مشروطه

درباره یحیی دولت‌آبادی و کتاب خاطراتش

مشروطه‌خواه یا دلال سیاسی؟/ کسی که تاسیس عدالتخانه را در شروط روحانیون گنجاند

تاریخ جهانبخش مهمی از مطالب «حیات یحیی» درباره توسعه معارف عمومی و نوین در دوره مظفری است. دوره کوتاه صدراعظمی میرزا علی‌خان امین‌‎الدوله چنین فرصتی را برای منورالفکرانی مانند دولت‌‎آبادی فراهم آورد تا در انجمن معارف عضو و فعال شوند.

به بهانه سالروز تصویب قانون اساسی

حقوق ملت؛ از مشروطه تا جمهوری اسلامی

تاریخ ایرانقانون اساسی جمهوری اسلامی در مقایسه با قانون مشروطه، توجه بیشتری به آزادی عقاید داشته است. در اصل بیست‌وسوم قانون اساسی چنین نوشته شده: «تفتیش عقاید ممنوع است و هیچ‌کس را نمی‌توان به صرف داشتن عقیده‌ای مورد تعرض و مؤاخذه قرار داد.»

آیا جنبش مشروطه بابی - بهائی بود؟

تاریخ ایرانگروهی از اپوزیسیون نظام جمهوری اسلامی که پیشتر خود را «سلطنت‌طلب» می‌نامیدند، شروع به نوعی بازتعریف و یا به اصطلاح «ری‌برندینگ» خود کردند و خود را «مشروطه‌خواه» نامیدند. از سوی دیگر، [برخی از] ایدئولوژیست‌ها و استراتژیست‌های نظام کنونی در واکنش به اپوزیسیون و یا «امپریالیسم غربی» و «تهاجم فرهنگی» به دنبال تأکید بر ایده‌های بنیادگرایانه هستند.

طنازان مشروطه‌خواه

تاریخ ایرانپس از انقلاب مشروطیت، تئاتر ایران از ابزار تفنن شاهان و درباریان، به وسیله‌ای نیرومند برای انتقال پیام‌های سیاسی و اجتماعی تبدیل شد. نمایشنامه‌ها و کمدی‌های این دوره، به‌ویژه آثاری که فکری و محمودی خلق کردند، بازتابی از شرایط سیاسی، اجتماعی و اخلاقی جامعه آن زمان بودند.

یادداشت رضا مختاری در مورد کتاب «واقعات اتفاقیه در روزگار»؛

ردپای «رشدیه» در چوب زدن تجار توسط علاءالدوله حاکم تهران!/ شریف‌ کاشانی از پشت پرده مشروطه می‌گوید

تاریخ ایرانروابط شریف کاشانی با سیدعبدالله بهبهانی نکته‌‎ای است که در تاریخ‌نگاری او تا پیش از ترور بهبهانی برجسته است. این روابط چنان بود که وقتی فقیهان تهران به زعامت بهبهانی و سیدمحمد طباطبایی تصمیم به مهاجرت به قم گرفتند...

آیا نایینی و شیخ فضل‌الله دو قطب متضاد بودند؟ تحریف تاریخی یک عالم

اخبار دینروایتی که لیبرال‌ها از نایینی می‌سازند، چهره‌ای مونتاژی دارد، بخشی بریده، بخشی چرخانده، بخشی از سیاق بیرون کشیده. ولی متون و تاریخ می‌گویند: او همیشه در خدمت «ولایت مأذونه شرعیه» بود.

در دانشگاه تهران کارگاه شرح و خوانش قانون اساسی مشروطه برگزار می شود

اخبار اندیشهکانون ایران شناسی دانشگاه تهران و کانون ایران شناسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران کارگاه شرح و خوانش قانون اساسی مشروطه را برگزار می کند.

چالش مشروعه و مشروطه و زمینه‌های نگارش «تنبیه الامه» میرزای نائینی

اخبار دینواژه «استبداد» در عصر مشروطه وارد فرهنگ سیاسی شد،میرزای نائینی یکی از افرادی بود که این بحث را جدی مطرح کرد او با در نظر گرفتن محیط سیاسی ایران عصر مشروطیت، به نقد عمیق استبداد پرداخت.

