ابولفضل خدائی: رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در آستانه ورود ایران به گام چهارم کاهش تعهدات برجامی، روز (دوشنبه) از مجتمع غنی سازی نطنز و اقدامات صورت گرفته در سه گام قبلی به ویژه گام سوم بازدید کرد و در ادامه نیز عملیات گازدهی ماشین های سانتریفیوژ پیشرفته نسل جدید IR۶ با حضور صالحی در مجتمع غنی سازی شهید احمدی روشن نطنز آغاز شد و پس از این رویداد مهم صالحی در نشستی خبری گفت که پیش از برجام پنج ماشین سانتریفیوژ داشتیم که امروز سالن ما تشکیل شده از ۱۶ نوع سانتریفیوژ نسل جدید که تنها در ۲ ماه گذشته در سالن مذکور نصب شد و برخی از آنها از جمله ir۹با ظرفیت ۵۰ سو یا irs یا ir ۷ ساخته و در کنار سایر نسل های موجود کارگزاری شده است. وی همچنین گفت: پیش از برجام ظرفیت عملیاتی نزدیک به ۱۱ هزار سو بوده است. صالحی همچنین اضافه کرد: پس از گام سوم و تنها در ۲ ماه گذشته این میزان به هشت و ۶۰۰ سو رسیده است. با راه اندازی و گازدهی سانتریفیوژهای آی آر 6 ، رسانه ها، کشورها و شخصیت های بین المللی نسبت به این اقدام ایران موضع گیری کرده اند. پرونده ای از بازتاب این رویداد تاریخی را از نظر می گذرانید:
شبکه تلویزیونی یورونیوز نیز در گزارشی مفصل به بررسی روند امضای برجام و چگونگی رسیدن به این توافق در سال ۲۰۱۵ میلادی، پرداخت و اعلام کرد: حسن روحانی رئیس جمهوری ایران نیز پیشتر به اروپایی ها هشدار داده بود که احتمال برداشتن گام‌های بعدی در مسیر کاهش تعهدات برجام وجود دارد.
نشریه اکسپرس نیز راه اندازی و رونمایی زنجیره ۳۰ تایی ماشین‌های IR۶ را اقدامی نمادین به دلیل چالش های سیاسی دانست که ایران این روزها با آن روبرو است.
در ادامه نیز اتحادیه اروپا بدون اشاره به بد عهدی طرف‌های اروپایی برجام از ایران خواست تا به تعهداتش در توافق هسته‌ای پایبند باشد. در همین راستا و به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، مایا کوچیانچیک سخنگوی اتحادیه اروپا امروز (دوشنبه) در یک کنفرانس خبری با اشاره به اقدام ایران برای راه اندازی و گازدهی زنجیره سانتریفیوژهای میانی IR6 در سایت هسته‌ای نظنر گفت: ما از اقدام ایران مطلع شده‌ایم. ما همچنان از ایران می‌خواهیم تا بدون درنگ از این گام‌های خود بازگردد و از اقدامات دیگری که می‌تواند منجر به تضعیف توافق هسته‌ای شود، پرهیز کند.
«هایکو ماس»، وزیر امور خارجه آلمان نیز به سخنان «علی‌اکبر صالحی»، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران درباره راه‌اندازی زنجیره ۳۰ تایی سانتریفیوژهای IR۶ واکنش نشان داد. به گزارش رویترز وی مدعی شد اعلانیه ایران مبنی بر راه‌اندازی دستگاه‌های پیشرفته جهت سرعت بخشیدن به روند غنی‌سازی اورانیوم می‌تواند توافق هسته‌ای برجام با قدرت‌های جهانی را به خطر بیندازد. وی همچنین افزود: «ایران، سانتریفیوژهای بسیار پیشرفته‌ای ساخته که با توافق هسته‌ای منطبق نیست. آنها اوایل ماه سپتامبر اعلام کردند که به توافق هسته‌ای پایبند نخواهند بود و ما فکر می‌کنیم این غیرقابل قبول است.»
