مینیاتور محله باشکوه "شنب غازان تبریز" از کتاب جامع‌التواریخ

به گزارش خبرآنلاین، شنب در قرن هفتم ناحیه‌ای سرسبز در غرب تبریز بود که ارغون خان چهارمین پادشاه ایلخانی در سال 689 ه.ق شهری به‌نام ارغونیه در آن ناحیه ساخت.

اجزای اصلی این شهر معبدی بودایی (بنابر کیش ارغون) بود که صورت ارغون خان بر دیوارهای آن نقش بسته بود و قصری به نام عادلیه که در میان باغی به همین نام ساخته شده و معماری آن بر اصول معماری روم بود.

بعد از ارغون و به پادشاهی رسیدن غازان خان، پادشاه پرآوازه‌ی ایلخانی، ارغونیه توسعه یافته و نام غازانیه گرفت. غازان در هسته‌ی مرکزی شهر بناهایی خیریه موسوم به ابواب‌البر ساخت و در مرکز بناها ساخت مقبره‌ی باشکوه خویش را طرح‌ریزی کرد.

مقبره یا گنبد دوازده ضلعی شنب غازان که ساخت آن در سال 697 ه.ق شروع و در 702 پایان پذیرفت با 130 گز ارتفاع اعجاب بینندگان را برمی‌انگیخت و بزرگ‌ترین بنایی بود که در ممالک اسلامی تا آن زمان ساخته شده بود.

بناهای دیگر شنب غازان را به مرکزی علمی-فرهنگی در عصر خویش تبدیل کردند. به‌فرمان غازان خان تاجران خارجی برای ورود به تبریز ابتدا باید از شنب غازان عبور می‌کردند و بار خود را آن‌جا می‌گشودند.

درآمد ولایت اوجان و چند دهکده و یک دهم اشیای ورودی به خزانه نیز به‌غازانیه منقل می‌شد.

این عوامل دست در دست هم دادند تا این‌که در قرن هشتم "مستوفی "از این شهر به‌عنوان اثری که در تمام ایران مانند ندارد یاد کند.

غازان خان در 11 شوال سال 703 در حوالی قزوین درگذشت و جنازه‌ی او به تبریز حمل شده در سردابه‌ی مقبره به خاک سپرده شد.

بعد غازان خان توسعه‌ی شهر غازانیه متوقف شد و بیش‌تر به شام غازان موسوم گشت و علی‌رغم تبدیل آن به مرکزی علمی و فرهنگی به دلیل اهمیت نظامی اراضی شنب این منطقه هدف اهداف نظامی دولت‌ها و میعادگاه جنگ‌های بزرگ گشت.

در زمان صفوی این اهمیت بیش‌تر شد و "ابراهیم پاشا" وزیر سلطان سلیمان عثمانی بعد از اشغال تبریز اقدام به ساخت قلعه‌ای در این محله کرد که بعدها این قلعه در دست صفویان و عثمانیان دست به دست می‌گشت.

با این حال شاه عباس نیز برای جلوگیری از اقامت عثمانی‌ها در این محله دستور تخریب بناهای غازانی به‌جز مقبره، مسجد، خانقاه و احتمالا یکی از مدارس را داد.

آثار شنب غازان پس از تخریب در دو زلزله و نیز در پی بی‌توجهی‌های دولت‌ها مورد غارت قرار گرفت و باعث شد امروز در این محله‌ی باستانی اثری تاریخی جز یک حمام و سنگ‌ها و کاشی‌های پراکنده چیزی مشاهده نگردد. تاریخ درخشان و آثاری که هنوز در دل خاک شنب غازان و در جای جای تبریز و دنیا پراکنده است معطوف کردن توجهات به این منطقه‌ی باستانی را می‌طلبد.