به گزارش خبرآنلاین، «گزارش شکارهای ناصرالدین شاه قاجار» به همت فاطمه قاضی‌ها، پژوهشگر اسناد تاریخی که متن تصحیح شده دستخط های ناصرالدین شاه قاجار درباره شکارهای او است، منتشر شد.
ناصرالدین شاه سه بار به اروپا سفر کرد: در سال‌های 1290، 1295 و 1306 هجری قمری که متن دست نوشته آن‌ها در پنج جلد از سوی انتشارات سازمان اسناد ملی ایران در سال‌های 1369، 1371، 1373، 1377 و 1379 منتشر شد. کتاب «گزارش شکارهای ناصرالدین شاه قاجار» روایت‌های شکار شاه قاجار از 14 محرم 1279 تا 28 ذیحجه 1281 را دربردارد. ناصرالدین شاه در این سفرها از شرح ماجراهای شکار و تفریح و گشت و گذار در شهرستانک، دونا، کجور، بلده، کن و جاهای دیگر، به تفصیل سخن می‌گوید و به شرح جزییات سفر، خاطرات روزانه خود هنگام شکار و گردش در ییلاق ها و شکارگاه‌های اطراف تهران می‌پردازد.
نکته جالب در خصوص این کتاب، اطلاعاتی است که از رهگذر نوشته‌های شاه درباره جغرافیای تاریخی و زیست محیطی به دست می‌آید. شاه قاجار از هرجا گذر کرده، از دشت و باغ، دره و کوه و آبادی، امامزاده و روستاهای کوچک و غیره، همه را به بهترین وجه توصیف کرده و لباس و چهره و طرز سخن گفتن افرادی را که دیده، وصف کرده است. همچنین آشنایی با انواع پرنده‌های شکاری و پستاندارانی که در آن زمان در زیستگاه‌ها به سر می‌بُردند، از دیگر مطالب باارزش در این مجموعه به شمار می‌رود. البته کتاب اشاره‌ای به امور سیاسی و وقایع مهم کشوری نکرده است. برای همین هم گزارش های او از شکارهایش، بیش از آن که شناساننده شرایط و اوضاع کشور در سال‌های پادشاهی او باشد، معرف خصلت‌ها و ویژگی‌های رفتاری خود شاه و پیرامونیان اوست.
کتاب «گزارش شکارهای ناصرالدین شاه» با مقدمه‌ای از دکتر عبدالله انوار آغاز می‌شود. انوار از دشواری نامگذاری دستخط ناصرالدین شاه (که به نام «گزارش شکارهای ناصرالدین شاه قاجار» منتشر شده است) سخن می‌گوید و این را یکی از مشکلات فهرست‌نگاران نسخ خطی در برخورد با نسخه‌های بی نام می‌داند. آن گاه از رفتارهای ناشایست ناصرالدین شاه و زیانی که از این راه بر ایران رسید، سخن به میان می‌آورد و در پایان از کار دشوار مصحح کتاب ـ فاطمه قاضی‌هاـ در خواندن دستخط ناصرالدین شاه که بدخط و ناخوانا و آکنده از املاهای غلط است، یاد می‌کند و ویرایش او را ارج می‌نهد.
انوار در بخشی از نوشته خود می‌گوید: «لطفا این گزارش شکار را بخوانید و بر بوالهوسی‌های بی خیال سفاکی که از حکومت کردن جز حرمسرا ساختن و رشوه گرفتن و خرج بیهوده کردن و اوقات لازم برای شورا در امر حکومت صرف کردن را در دشت و دمن و در پی صید آهو و ارقالی گذرانیدن چیزی دیگر نمی‌دانست، آگاه شوید و یقین کنید که وضع ناهنجار مردمان در این دوره معلول همان حکومت‌های خودکامه و مستبد است چه :«ماهی از سر گَنده گردد نی ز دُم»
در فصل اول کتاب «شکار در ایران، از روزگار باستان تا دوره قاجاریه» بررسی شده است؛ «شکار در ایران باستان، شکار در دوره هخامنشی، شکار در دوره اشکانی، شکار در دوره بنی امیه و بنی عباس، شکار در دوره غزنویان و نیز شکار در دوره‌های سلجوقیان، مغولان، تیموری، صفوی، زندیه» از عناوین برخی مطالب این فصل است.
فصل دوم کتاب، گزارش شکارهای ناصرالدین شاه در سال 1279 قمری است و فصل‌های سوم و چهارم گزارش شکارهای او در سال های 81 ـ1280 است. در پایان هر فصل نمونه‌هایی از دستخط ناصرالدین شاه چاپ شده است. هر بخش دربردارنده نام روزهای هفته است. مصحح تاریخ و نام ماه را هم به آن افزوده است و در پانوشت‌ها لغات دیریاب را معنی کرده است.
درباره برخی از نام‌های خاص نیز آگاهی‌های مختصری آمده است. صورت درست واژگان در متن آورده شده و عبارت‌های ترکی ترجمه شده است. افزون بر این که اطلاعات راه‌گشایی درباره روستا و آبادی‌هایی که در متن بدان‌ها اشاره شده، ذکر شده است.
در بخشی از این کتاب می خوانیم:
روز سه‌شنبه 24 محرم 1279 هجری قمری
«از شهرستانک صبح زود حرکت شد به سمت دونا و کجور. نایب‌السلطنه به وزارت جارچی‌‌باشی در شهرستانک ماند، با بنه. بعضی مردم، اکثری هم از حرم ماندند. زن‌هایی که در رکاب هستند، انیس‌الدوله، شمس‌الدوله، شکوه‌السلطنه، کلثوم با دخترش، خاتون جان با دخترش، کنیزها هم همه هستند. باقی حرم با آقاسلیمان و غیره در شهرستانک ماندند. مهدی قلی خان غلام بچه و ماچکی هم در شهرستانک ماندند. باقی غلام بچه‌ها در رکاب هستند. از شهرستانک که حرکت شد، ده اول که دیده شد، سُرک است، بعد از آن میدانک؛ بعد گرماب، بعد حسنک در، بعد نسا، بعد گچسر، زیر گردونه دوناست (بالا و پایین دهستان)، آخر لوراست. بعد وارد دونا می‌شود که از بلوکات اوزرود نور است، هوا بسیار سرد بود، اغلب پیشخدمتان و نوکران در رکاب هستند. مرال‌های دونا گریخته بودند، خرس هم نبود، شکار کوه هم نبود، کبک دری دیده شد، یک کبک رسمی زدم.»
سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، کتاب «گزارش شکارهای ناصرالدین شاه قاجار 1281ـ 1279 هجری قمری»، را با قیمت 15 هزار تومان منتشر کرده است.
ساکنان پایتخت برای تهیه این کتاب کافیست با شماره 20- 88557016 سامانه اشتراک محصولات فرهنگی؛ سام تماس بگیرند و کتاب را در محل کار یا منزل _ بدون هزینه ارسال _ دریافت کنند. هموطنان سایر شهر‌ها نیز با پرداخت هزینه پستی ارسال، می‌توانند تلفنی سفارش خرید بدهند.
6060
نظر شما