به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، هرچه جمعیت بیشتر می‌شود و مشکلاتی مثل آلودگی هوا، گرانی و دغدغه‌های اقتصادی سنگین‌تر، دل‌ها نیز زودتر خسته و رابطه‌ها شکننده‌تر می‌شوند. نتیجه طبیعی این شرایط، افزایش سوءتفاهم‌ها، دلخوری‌ها و حتی قهر میان مردم است.
در چنین فضایی، جای یک سنت زیبا و تقریباً فراموش‌شده بیش از همیشه خالی است: اینکه کسی میان دو انسانِ دل‌زخمی واسطه شود و آشتی را بر خشم پیروز کند؛ کاری که شاید برخی آن را دخالت در زندگی دیگران بدانند، اما در نگاه اسلام «عمل صالح» و یکی از پرفضیلت‌ترین رفتارهای انسان‌ساز معرفی شده است.
دخالتی که سرشار از ثواب است
دخالت در زندگی دیگران در ظاهر کار ناپسندی به نظر می‌رسد؛ اما در مواردی طبق دستور اسلام نه‌تنها مذموم نیست، بلکه عمل صالح و موجب اجر الهی است. یکی از مهم‌ترین نمونه‌ها، دخالت برای اصلاح رابطه دو مسلمانی است که با هم قهر کرده‌اند.
دکتر مریم عبدالباقی، کارشناس سبک زندگی دینی، می‌گوید: «اصل بر این است که هرکس با دیگری قهر است، خودش برای آشتی پیش‌قدم شود؛ اما اگر این کار به هر دلیلی انجام نشد، دیگران وظیفه دارند برای رفع کدورت تلاش کنند. هرچند دخالت در کار دیگران مطلوب نیست، اما این نوع دخالت چنان فضیلتی دارد که آیات و روایات بسیاری بر آن تأکید کرده‌اند.»
او به آیه ۱۰ سوره حجرات اشاره می‌کند: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَینَ أَخَوَیکُمْ» یعنی «مؤمنان برادرند؛ پس میان دو برادر خود صلح برقرار کنید».
همچنین امیرالمؤمنین (ع) در نامه ۴۸ نهج‌البلاغه فرموده‌اند: «شما و همه فرزندان و کسانم را به تقوای الهی، نظم در امور و اصلاح روابط با یکدیگر سفارش می‌کنم؛ که از پیامبر شنیدم: آشتی دادن میان مردم، برتر از نماز و روزه سالانه است.»
پس بی‌اعتنایی نسبت به روابط شکسته‌شده در جامعه اسلامی جایز نیست. هر مسلمان مسئول است که برای ترمیم پیوندها و ایجاد فضای تفاهم گامی بردارد.
مراقب باشید؛ آشتی‌دادن هم اصول دارد!
آشتی دادن کار ظریف و حساسی است. اگر اصول آن رعایت نشود، به‌جای خاموش کردن آتش اختلاف، شعله‌های آن را تیزتر می‌کند. یکی از مهم‌ترین اصول، شیوه سخن گفتن است.
کارشناس دینی توضیح می‌دهد: «فرض کنید میان دو نفر میانجی‌گری می‌کنید؛ هر کلمه‌ای که می‌گویید می‌تواند رابطه آن‌ها را بهبود یا تخریب کند. گاهی نیت خیر است، اما یک جمله اشتباه، کدورت را بیشتر می‌کند.»
این مسئله در جمع‌های دوستانه بیشتر دیده می‌شود. یکی گلایه‌ای از دوست غایب می‌کند و از دیگران نظر می‌خواهد. اینجاست که نقش دوستان مشخص می‌شود: آیا سخن آن‌ها کمک‌کننده است یا آتش‌افروز؟
گاه به بهانه دلسوزی، مثال‌هایی از بدخلقی فرد غایب مطرح می‌شود. اما همین حرف‌ها ممکن است موجب یک اختلاف جدی شود، چون فرد مداخله‌گر نمی‌داند چه بگوید و چه نگوید.
در حدیثی از پیامبر (ص) در نهج‌الفصاحه آمده است: «هیچ‌کس از مشورت‌کردن بی‌نیاز نیست.»
پس باید هم به صلح‌دادن اهتمام داشت و هم مشاور خوبی بود تا گفتگو به بدگویی و مداخله‌های ناروا تبدیل نشود.
پاداشی که به خودتان برمی‌گردد
کسی که برای اصلاح روابط میان مردم تلاش می‌کند، در دنیا و آخرت از اثرات این کار بهره‌مند می‌شود؛ چرا که خداوند کار خیر بنده را بی‌پاسخ نمی‌گذارد.
عبدالباقی می‌گوید: «هر عمل انسان، چه خیر و چه شر، به خودش بازمی‌گردد. کسی که آشتی برقرار می‌کند، پاداش آن را در دنیا یا آخرت خواهد دید.»
در محجة‌البیضاء از پیامبر (ص) نقل شده: «تقوای الهی داشته باشید و میان خود را اصلاح کنید؛ که خداوند در قیامت میان مؤمنان را اصلاح می‌کند.» امام صادق (ع) نیز فرموده‌اند: «هرکس میان خود و خدا را اصلاح کند، خداوند رابطه او با مردم را اصلاح خواهد کرد.»
در مقابل، بدگویی می‌تواند ریشه اختلاف را عمیق‌تر کند. در بحارالانوار از امام صادق (ع) آمده: «غیبت، نیکی‌ها را نابود می‌کند، همان‌طور که آتش هیزم را می‌سوزاند.» و خداوند به حضرت موسی (ع) فرمود: «غیبت‌کننده اگر توبه نکند، نخستین کسی خواهد بود که وارد آتش می‌شود.»
بارانی از رحمت خدا
دعا می‌کنیم: «خدا رحمت‌تان کند!» اما این دعا نصیب هرکسی نمی‌شود؛ باید شرایطی فراهم کرد تا مشمول رحمت الهی شد.
کارشناس دینی یکی از راه‌های جلب رحمت الهی را ایجاد صلح میان بندگان خدا می‌داند: «پیامبر فرمود: مردم خانواده من‌اند؛ هرکس به خانواده من مهربان‌تر باشد، نزد من عزیزتر است. کسی که برای آشتی مردم تلاش می‌کند بهره بیشتری از رحمت خدا خواهد برد.»
در کافی از امام باقر (ع) نقل شده: «خدا رحمت کند کسی را که میان دو نفر از دوستان ما الفت برقرار کند.»
آشتی‌دادن؛ یک فضیلت اخلاقی اصیل
آشتی دادن در روایات به‌عنوان یک فضیلت اخلاقی مهم معرفی شده و کسانی که این فضیلت را دارا بوده‌اند، انسان‌هایی خردمند و خداجو بوده‌اند. نمونه بارز آن، لقمان حکیم است.
در مستدرک‌الوسائل از امام صادق (ع) نقل شده به لقمان تنها حکمت عطا نشد؛ او مال، فرزند، قدرت بدنی یا زیبایی خاصی نداشت؛ اما مردی با اراده بود. او از کنار هیچ دو نفر که با هم نزاع داشتند نمی‌گذشت مگر اینکه میانشان صلح برقرار کند.
عبدالباقی تأکید می‌کند: «در اسلام، آشتی‌دادن عبادت است؛ حتی برتر از نماز، روزه و صدقه. در نهج‌الفصاحه آمده پیامبر فرمود: آیا شما را به چیزی برتر از نماز و روزه و صدقه آگاه نکنم؟ آن، اصلاح میان مردم است؛ زیرا تیره شدن روابط، دین را ریشه‌کن می‌کند.»
نظر شما