در مخالفت یا موافقت، بسیاری در دفاع از وزارتخانة خاص آن را فراوزراتخانه ای می خواندند. آنها راست می گفتند. هر وزارتخانه ای از منظر همان وزارتخانه و گاهی از نظر حکمرانی اهمیت مضاعف دارد، به گونه ای که می توان همه مسائل کشور را از آن دریچه دید. مثلاً آموزش و پرورش یا آموزش آنقدر مهم است که می توان گفت مادر همة وزارتخانه های دیگر است. آموزش بستری است که همه امور کشور در آن رشد می کند. یا مگر فرهنگ مربوط به یک وزارتخانه می شود. فرهنگ مفهومی عام و مقوله ای فراگیر است. صنعت را اگر به معنای واقعی تعریف کنیم شامل همه انواع تولید و زیربنای اقتصاد کشور می شود یا اقتصاد اگر سامان یابد بسیاری از مشکلات سایر وزارتخانه ها یا کل کشور حل می شود.گردشگری و سایر وزارتخانه هم همینطور است.
اما از طرفی هر وزارتخانه باید وظایف خودش را انجام دهد و اگر قرار باشد همه فراوزارتخانه ای باشند تناقض (پارادوکس) روی می دهد.
اما اگر به گونه ای دیگر مسایل را ببینیم مسئله حل می شود. مگر ما فقط خودمان هستیم؟ ما بدون دیگران چه می-توانیم بکنیم؟ بنابراین در عین حالی که هر وزارتخانه کار خودش را انجام می دهد باید به مسایل دیگر کشور هم توجه داشته باشد؛ نکند تصمیمات او با وظایف دیگر وزارتخانه هاتعارض یا تناقض داشته باشد.
باید دانست که اداره کشور به وسیله وزارتخانه ها مسابقه تنها، یا مسابقة فردی نیست. اداره کشور همچون ارکستر است که نیاز به همنوایی دارد. اگر چنین تفکری حاکم شود همانند ورزشهای جمعی می شودکه در عین حالی که افتخار می آفرینند باز معلوم می شود در این مجموعه چه کسی یا کسانی بیشترین درخشش را داشته اند.
در این صورت درست است که رئیس جمهور رهبر ارکستر است اما او آنقدر مشغله دارد که نمی تواند به تعارض یا توافق یکایک وزارتخانه ها بپردازد.
همانطور که یکی از نمایندگان در مخالفت کلی خود با وزرا گفت که مسایل ناپیدای دولت فراوان است و رئیس جمهور باید به آنها توجه کامل داشته باشد. شاید یکی از دلایلی که دائماً بخشنامه ها عوض می شود یا قانون تکمله می خورد و ثبات برنامه ها رابه هم می زند، همین عدم توجه به جنبه های برونی وظائف یا باطن امور است.
شوراهای عالی و ستادهای مختلف در کشور حکایت ازاین عدم هماهنگی یا بخشی نگری به مسایل دارد که البته در بسیاری از موارد یا تشکیل نشده یا مصوباتش اجرا نشده است. این نشان می دهد که لازم است وزیرانی که دغدغه کشور را دارند و فقط نمی خواهند خود را مطرح کنند علاوه بر انجام وظایف خود، به اثرات جانبی مثبت و منفی تصمیماتشان بر دیگر بخشها توجه و به ویژه به میزان پیشرفت اهداف کلی حکمرانی عنایت داشته باشند.
بحث های میان رشته ای به نوعی در اجرای امور به ویژه دولت معنادار می شود که در عین حالی که هر وزارتحانه کارخودش را باید انجام دهد باید به بقیه وزارتخانه ها هم نیم نگاهی داشته باشد. پس هر وزراتخانه باید علاوه بر اینکه به وظایف خود می نگرد قطعاً از اثرات مثبت و منفی تصمیماتش بر سایر وزارتخانه ها وکل سیاست گذاری کشور هم غافل نباشد. تصمیمات عجولانه،کارناشناسانه و از روی عصبانیت باعث بروز مشکلاتی برای سایر وزارتخانه ها خواهدبود. از این رو می توان گفت که:
1. هر وزارتخانه ای ظاهری دارد و باطنی. ظاهر کار وظایف خاص وزارتخانه و باطن آن توجه به سایر وزارتخانه ها و کل مجموعه هیئت دولت است. اگر هر دو یا چند واحد و اجزای آن به پیدا و ناپیدای وظایف خود واقف و متعهد باشند این مشکل تا اندازه زیادی حل خواهد شد.
2. هم افزایی بخشی از توجه به باطن امور است و به مقدار زیادی از بروز مشکل جلوگیری می کند.
3. شفاف سازی علاوه بر پیشرفت امور در داخل هر وزارتحانه کمکی به سایر وزاتخانه ها هم هست.
4. خیرخواهی و از خود گذشتگی و انتقال تجربیات کمکی به همه وزارتخانه ها هست.
5. مجموعه نگری در کنار جزئی نگری در کل مسایل کشور بسیار مهم است.
6. نرم افزاری و سخت افزاری در وزارتخانه با هم متفاوت است. مسکن و شهرسازی اگر چه کارش نمود عینی دارد اما فارغ از مسایل اجتماعی و فرهنگی نیست و فرهنگ و آموزش با آنکه بیشترین تلاششان در نرم افزاری است اما به سخت افزاری هم تا حدودی باید توجه کنند.
7. تهیه و بازبینی مکررآمایش سرزمینی و آمایش موضوعی و طرح آن در هیئت دولت برای عدم تعارض با سایر وظایف وزارتخانه ها می تواند راهگشا باشد.
8. بخشی کردن کلی وظایف به این هم افزایی کمک می کند مثل بخش اقتصاد یا بخش آموزش یا فرهنگ.
9. باید اعتقاد به حکمرانی واحد وجود داشته باشد تا هر وزراتخانه ای به سهم خودش بتواند افتخار کند که در این مجموعه سهم داشته است.
10.و سر انجام قضاوت مردم راجع به حکمرانی واحد است و اگر چه در بعضی موارد مربوط به وزارتخانه ای خاص می شود اما قضاوت کلی در باره کل دولت خواهد بود.
این نکات در سایر امور اجرایی و غیر اجرایی خصوصی و غیر دولتی هم کاربرد دارد.
نظر شما