مروری بر اندیشه فلسفه سیاسی علامه محمد حسین نائینی

دفاع فقیه از قانون؛ تأسیس حکومت مشروطه تکلیفی شرعی است / فقه سیاسی نائینی، جایگزین عقل جمعی در عصر غیبت/ کتاب نائینی فقه را به درون تجدد برد

اخبار اندیشهنائینی محدود بودن قدرت را لازمه دین می‌داند و منشأ این محدودیت را در آموزه عصمت می‌جوید. در حکومت معصوم، آزادی و مساوات تضمین می‌شود اما در عصر غیبت، باید ساختاری ایجاد کرد که بیشترین شباهت را به آن وضعیت داشته باشد. نائینی این ساختار را در حکومت انجمنی و قانون‌مند جست‌وجو می‌کند.

درباره کتاب «تحول مفهوم دولت در ایران معاصر»   

اخبار اندیشهزمانی که هرچند کوتاه در ادامه نگاه‌های زمان امیرکبیر دولت مدرن را به «منصه ظهور» می‌رساند. طبیعی است که مواجهه‌های تاریخی عناصر متعلق به مفاهیم قدیم اینجا پررنگند. همانگونه که بعدتر در نزاع شریعت و مشروطه به واسطه شیخ فضل‌الله نوری بازهم فراخوانده می‌شوند.

زیدآبادی: میرزای نائینی دل پری از استبداد تحت لوای دین داشت

احزاب و شخصیت‌هاروزنامه نگار اصلاح طلب نوشت: مهمترین دغدغۀ مرحوم نائینی استبداد و به طور خاص، استبداد دینی بود. او چنان دل پری از استبداد تحت لوای دین داشت که در فرازهایی از کتابش به گزنده‌ترین لحن ممکن علیه آن سخن‌پردازی کرده است.

برخی برای زیر سؤال بردن مشروطه، تمامی مشروطه‌خواهان را بابی معرفی می‎‌کنند!

تاریخ ایرانالتفاتی که ناظم‌‎الاسلام به امیرکبیر دارد، همچنین نگارش کتابی با عنوان «علایم الظهور» نشان از بی ‌پایگی اتهام بابی‌گری حتی نحله صبح ازلی به او دارد.

عاقبت سردار ملی؛ تیر خورد، سلاحش را گرفتند، بدنش عفوت کرد و جان سپرد

تاریخ ایرانستارخان بیش از آن‌که سیاست‌مدار باشد، نماد یک لحظه در تاریخ ایران است. لحظه‌ای که مردم برای نخستین بار در برابر قدرت پادشاهی ایستادند. او نماینده طبقه‌ای بود که هرگز فرصت سخن نداشت و فقط وقتی تفنگ به دست گرفت، شنیده شد.

خبری جهانی‌ که کاخ گلستان با یک استوری رفع و رجوعش کرد!

تاریخ ایرانپژوهشگر تاریخ درباره تصاویری از دوران قاجار توسط دوربین‌های فیلمبرداری ثبت شده می‌گوید: قطعاً در این نگاتیوها تصاویر مهمی وجود دارد؛ تصاویر زندگی شاه در دربار و شاید تصاویر دوره‌های بعد از عصر مظفری.

توسط انجمن جامعه شناسی ایران

نشست «مالیه روح مشروطه است» برگزار می شود

اخبار اندیشهگروه جامعه‌شناسی اقتصادی انجمن جامعه‌شناسی ایران  وبینار گفت و گویی ای در باره کتاب «مالیه روح مشروطه است» برگزار می کند.

ترس قاجار از ملی‌گرایی نبود، از قانون و نظم بود/ آن‌چه به نام تقی‌زاده سکه زده شده، خونِ بر زمین ریخته‌شده آقاخان و بقیه روشنگران هم‌نسل اوست

تاریخ ایرانایده اصلی آقاخان را اگر چنان‌که توضیح دادم ناسیونالیسم رمانتیک بنامیم که امروز منتقدانش آن را باستان‌گرایی می‌نامند، در دهه‌های گذشته مدام سیر صعودی داشته است. با این حال من شخصا هنوز اندیشمند بزرگ و درخوری ندیدم که در حد آقاخان کرمانی بتواند این اندیشه را مطرح و با مقتضیات امروزه هماهنگ و به‌روز کند.