به گزارش تی آر تی در ادامه واکنش ها یک سخنگوی دبیر کل سازمان ملل متحد نیز با انتقاد از اقدام ایران برای راه‌اندازی دستگاه‌های پیشرفته جهت سرعت بخشیدن به روند غنی‌سازی اورانیوم گفت: «آنتونیو گوترش»، دبیر کل سازمان ملل متحد، هر گامی که به دور شدن طرف‌های برجام از این توافق منجر شود را موجب تأسف می‌داند.
در همین راستا یک مقام آمریکایی مدعی شد که اقدام ایران در راه‌اندازی زنجیره 30 تایی سانتریفیوژهای IR6 گامی بد در مسیری اشتباه است. به گزارش آسوشیتدپرس، وی در ادامه مدعی شد که این اقدام ایران تحریک آمیز بوده و در راستای چارچوب تلاش‌های این کشور برای گرفتن امتیاز از اروپایی‌هاست.
برایان هوک نیز رئیس گروه اقدام ایران در وزارت خارجه آمریکا با اشتباه خواندن راه‌اندازی سانتریفیوژهای پیشرفته توسط ایران، مدعی شد این تصمیم در راستای «باج‌گیری هسته‌ای» از اروپا است. هوک در مصاحبه با شبکه «الجزیره» به تکرار ادعاهای بی‌اساس و همیشگی علیه جمهوری اسلامی پرداخته و گفت: «ایران از تصمیمات هسته‌ای خود برای ترساندن کشورهای اروپایی استفاده می‌کند و ما به این کار باج‌گیری هسته‌ای می‌گوییم». وی همچنین افزود: «اقدام ایران در راه‌اندازی سانتریفیوژهای جدید و پیچیده، گامی در مسیر اشتباه بود».
واکنش مبهم ترامپ
تصمیم دولت آمریکا به ریاست«دونالد ترامپ» برای اعمال تحریم بر ۹ شخص و ۱ نهاد ایرانی در شامگاه دوشنبه، دستمایه سوال خبرنگاران از وی شد. در همین حال رئیس‌جمهور آمریکا بعد از مواجه‌شدن با سوال خبرنگاران درباره سانتریفیوژهای پیشرفته ایران و همچنین بی‌تاثیر بودن تحریم‌های جدید، پاسخ مبهمی به آنها داد. ترامپ در گفت‌وگوی کوتاهی با خبرنگاران مقابل کاخ سفید، در پاسخ به سوال خبرنگار شبکه «صدای آمریکا» درباره اینکه چه اقدامی باید در واکنش به راه‌اندازی سانتریفیوژهای پیشرفته ایرانی انجام شود، گفت: «ما در حال بررسی آن هستیم، خواهید دید». وی همچنین در پاسخ به این سوال «تحریم‌ها تا کجا دیگر کافی نیستند و هم‌اکنون به کدام سمت رهسپار هستیم»، فقط به گفتن یک کلمه بسنده کرد: «ببینید!»
لازم به ذکر است که شب گذشته وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد نام ۹ فرد و یک نهاد را به فهرست تحریمی این کشور علیه ایران اضافه کرده است. خزانه‌داری آمریکا همچنین ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران را نیز به فهرست تحریم‌ها اضافه کرده است.
اعلام رسمی آغاز گام چهارم کاهش تعهدات برجامی توسط رئیس جمهور
همزمان با اعلام راه اندازی زنجیره 30 تایی سانتریفیوژهای IR6 که روز گذشته توسط رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان اعلام شد، روز سه شنبه حسن روحانی رئیس جمهوری ایران طی یک سخنرانی در مراسم افتتاح کارخانه نوآوری آزادی با اعلام آغاز گام چهارم کاهش تعهدات برجامی جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد به کشورهای 1+4 و دوست اعلام می‌کنیم که فعالیت جدید ما با نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی خواهد بود و گام چهارم همانند گام‌های قبلی قابل بازگشت است و هر زمان که آنان به تعهدات اول ژانویه 2017 خود بازگردند ما نیز به تعهدات خود در این تاریخ باز خواهیم گشت.
