به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، در اواخر قرن نوزدهم و اوج رقابت قدرت‌های جهانی روس و انگلیس، ناصرالدین‌شاه قاجار توانست کشوری را که از مداخلات بیگانگان و شورش‌های پراکنده آسیب دیده بود، به ثبات و امنیتی کم‌سابقه برساند. اس. جی. دبلیو. بنجامین، نخستین سفیر ایالات متحده در ایران، که از نزدیک این دوران را دیده، در سفرنامه خود با عنوان «ایران وایرانیان در عصر ناصرالدین‌شاه» آشکارا می‌نویسد که جاده‌های ایران در آن برهه (جز معدود نواحی چون کردستان و بختیاری) امن‌تر از بسیاری نقاط ترکیه، اروپا و حتی آمریکا بوده است. این شهادت یک دیپلمات بلندپایه خارجی تصویری متفاوت و روشن از ایران عصر ناصری ترسیم می‌کند که با روایت‌های سیاه و اغراق‌آمیز رایج فاصله‌ای بسیار دارد. روایت او را در مورد امنیت راه‌ها در دوران ناصری می‌خوانیم:
موقعیت سیاسی کنونی ایران فوق‌العاده جالب است و اهمیت روزافزونی دارد. همسایگی امپراتوری روسیه با این کشور باستانی و سیاست خاصی که روس‌ها در طریق پیش‌روی به طرف هندوستان اتخاذ کرده‌اند از عوامل مهم این اهمیت و حساسیت موقعیت ایران است. ایران در تحقق هدف روس‌ها نقش مثبت و منفی می‌تواند داشته باشد و تهرن از این نظر مرکز یک سلسله تحریکات و دسیسه‌های خارجی شده است که برای تشریح و درک آن‌ها لازم است قبلا اطلاعاتی از موقعیت سیاسی و نظامی ایران و قدرت آن کشور در این دوران بحرانی داشته باشیم.
ناصرالدین‌شاه حکم‌فرمای کنونی ایران و چهارمین پادشاه از سلسله قاجاریه، قریب ۳۸ سال است که بر تخت سلطنت ایران نشسته است. موقعی که به سلطنت رسید وارث اوضاع آشفته‌ای شد که نتیجه مداخلات و دسیسه‌های سفرای خارجی مقیم تهران بود. او در سایه تدابیر صدراعظم خود، میرزا تقی‌خان، چندین شورش را سرکوب کرد و بعدها موفق به فتح هرات هم گردید. در آن هنگام راهزنی و سرقت مسلحانه به اوج خود رسیده بود. در جاده‌های خارج از شهرها، مخصوصا در راه‌های خراسان و اصفهان به بوشهر کسی جرأت عبور نداشت زیرا جان و مالش در خطر حمله سارقین بود اما حالا هیچ کشوری در مشرق‌زمین به اندازه ایران امنیت ندارد. البته در این مورد باید کردها را استثنا کرد و کردستان هنوز ناامن است که این موضوع هم تازگی ندارد و این منطقه از زمان گزنفون شلوغ و دستخوش ناآرامی بوده است.
در نواحی بختیاری نیز عبور و مرور آسان نیست و گذشتن از جاده‌ها و راه‌های آن‌جا یک نوع ریسک است، زیرا عشایر بختیاری همه مسلح هستند و هرجا دست‌شان برسد از غارت اموال مردم ابایی ندارند. غیر از این دو منطقه در هرجای دیگری از سرزمین پهناور ایران می‌توان با خیال راحت مسافرت کرد و جاده‌های ایران به مراتب امن‌تر از ترکیه و مانند بعضی قسمت‌های اروپا و آمریکاست. در طول راه‌ها گاهی ممکن است به بسته‌های پستی (البته اگر مطلع شوند که در آن‌ها پول موجود است) دستبرد زده شود؛ ولی غیر از آن در طول مدت اقامت در ایران هرگز نشنیدم که راهزنان به کاروان یا مسافرانی را راه‌ها حمله‌ور شده باشند. هنگامی که هر ماهه مبلغی در حدود هشتاد هزار دلار از تهران از راه‌های خراسان به آن منطقه ارسال می‌شد که صرف حقوق و مخارج اعضای کمیسیون شود، این پول را یک نفر اروپایی از تهران تحویل می‌گرفت و به اتفاق دو نفر از همکارانش و یک سرباز، راه طولانی تهران تا افغانستان را با اسب طی می‌کرد، و در تمام این مدت هرگز اتفاق ناگواری روی نداد و حتی یک مرتبه هم آن‌ها مورد حمله قرار نگرفتند. این حقایق به مراتب گویاتر از شایعات و گزارش‌های سراپا اشتباهی است که درباره ایران منتشر می‌شود و به عقیده من این اوضاع و احوال دلیل بر قدرت دولت ایران و تسلط کامل بر مملکت است.
منبع: اس. جی. دبلیون بنجامین، «ایران و ایرانیان در عصر ناصرالدین‌شاه»، ترجمه مهندس محمدحسین کُردبچه، تهران: انتشارات اطلاعات، چاپ چهارم، ۱۴۰۰، صص ۴۲۳-۴۲۱
۲۵۹
نظر شما