قانون فرزندخواندگی؛ سرپرستی بدون حضانت وجود ندارد

قانون حاضر در مورد فرزندخواندگی، از آن قانون‌هایی است که همیشه بحث‌ها و مشکلات زیادی را پیرامون خود داشته است. اینکه سال به سال به جای اینکه شرایط فرزندخواندگی از سوی خانواده‌ها تسهیل شود، سخت‌تر نیز می‌شود از آن مسائلی است که توجه بسیاری از کارشناسان و حقوقدانان را به خود جلب کرده است و نظرات بسیاری از آنان این است که باید این شروط سخت از این قانون برداشته شود و یا به عبارتی این قانون نیازمند اصلاح فوری است.اما در چند روز اخیر خبری منتشر شده است مبنی بر اینکه طبق لایحه‌ای که سازمان بهزیستی و سازمان ثبت احوال تنظیم کرده‌اند و قرار است در صحن مجلس به آن پرداخته شود، شرایط واگذاری فرزندان به خانواده‌ها تسهیل می‌شود و طبق آن همه کودکان مقیم خانه‌های کودکان، خانه موقت و دیگر واحدهای شبانه‌روزی بهزیستی، می‌توانند جهت مراقبت و زندگی در شبه‌‌خانواده انتقال یابند. در اینجا لازم است ابتدا به ایراداتی که به قانون فعلی فرزندخواندگی وارد است، اشاره‌ای کنیم.طبق قانون حمایت از کودکان که فعلاً در کشور اجرا می‌شود و مصوب سال 53 است، اما ایرادات زیادی به این قانون وارد است مانند اینکه طبق این قانون عموماً کسانی می‌توانند کودکی را به فرزندخواندگی قبول کنند که خود دارای فرزندی نباشند، در حالی که ممکن است بسیاری از خانواده‌هایی که دارای فرزند هستند مایل باشند، کودک دیگری را به فرزندخواندگی قبول کنند. از دیگر ایرادات وارده به این قانون این است که کودکی به فرزندخواندگی داده می‌شود که زیر 12 سال سن داشته باشد، در حالی که هستند نوجوانان بی‌سرپرستی که بالای 12 سال سن دارند و این برایشان بهتر است که وارد محیط گرم خانوداه بشوند و چه بسا از زندگی جدیدشان لذت هم ببرند و این یک بی‌لطفی بزرگ در حق آنهاست.

در مقام مقایسه باید گفت که در کشورهای دیگر، حتی فرزندانی که دارای پدر و مادر هستند اما به دلایلی دادگاه تشخیص می‌دهد که لیاقت سرپرستی آنها را ندارند، سرپرستی فرزندانشان، حتی به صورت موقت هم گرفته می‌شود و تا این والدین، شرایط لازم را به دست نیاورند، این کودکان به این خانواده برنمی‌گردند.منظور از این مقایسه این است که اگر قانون جدید، شرایطی را بگنجاند که به صورت موقت هم که شده، کودکان از محیط سرد بهزیستی و پرورشگاه‌ها بیرون بیایند و به یک خانواده وارد شوند، شرایط بسیار بهتری برای آنها فراهم می‌شود.در پیش‌نویس این لایحه جدید، قرار است به زنان مجرد بالای 30 سال نیز که دارای شرایط لازم باشند، کودکانی به عنوان فرزندخوانده داده شود که در این صورت هم کار پسندیده‌ای صورت می‌گیرد که شرط ازدواج و سابقه آن از این قانون برچیده شود، حال اینکه چرا فقط این قانون شامل زنان مجرد بالای 30 سال و نه مردان می‌شود نیز جای بحث دارد.از سوی دیگر، ایجاد شبه‌خانواده‌هایی که زیر نظر بهزیستی باشند، از دیگر موارد ذکر شده در این قانون جدید است که باز هم در صورت تصویب، جای قدردانی دارد، چرا که در این صورت، بسیاری از خانواده‌ها ضمن حفظ بافت خانوادگی و حتی با داشتن فرزندانی، قادرند سرپرستی کودکان دیگری را نیز به عهده بگیرند و این مسئله به نفع کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست است.اما همیشه در مورد فرزندخواندگی، مسئله‌ای که مطرح می‌شود موضوع حضانت این کودکان است؛ اینکه برخی اعتقاد دارند که سرپرستی را می‌شود به پدر و مادر دیگری داد ولی حضانت را به خاطر قهری بودنش نه! در این مورد باید گفت که سرپرستی امری فراتر از حضانت است و نمی‌توان سرپرستی را به خانواده‌ای داد و حضانت را نداد، چرا که در صورت دادن سرپرستی کودکی به یک پدر و مادر، حضانت هم خود به خود داده می‌شود، چرا که دیگر تمام مسائل مربوط به آن کودک، اعم از مسائل مالی و معنوی و... به آن پدر و مادر داده می‌شود. از سوی دیگر، حضانت فرزندان تا سن بلوغ مطرح است و بعد از آن برعهده خود فرد است، بنابراین، قبل از آنکه فرزندان در سنین بحرانی به سر ببرند، مشخص نبودن تکلیف حضانت، ممکن است مشکلات زیادی را برای آنها به وجود آورد.

 وکیل پایه یک دادگستری