در همین حال ظریف وزیر خارجه کشورمان نیز پس از اعلام گام چهارم در حساب توئیتری خود نوشت: پاسخ ما به تروریسم اقتصادی و باج‌گیری، برعکس آن چیزی بود که به دونالد ترامپ باورانده شده بود. چهارمین گام ما در تعلیق یکی از مفاد برجام، در پاراگراف ۳۶ برجام، به عنوان پاسخی به نقض عهد ایالات متحده و تروئیکای اروپا پیش‌بینی شده است. راه حلی آسان برای ایالات متحده و تروئیکای اروپا: به تعهدات خود پایبند باشید، ما این مسیر را بر خواهیم گشت.
همچنین کاظم غریب آبادی، سفیر و نماینده دائم کشورمان در وین، اظهار داشت پس از اعلام رئیس محترم جمهوری و دستور ایشان به سازمان انرژی اتمی برای آغاز گازدهی در تاسیسات فردو، این مراتب طی نامه ای به اطلاع آژانس بین المللی انرژی اتمی رسید.
واکنش ها به آغاز گام چهارم
در اولین واکنش های بین المللی نسبت به آغاز گام چهارم ایران، فرانسه با متهم کردن ایران به نقض توافق هسته‌ای، به تهران توصیه کرد در گام هسته‌ای تازه خود تجدید نظر کند. وزارت خارجه فرانسه با بیان اینکه فعال‌سازی سانتریفیوژها در فردو خلاف مفاد توافق هسته‌ای است، عنوان کرده است که منتظر است تا گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این رابطه را دریافت کند.
رئیس جمهور فرانسه نیز با تهدید خروج از برجام گفت: سیگنالهای دریافتی از ایران نشان می‌دهد تهران قصد خروج از برجام را دارد.
به گفته مکرون ایران برای نخستین بار به صراحت قصد خود را برای انصراف از برجام اعلام کرده و شروع به تزریق گاز اورانیوم به مرکز غنی سازی {فردو} خواهد کرد.
وی در کنفرانس خبری با همتای چینی خود گفت: ایران به سوی گودال می‌رود و این یک تغییر عمیق است.
از سوی دیگر سخنگوی اتحادیه اروپا نیز با صدور بیانیه‌ای از ادامه کاهش تعهد ایران به برجام ابراز نگرانی کرده و از تهران خواسته به پایبندی به این توافق بازگردد.
اما روسیه در موضعی کاملا متفاوت از این اقدام ایران حمایت کرد و گام چهارم کاهش تعهدات هسته ای را منطقی قلمداد کرد. در همین حال «سرگئی ریابکوف» مذاکره کننده ارشد هسته‌ای روسیه روز سه شنبه به ریانووستی گفت: ما گام جدید طرف ایرانی برای کاهش تعهدات داوطلبانه این کشور را پیامد منطقی رکود در حل مسائل معلوم در رابطه با پایداری برجام وتامین نتایج اقتصادی اجرای این معامله می‌دانیم که ایران امیدوار به آن بود. وی ادامه داد: اهمیت دارد که تدابیر اعلام شده ازجمله تزریق گاز به سانتریفیوژها در سایت هسته‌ای فردو ماهیت قابل برگشت دارد. همچنین دمیتری پسکوف سخنگوی کرملین نیز اعلام کرد که روسیه نگرانی های ایران را کاملا درک می کند.
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه در کنفرانس خبری با همتای یونانی خود بیان کرد: روسیه به شدت نگران وضعیت بوجود آمده پیرامون برجام است، با این وجود باید گفت که این نگرانی به تازگی بوجود نیامده است بلکه وقتی آمریکا در یک اقدام چالش برانگیز خبر از خروج خود از این توافق داد، شروع شد.
