کاشتن نفرت و درو کردن آدم

 امشب در ارتباط با گروه های سلفی و تکفیری با سه مسأله مواجه شدم که کاملا مرتبط بودند و بهتر دیدم مروری بر آنها داشته باشم:

1  ـ  نخستین نکته یادآوری یکی از مسؤولان در محفلی عالمانه بود که تقاضا داشت، مراقب برخوردهای تند خود در سخن گفتن و اظهار نظر در رسانه ها در مواجه با گروه های سلفی باشیم. وی با گوشزد این نکته که رفتارهای تند و افراطی آنها ممکن است بیش از پیش توسعه یابد، از این که برخی از افراد با ادبیات تند و کلمات زننده برخورد می کنند، گلایه کرد. این اولین مسأله بود که به نظرم منطقی آمد و خواستم به تمامی دوستانی که دستی در رسانه ها دارند، و به خصوص خطیبان یادآور شوم.

2 ـ ساعتی بعد خبری روی سایت بی بی سی رفت که حکایت از سخنان تند یک سخنران مذهبی در باره رفتارهای افراطی داشت. پیش از نقل آن باید عرض کنم که در اینجا باید نکته ای روشن کرد و آن جدا کردن حساب عموم اهل سنت از تکفیری هاست. ما سالها در این مملکت با اهل سنت زندگی کرده ایم و با رفتار یکدیگر خو گرفتیم و تاریخ گذشته و حال آنان را می دانیم. رفتار افراطی، فقط و فقط در شاخه خاصی از اهل سنت است و نباید خدای ناکرده باورهایی را که به طور مشترک میان آنها وجود دارد، مبنایی برای بحث افراط دانست. تمام تلاش وهابی ها و سلفی ها آن است تا همه اهل سنت را پشت سر خود به صف کنند. در این باره باید مراقب بود. بیشتر اهل سنت در شمال افریقا، مصر، و حتی هند و ماوراءالنهر و ایران و ترکیه، کمترین ارتباطی با باورهای افراطی خاص که متأثر از وهابیت است ندارند، بلکه از این رفتارها بیزارند. این به رغم آن است که اینان از اهل سنت هستند. تحلیلی که از این سخنران به عمد روی سایت بی بی سی آمده، و بوی تحریک داشت، مخلوط کردن اینها و آوردن برخی از تعابیر تند وی علیه دیگران است. عبارت بی بی سی در گزارش سخنرانی مربوطه این بود: .... روحانی تندروی شیعه، در دیدار با مدیران وزارت دفاع ایران درباره ریشه‌های تاریخی اسلام‌گرایان افراطی در سوریه گفت: وهابی‌های تکفیری میوه همان درخت‌هایی هستند که بعد از رحلت پیامبر از حق روی گردان شدند. این تحلیل بی تردید اشتباه است و همان طور که گفته شد، قرنها اهل سنت در کنار شیعیان زندگی کرده و این رفتارهای افراطی که امروزه نه تنها به شیعه کشی منجر شده که بسیاری از اهل سنت نیز طعمه افراطی ها شده اند، در میان عامه اهل سنت نبوده و نیست.

3 ـ اما نکته سوم برخورد با یک آیت قرآنی از سوره اسراء بود که همه ما را دعوت به استفاده از سخن نرم و نیک گفتن با مخالفان دارد. رفتاری که تبدیل به توهین شود، ممکن است آتش منازعه و جدال را بر افروزد. در سوره اسرا آمده است: وَقُلْ لِعِبَادِی یَقُولُوا الَّتِی هِیَ أَحْسَنُ به بندگان مؤمن بگو در مواجه با مخالفان، چیزی را بر زبان آورند که نیکو باشد. سپس و بلافاصله در تعلیلی و تحلیل آن می فرماید: إِنَّ الشَّیْطَانَ یَنْزَغُ بَیْنَهُمْ به درستی که شیطان در این میانه فساد می کند و این درشتی و مخاصمه سبب نابودی می شود. و در پایان آیه: إِنَّ الشَّیْطَانَ کَانَ لِلْإِنْسَانِ عَدُوًّا مُبِینًا. شیطان دشمن آشکاری برای انسان است. (اسراء، 53) در تفسیر این آیه آمده است: مقصود از «ینزغ بینهم» این است که تندی در سخن گفتن، بر آتش نفرت می افزاید و عناد و دشمنی و فساد را بیشتر می کند.

بدین ترتیب  در این آیه به صراحت دستور داده شده است که از سخنان نیکو استفاده شود، چرا که عکس آن، یعنی به کار بردن کلمات مخاصمه آمیز، سبب منازعه و جدالی می شود که دنباله آن جز هلاکت نیست.

امیدواریم در این زمینه ضمن روشنگری های فکری و مجادله احسن، همواره در تلاش باشیم تا مانع از بروز جدال و مخاصمه بیشتر شده و سهمی در برافروختن آتشی که عده خاصی دنبال آن هستند و تلاش می کنند تا بر شمار خود بیفزایند، و اختلاف را را بیشتر کنند نداشته باشیم.