در اختتامیه همایش کنکاش‌های مفهومی و نظری درباره جامعه دانشگاهی مطرح شد

سه روایت بیات، میرسپاسی و قیصری از چالش های جامعه علمی ایران / مراقبت از ایران معاصر بالاترین ضرورت/ دانشگاه، میدان تنش میان کنش و کاوش

اخبار اندیشهکار اساسی ما همان‌طور که ابتدا گفتم، مراقبت از جامعۀ دانشگاهی و جامعۀ جامعه‌شناسان است. به دلیل ذهنیتِ حاکم، دیگر گلی وجود ندارد که از آنها لذت ببریم و کمک کنیم گل‌های بیشتری به بار بیاید. تحقیر ایران معاصر سبب شد ما از مهم‌ترین دستاورد تاریخ معاصر یعنی مشروطه گسست پیدا کنیم. در نتیجه مراقبت از دانشگاه و ایران باید ما را به طرفی ببرد که به ایران معاصر احترام بگذاریم و آن را عمیق‌تر و بهتر کنیم و پروژه ما باید ادامۀ پروژه مشروطه باشد.

پنل«آینده ایران: جامعه و حاکمان» در همایش کنکاش‌های مفهومی و نظریه بررسی کرد

کدام انتخابات باعث ناامیدی مردم شد؟ / دولت دموکراتیک در ذهن مردم شکل گرفته / رهایی از دولت پدر سالار با گفت و گوی اجتماعی و افزایش ظرفیت پاسخگویی دولت

اخبار اندیشهتوسعه در ایران هرگز به مثابه پروژه‌ای اجتماعی و مشارکتی شکل نگرفت. چه در دوران پهلوی و چه پس از انقلاب، محور توسعه بر عقلانیت ابزاری و مدیریت تکنوکراتیک استوار بود. نخبگان فنی و مدیران دولتی با تکیه بر دانش غربی و درآمد نفتی، برنامه‌هایی را پیش بردند که مشارکت مردم و حساسیت‌های فرهنگی در آن غایب بود...روح پدرسالارانه دولت هرچند در همه عرصه‌ها مطلق نیست، اما همچنان مانع گفت‌وگو و یادگیری جمعی است. شوراهای محلی و نهادهای مشارکتی در ظاهر شکل گرفته‌اند، اما در عمل به بازتولید سلطه و تقسیم منافع محدود شده‌اند.

در مراسم افتتاحیه همایش کنکاش‌های مفهومی مطرح شد

روایت پرویز پیران از قدرت زنان: کلید عبور از «جامعه لحظه‌ای» در دستان زنان است / زوال خرد جمعی و کابوس «مدرنیته معکوس» در تاریخ ۱٥۰ ساله ایران

اخبار اندیشهپرویز پیران با یادآوری نقش جامعه‌شناسی در نقد و بازاندیشی گفت: «جامعه‌شناسی نقاد است و بدون نقد نمی‌تواند به حیات خود ادامه دهد. ما باید از خود بپرسیم که جامعه‌شناسی ایرانی چگونه می‌تواند در خدمت فهم و ساخت آینده ایران باشد.»

روایت یک شاهد عینی

پارلمان ایران ۱۱۹ ساله شد/ در روز افتتاح مجلس شورای ملی چه گذشت؟

تاریخ ایرانتاکنون در ایران چنین سلامی دیده نشده بود که با حضور هفده نفر مجتهد مسلم لازم‌الاتباع زهاد عباد صدای موزیک بلند شود، چون تعظیم شعائر الله را باعث بود. لذا آقایان در مقام منبع برنیامده بلکه موزیک شرعی را مستمع آمدند.

در هشتصدونودویکمین شب بخارا به مناسبت بزرگداشت ده سالگی سیاست نامه عنوان شد

فراستخواه و «سیاست‌نامه» نانوشته ایرانیان / مقیمی: تا تنهایی کیهانی نیابیم هیچ اتفاقی نمی افتد

اخبار اندیشهما در علم سیاست به اصطلاح دانشگاهی در ایران، پندارهای سیاسی را فراموش کرده‌ایم. و من معتقدم که تا زمانی که اذهان تغییر نکنند، تنهایی را در کیهان احساس نکنند و فرد نشوند، هیچ اتفاقی نمی‌افتد". مقیمی در پایان خاطرنشان ساخت: "این تغییر لازمه فرایند مورد نظر است، نه گرفتن صورت و پیدایی فضای دانشگاهی فعلی. اما رخدادهای ده پانزده سال اخیر نشان می‌دهد که آن ملزومات در حال ایجاد شدن هستند، البته با این تفاوت که صورت مذکور، عقب‌مانده است".