رئیس دستگاه دیپلماسی روسیه خاطرنشان کرد: آمریکا نه فقط تعهدات خود را نقض و به صورت آشکار حقوق بین‌الملل را زیر پا گذاشته است بلکه با تهدید و از طریق تحریم سایر کشورهای جهان را هم از اجرای این توافق می‌ترساند.
مایک پمپئو نیز در گفت‌وگو با شبکه فاکس بیزینس درباره رونمایی نسل جدید سانتریفیوژها در ایران، گفت: به نظرم اروپایی‌ها به تازگی متوجه شده اند که ایران در مسیر اشتباهی حرکت می کند.
پمپئو در ادامه مدعی شد: به نظر من اروپایی‌ها به این درک رسیده‌اند که واقعیت را آن‌گونه که هست ببینند؛ یعنی حکومتی که هدفش استفاده از مواد هسته‌ای برای اخاذی پول از اروپا و غرب است.
وزیر خارجه آمریکا گفت: من می‌دانم که اروپایی‌ها از این بابت نگران هستند و امیدوارم که آنها به کمپین فشار حداکثری ما بپیوندند.
این در حالی است که آمریکا هنوز نمی داند درباره گام چهارم چه موضعی باید بگیرد؟!
در همین حال بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی نیز گفت: «در شرایطی که ایران در تلاش برای توسعه برنامه تسلیحات هسته‌ای خود و توسعه غنی‌سازی اورانیوم برای ساختن بمب هسته‌ای است من یک بار دیگر تکرار می‌کنم: ما هیچ‌گاه اجازه نمی‌دهیم ایران اقدام به ساخت سلاح هسته‌ای کند.»
برنی سندرز یکی از نامزدهای امیدوار حزب دموکرات برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری آتی آمریکا در واکنش به گام چهارم برجامی ایران در توییتر نوشت: «از سرگیری کار ایران در فردو گامی نگران‌کننده است. ما توافقی داشتیم که برنامه هسته‌ای ایران را محدود می‌کرد که ترامپ با بی‌ملاحظگی آن را "نقض" کرد. باید فورا دوباره به برجام بپیوندیم و با ایران در زمینه سایر موضوعات منطقه‌ای گفت‌وگو کنیم.»
همچنین تعدادی از جمهوریخواهان، لیز چنی عضو مجلس نمایندگان و تد کروز و لیندسی گراهام عضو مجلس سنای آمریکا در بیانیه‌ای به دونالد ترامپ، خواستند به معافیت های بخش هسته ای ایران پایان دهد و ترامپ برای همیشه برجام را پاره کند.
انگلیس نیز به اقدام برجامی ایران واکنش نشان داد. دومینیک راب وزیر خارجه انگلیس در بیانیه ای عنوان کرد: «اقدامات اخیر ایران به وضوح تخطی از توافق هسته‌ای و خطری برای امنیت ملی ما محسوب می‌شوند. ما می‌خواهیم از طریق گفت‌وگوهای بین‌المللی راهی به جلو پیدا کنیم، اما لازم است ایران به تعهداتی که پذیرفته پایبند باشد و فوراً به پایبندی کامل [به برجام] بازگردد.»
دولت آلمان نیز با «غیرقابل قبول» خواندن گام چهارم ایران در کاهش تعهدات برجامی، از تهران خواست هرچه سریعتر این اقدام را اصلاح کند.
همچنین یوشیهیده سوگا سخنگوی ارشد دولت آبه شینزو به خبرنگاران گفت که ژاپن امیدوار است تا نقشی سازنده در این برهه دشوار ایفا کند. وی تاکید کرد که ژاپن متحد آمریکا بوده و همچنین روابط خوبی با ایران دارد.سوگا افزود که ژاپن به پیگیری گفت و گو ادامه داده و هر تلاش دیپلماتیکی را برای کاهش تنش ها در خاورمیانه و پیشبرد صلح و ثبات در منطقه به کار خواهد بست.
