیدن به انسجام استراتژی تام است. برنامه‌ریزی در فعالیت ها در رواندا به صورت پیوسته و در نهادهای محلی یا مرکزی وجود ندارد.
اهداف حکومت‌داری خوب باید به گونه‌ای با انسجام مستلزم ابزارهای عملیاتی نظیر آمار قابل اعتماد و نشانه‌های حکومت داری خوب باشد.

استراتژی
ـ حکومت رواند باید معیارهای مناسبی اتخاذ نماید تا از ابتدا بررسی کند که برنامه‌ریزی بعنوان اولویت ملی با تمرکز بیشتر بر تقویت ظرفیت‌ها در همه سطوح وجود داشته باشد و در تکمیل، اجرا، پیگیری و ارزیابی سازوکارهایی برای نظارت، هماهنگی مرکزی، طرح‌های محلی و اطمینان از مشارکت همه شرکاء فراهم شده باشد.
ـ حکومت رواندا باید اطمینان حاصل نماید که همه فرایندهای طراحی با چارچوب برنامه آینده سال 2020 رواندا انسجام داشته باشد.
ـ حکومت رواند باید ظرفیت آمارهای ملی حاوی اطلاعات آشکار بویژه در حوزه فقر را برای حمایت از فرمول بندی، سیاستگذاری، نظارت و ارزیابی سیاستگذاری و تأثیر برنامه بر حکومت داری خوب جمع آوری و آنالیز نماید.
ـ حکومت روندا نیاز به مساعدت در توسعه شاخص‌های حکومت داری خوب دارد تا قادر به اجرای سیاستگذاری‌ها در چارچوب موجود باشد.
برای مثال شاخص‌های بروز شفافیت، مشارکت اطلاعات، مشارکت جامعه مدنی و اجتماعات محلی در پروسه تصمیم سازی برای اهداف حکومت‌داری در رواندا در مجموعة کاملی از فضای تمرکز زدایی قابلیت تحقق دارد.
کمک مدیریتی و هماهنگی
با فرض زمینه وابستگی به کمک در رواندا (95 درصد بودجه توسعه) مدیریت مؤثر کمک و ساختارهای هماهنگی و سازوکارهای برای کاهش فقر، توسعه پایدار انسانی و حکومت‌داری خوب ضروری است. چنین ساختارها و سازوکارهایی باید چارچوبی برای اجرای شرکا در میان اهداء کنندگان ترویج دهد، حکومت رواندا و سازمانهای جامعه مدنی می‌توانند به اولویت نیازها بر طبق اهداف عادی و عوامل واکنش نشان دهند.
اجرای مشارکت اشاره به ترکیبی از انواع کمک‌های ارایه شده دارد که باید بوسیله همه شرکاء مورد توافق باشد، بویژه برای ظرفیت سازی محلی، قوی کردن منافع و ترویج فعالیت‌های توسعه پایدار. ابزار چنین برنامه هایی باید در سطوح محلی و مرکزی عملیات و قابل تحقق شود.

استراتژی
ـ تقویت ظرفیت‌های نهادی و دیگر نهادهای مشارکتی برای بسیج منابع، هماهنگی ومدیریت
ـ تقویت سازوکارهای هماهنگی بین اهداء کنندگان با حکومت و جامعه اهداء کنندگان
ـ حمایت و عملیاتی کردن سرمایه‌گذاری توسعه اجتماعی با هدف ترویج سریع و چارچوب حقوقی مرتبط.
در سطح بالاتر با توجه به توسعه فهم پیچیدگی موقعیت کشور بین حکومت و فراهم کنندگان کمک، باید فشار آورد که احزاب در جهت فهم احساس شرکاء توجیه شوند.
حکومت رواندا به طور جدی در مشکلات بین‌المللی این مسأله مواجه است، حکومت رواندا و اهدا کنندگان باید توجه نمایند که:
ـ از ایجاد چارچوب برای مشاوره منظم بین همه سرمایه گذاران توسعه شامل سازوکارها برای مشارکت خارجی در زمینه برنامه های کمکی حمایت کنند.
ـ از طراحی، توسعه و ارزیابی سیاست های بخشی و استراتژی‌های منسجم، تثبیت و سازوکارهای هماهنگی با بخش‌های اصلی حمایت کند.
ـ هماهنگی در توسعه تمرکز زدایی را تشویق کنند.

نتیجه نهائی:
خروجی های مورد انتظار از استراتژی‌ حکومت رواندا
حکومت رواندا مصمم به اجرای استراتژی برای رسیدن به حکومت‌داری خوب است. این اصول، حکومت داری خوب را ترویج می‌دهد که شامل رهیافت مشارکتی، تسهیل در مشاوره نظام مند بین حکومت، بخش عمومی، خصوصی، جامعه مدنی و همه سرمایه‌گذاران دیگر است. هدف همگانی کاهش فقر است. حکومت‌داری خوب یکی از استراتژی‌ها برای این هدف است و باید موارد زیر را بهبود بخشد:
ـ کارکرد بهتر و هماهنگی نهادها.
ـ افزایش پاسخگویی و شفافیت.
ـ بهبود موقعیت قانونگرایی و احترام به حقوق بشر.
ـ بهبود ظرفیت نهادی و انسانی (طرح، اجرا، نظارت و ارزیابی)
ـ کیفیت خدمات عمومی که باید افزایش یابد.
ـ نزدیک شدن خدمات عمومی به ملت
ـ مشارکت همه اجزای ملت در رویه‌های تصمیم‌گیری.
ـ درگیر کردن جامعه مدنی در برنامه‌ها و اقدامات توسعه.
ـ ظهور بخش خصوصی قدرتمند بعنوان یکی از مشارکت کنندگان قوی در حکومت داری خوب برای کاهش فقر.
همه نهادهای مربوطه و مقامات باید بدون درنگ جرئیات برنامه‌ها و طرح‌ها را توسعه دهند که چارچوب این استراتژی را به صورت واقعی تحقق بخشد.
انتخاب این معیارها تنها گزینه‌ها برای حذف فقر در رواندا است.

منابع فصل نهم:
1- WWW: Good Governance/The Government of Rwanda.