به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، «ایستگاه خیابان روزولت» کتابی است مستند درباره رویداد اشغال سفارت آمریکا توسط دانشجویان «مسلمان پیرو خط امام» به کوشش محمد محبوبی که سال گذشته منتشر شد. خبرگزاری ایرنا به مناسبت نزدیکی به سالگرد این رویداد، در معرفی این کتاب نوشته است:
تکیه‌گاه اصلی و عمده این اثر، سندهای به دست آمده دولتی و رسمی است که از مراکز مختلف ایرانی و غیر ایرانی به دست آمده‌اند. گزاف نیست اگر ادعا شود چند ده هزار سند فارسی و انگلیسی مطالعه و گزیده‌ای از آن‌ها استفاده شده‌اند. غنی‌ترین منبعی که می‌تواند فعالیت آمریکا در ایران پیش از تصرف سفارت این کشور را تشریح کند، اسناد کشف‌شده از سفارتخانه است که دانشجویان مسلمان پیرو خط امام طی سالیان متمادی بررسی، ترجمه و منتشر کرده‌اند. اغلب این اسناد، کنشگری آمریکایی‌ها در ایران را گویا و روشن بیان می‌کنند ولی بخش کوچک‌تری از آن‌ها، سندهای ایستگاه سی‌آی‌ای در تهران، نیاز به رمزگشایی و قفل شکنی دارند. (صفحه‌های ل و م)
مقایسه خاطرات ۵۲ گروگان آمریکایی و ۴۰۰ دانشجوی خط امامی
تعداد فراوانی از مقامات و شخصیت‌های آمریکایی خاطرات خود را قلمی کرده‌اند، درحالی‌که مقامات ایرانی کم‌شماری دست به این کار زده‌اند. همین نسبت در آثاری که دانشجویان و گروگان‌ها تولید کرده‌اند، مشاهده می‌شود. از ۵۲ گروگان، انبوه خاطرات در قالب کتاب و مستند تهیه شده ولی از ۴۰۰ دانشجوی خط امامی بیش از انگشتان دست، کتاب خاطرات منتشر نشده است. باید توجه داشت که منابع دست اول انگلیسی، چه اسناد و چه خاطرات و مطبوعات به فارسی ترجمه نشده و برگردان آن بر عهده نویسنده بوده است.
سنگ بنای سفارت آمریکا
محبوبی روایت خود را در این کتاب از روابط ایران و آمریکا در دوره قاجار و زمان ناصرالدین شاه آغاز کرد و نوشت: سفارت آمریکا در تهران تا سال های قدرت‌گیری رضاشاه، ملکی از آن خود نداشت. اولین سفارتخانه آمریکا در تهران، یک عمارت و باغ ییلاقی بزرگ در نزدیکی ده جعفرآباد شمیران، بیرون از دروازه‌های شهر تهران بود که این مکان را ساموئل بنجامین، نخستین وزیرمختار آمریکا، اجاره کرده بود. او در سفرنامه خود در این باره نوشت «از نظر اقتصادی البته بهتر بود که محلی را برای سفارت خریداری می‌کردیم یا مانند بعضی از سفارتخانه های خارجی، آن را برای مدت طولانی بیش از ۱۰ یا ۲۰ سال اجاره می کردیم ولی وضع خراب خزانه‌داری آمریکا و کمیِ بودجه، اجازه خرید را نمی‌داد و اجاره طولانی هم به علت مخالفت کنگره و روشن نبودن سیاست امکان نداشت.» (صفحه ۲)
نویسنده به تصمیم سیاستمداران آمریکایی برای خرید ساختمان کنونی لانه جاسوسی اشاره کرد که در آبان ۱۳۰۷ به مبلغ ۶۰ هزار دلار خریداری شد و بر نام‌گذاری معابر آن منطقه تاثیر گذاشت؛ به گونه‌ای که شهردار تهران برای تجلیل از رهبران بریتانیا، شوروی و آمریکا در سال ۱۳۲۲ که در کنفرانس تهران شرکت کرده بودند، سه معبر پایتخت را به نام‌های چرچیل، استالین و روزولت نام نهاد. (صفحه ۴)
پایگاه مهم آمریکا در غرب آسیا
وی با اشاره به چهار رکن سفارت آمریکا در تهران و دوران جنگ سرد میان ایالات متحده و شوروی نوشت: مجموعه گزارش‌ها نشان می‌دهد که در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی در زمستان ۱۳۵۷، عمارت دو طبقه خیابان روزولت صرفا مقر ایستگاه سی‌آی‌ای در تهران نبود؛ بلکه فرسنگ‌ها فراتر از آن، پایگاه مهم آمریکا در منطقه غرب آسیا به شمار می‌رفت، تا جایی که گستره فعالیتش از دریای مدیترانه تا خلیج‌فارس را در بر می‌گرفت. به همین خاطر است که پس از سقوط سفارت آمریکا، اسناد بی‌شماری درباره تحولات سایر کشورهای منطقه کشف شد. از مجموعه ۷۸ کتاب اسناد لانه جاسوسی صرفا هفت جلد به شوروی، دست‌کم سه جلد به فلسطین، دو جلد به افغانستان، دو جلد به کویت، یک جلد به ترکیه، یک جلد به مصر، یک جلد به عربستان و یک جلد به عراق اختصاص پیدا کرده است. (صفحه۲۰)
نخستین حمله به سفارت آمریکا سه روز پس از پیروزی انقلاب
محبوبی با مروری بر حوادث سال ۵۷ و حضور ساواکی‌ها در سفارت آمریکا به نخستین حمله گروهی ناشناس به این سفارت اشاره کرد و نوشت: حوالی ساعت ۱۰ صبح روز ۲۵ بهمن، تفنگدار دریایی که در نزدیکی درِ خیابان روزولت مشغول نگهبانی بود، متوجه شد ازدحام متعارف تقاطع تخت‌جمشید- روزولت به یکباره از میان رفت. او اطمینان یافته بود که موانعی سبب بند آمدن مسیر عبور خیابان روزولت به طرف جنوب شده است.
راس ساعت ۱۰ و نیم بود که یک گروه مسلح ناشناس به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و با مقابله تفنگداران دریایی مستقر در سفارت درگیری بین طرفین آغاز شد. ابتدا دو مرد مسلح و ملبس به یونیفرم جنگی از دیوار نگهبانی درِ خیابان روزولت بالا رفتند و پس از آن چهار مهاجم دیگر بر بالای دیوار نگهبانی درِ اصلی جهیدند و تیراندازی به ساختمان سفارت را آغاز کردند.
یکی از مهاجمان با شلیک گلوله، قفل درِ خیابان روزولت را شکست و شبه نظامیان بیشتری وارد محوطه سفارت شدند. چند دقیقه بعد کامیون‌هایی در مقابل در ایستادند و نفرات بیشتری با لباس‌های نظامی و شخصی را پیاده کردند. در همین زمان عده‌ای از بالای دیوار مقابل ساختمان کنسولی به محوطه پارک موتوری حمله ور شدند. هرچند تفنگداران دریایی مستقر در نگهبانی دروازه پارک موتوری با پرتاب گاز اشک‌آور، مانع پیش‌روی مهاجمان شدند و توانستند به ساختمان کنسولی فرار کنند اما مهاجمان سرانجام وارد محوطه پارک موتوری شدند، دفاتر را تفتیش و چند آمریکایی را دستگیر کردند. (صفحه۳۲)
۲۵۹
نظر شما