لازم به ذکر است که روز چهارشنبه 15 آبان و طبق دستور رئیس جمهوری روند گازدهی به سانتریفیوژهای فعال در سایت فردو با حضور بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی آغاز شد. در همین راستا مخزن (سیلندر) ۲۸۰۰ کیلویی که حاوی حدود ۲۰۰۰ کیلوگرم گاز هگزا فلوراید اورانیوم (uf6) است تحت نظارت بازرسان آژانس بین اللملی انرژی اتمی پس از انتقال از مجتمع غنی سازی شهید احمدی روشن (نطنز) به مجتمع غنی سازی شهید دکتر علیمحمدی (فردو) در سالن خوراک دهی مجتمع فردو قرار گرفت.
این در حالی است که روز چهارشنبه وبگاه اطلاع‌رسانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد شورای حکام برای مباحثه درباره برنامه هسته‌ای ایران پشت درهای بسته تشکیل جلسه می‌دهد. در همین رابطه وال‌استریت ژورنال» نیز در صفحه توئیتر خود نوشت: «موضوع این جلسه چیزی جز مسائل مربوط به پادمان نیست. احتمالا این جلسه روی تورقوزآباد متمرکز است و نه جدیدترین گام [کاهش تعهدات] هسته‌ای ایران، البته این موضوع هنوز تایید نشده است».
در همین حال سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در واکنش به آغاز گام چهارم ایران در برجام طی بیانیه‌ای گفت: «ما از گزارش‌های امروز رسانه‌ها در مورد فردو مطلع هستیم. بازرسان آژانس در ایران در محل حضور دارند و هرگونه فعالیت مرتبطی را به مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین گزارش می‌کنند.»
برداشتن این گام چقدر اهمیت دارد؟
در همین باره حسن بهشتی پور کارشناس مسائل هسته ای به خبرآنلاین گفت: برداشتن این گام یک تحریک بزرگ خواهد بود. اروپائی‌ها با این اقدام وادار به واکنش نشان دادن می‌شوند. اما به نظر می‌رسد این واکنش‌ها تا زمانی که آمریکا به برجام برنگردد نمیتواند موثر باشد. به نظر می‌رسد که آنها باید به ایالات متحده فشار بیاورند.
اروپا دارد تلاش می‌کند که بفهمد آمریکا چه میخواهد. ایالات متحده توافقی را میخواهد که همزمان مسئله هسته‌ای، مسائل موشکی و منطقه را پوشش دهد.
این خواسته دو مشکل دارد؛ اول اینکه بسیار زمانبر است؛ دفعه قبل توافق هسته‌ای دو سال زمان برد. رسیدن به یک نتیجه مطلوب به کوتاه آمدن طرف مقابل نیاز دارد .
مشکل دوم این است که الان یک جو بی‌اعتمادی شکل گرفته است؛ از کجا معلوم که توافقی به دست بیاید و دولت بعدی آمریکا که به قدرت رسید، زیر میز نزند و رفتار ترامپ را تکرار نکرده و آن را لغو نکند. ایران خواسته معقولی دارد. میخواهد که آنها دست به اعتمادسازی بزنند و بعد در مورد امکان داشتن یک توافق دیگر صحبت کند. این چیزی است که دولت ایالات متحده زیر بار آن نرفته است.(مشروح این گفتگو را اینجا بخوانید.)
آمریکا به همراه اسرائیل و سعودی همانطور که بریان هوک رسما اعلام کرد، تنها به دنبال لغو این قطعنامه در شورای امنیت هستند. اگر ایران رسما از برجام خارج شود مهر تاییدی بر لغو این قطعنامه زده است و هر آنچه در این سالها رشته کرده بوده اند پنبه خواهد شد. این قطعنامه در صورتی بی اعتبار می شود که ایران از برجام خارج شود. هدف آنها نیز همین است، فشار حداکثری تا خروج این از توافق اتمی و نیتجه نیز لغو قطعنامه 2231 به نفع آمریکا. بدین ترتیب دلیل اصلی سیاست گام به گامی تهران بر همین اصل است.(مشروح این گزارش تحلیلی را اینجا بخوانید.)
23/ 310311
نظر شما