رضا مختاری اصفهانی، تاریخ‌پژوه:

بعد از انقلاب، تاریخ حتی از علوم سیاسی، سیاسی‎‌تر شد!

تاریخ ایرانکتاب‎‌های «اقتصاد سیاسی ایران» اثر هما کاتوزیان و «ایران بین دو انقلاب» نوشته یرواند آبراهامیان با توجه به انتشار منابع و اسناد جدید دچار خدشه شده‌‎اند، اما با توجه به ضعف تاریخ‌‎پژوهی در داخل همچنان مورد ارجاع و استناد قرار می‌‎گیرند.

از دارالفنون تا پارلمان؛ مسیر مشترک تحول در ایران و عثمانی

تاریخ ایراناز میانه‌های همین قرن و پس از تجربه شکست اصلاحات تنظیماتی راهکار مشترک اهل نظر در هر دو کشور برای درمان عقب‌ماندگی ملل شرقی در برابر اروپاییان در کالبد «مشروطه» رخ کرد.

در نشست علمی «رفتارشناسی انگلیس در نهضت مشروطه ایران» مطرح شد

پیروزی مشروطه، یک پیروزی برای انگلستان در رقابت با روسیه نیز بود

تاریخ ایرانعلیرضا علی‌صوفی استاد دانشگاه، تحلیلی متفاوت از رفتار انگلستان ارائه داد و ضمن تأیید دخالت خارجی، گفت: جنبش مشروطه یک حرکت اصیل داخلی با مطالبه محوری «قانون» بود و نمی‌توان آن را یک نهضت شکست‌خورده یا منحرف‌شده دانست...

تفاوت موضع شیخ فضل‌الله نوری و سید محمدکاظم طباطبایی‌یزدی در قبال مشروطه

مشروطه نتیجه تلاش نیم قرن پیش از آن؛ ضرورتی تاریخی و نه توطئه خارجی / اختلافات ریشه‌ای؛ از مشروطه‌خواهان تا مستبدین

اخبار اندیشهمی‌دانیم که مبانی میرزای‌نایینی درباره مشروطه و درباره دولت در عصر غیبت با موضع آخوند تمایزی مهم و اساسی داشت؛ گرچه هر دو در عمل موید مشروطه بودند. در طرف مقابل هم موضع فقهی و سیاسی شیخ فضل‌الله نوری در مخالفت با مشروطه به کلی با موضع فقهی سید یزدی اختلاف داشت. این نکته از چندین اثر فقهی و استنباطی صاحب عروه معلوم است...تامل در آثار فقهی این دو به روشنی گواهی است بر اختلاف اصولی آن دو در امر مشروطیت.

محبوب قاجار و مغضوب پهلوی که سرانجام ماشه را در مغز خود چکاند

تاریخ ایرانمحمدولی‌خان راه‌حل را در نوشتن وصیتی کوتاه برای تدفین بدون آداب خود به پسر بزرگترش و چکاندن ماشه تپانچه‌ای بر شقیقه خود دید تا دیگر شاهد این تالمات و رنج‌ها نباشد!

منجی متمم قانون اساسی مشروطه چه کسی بود؟

تاریخ ایراندر اولین مصاحبه مطبوعاتی‌اش با روزنامه آیندگان گفت: «نخستین و بزرگ‌ترین وظیفه این سازمان، سبک‌ کردن بار چندین‌ هزارتُنی پرونده‌های راکد و اوراق زائدی است که دستگاه‌های دولتی را فلج کرده است»

نخستین ایرانی و مسلمان آکسفورد؛ همسفر دومین سفر ناصرالدین‌شاه به فرنگ بود

تاریخ ایراناز اقدامات دیگرش، جایگزین کردن میز و صندلی به جای بساط سنتی در وزارتخانه و بردن نظم و انضباط و ثبت رسمی بودند.

تضادهای حکومت شاه با نظامات مشروطه/ قسمت ۲

مشروطه‌خواه یا مطلقه‌ساز؟ تضاد پنهان حکومت پهلوی

تاریخ ایراننظارت نمایندگان بر دولت، از سوی شاه با برچسب‌هایی چون «باج‌خواهی» بی‌اعتبار می‌شد، ساختار بودجه کشور با تصمیمات فردی دربار دور زده می‌شد...