ابراهیم بحرالعلوم در همان نخستین روز حضورش در ایران، با تمجید از عملکرد اقتصادی هاشمی در دوران پس از جنگ در ایران، علاقهمندیاش به آیتالله را نشان داد. در اواخر همان روز هم به میزبانانش اعلام کرد دوست دارد پیش از ترک ایران دیداری با او داشته باشد. در آخرین ساعات حضور بحرالعلوم در تهران این دیدار میسر شد تا مشاور پارلمان و وزیر سابق نفت عراق به هاشمی بگوید عراق همچون اویی نیاز دارد تا دوران سازندگی را پشت سر بگذارد. آیتالله هاشمیرفسنجانی نیز در این دیدار با پرسش از اوضاع سیاسی و اقتصادی عراق، خواستار نقشآفرینی بیشتر ایران در عراق و تعامل افزونتر دو کشور برای دستیابی به امنیت شد. هاشمی همچنین به مقامات عراقی توصیه کرد تا در کنار توسعه زیربناهای اقتصادی و پروژههای عظیم نفتی به رفاه مردم و اشتغال نیروهای بومی نیز توجه داشته باشند.
بحرالعلوم: در دو روز قبل دیدارهای مختلفی با آقای آلاسحاق و برخی از تاجران ایرانی و مالکان بخشهای خصوصی متخصص در صنایع پتروشیمی و نفت در ایران مثل آقای دکتر حسینی داشتم که نشستهای مفید و ارزشمندی بود. ایشان اینجانب را با مشکلاتی که در حیطه شغلی خود با آن روبهرو هستند مطلع کرده و من آمادگی کامل خود را جهت همکاری با آنان برای رفع این مشکلات بیان داشتم.
من در خصوص نقش بخش خصوصی در توسعه اقتصادی ایران، تاکید کردم که مهمترین عامل پیشرفت بخش خصوصی در ایران زحمات جناب آقای هاشمیرفسنجانی بوده است که با تایید آنان روبهرو شد. و این خود روزنه امیدی به آینده این بخش از اقتصاد ایران است.
بدون تعارف به شما بگویم که ما در برخی از نشستهای سیاسی و اقتصادی در عراق همواره از آقای رفسنجانی یاد کرده و میگوییم ما به شخصی همچون ایشان برای توسعه و سازندگی عراق نیازمندیم.
بخش مالی عراق بهحمدالله شاهد پیشرفت گستردهای در سالهای اخیر بوده است به عنوان مثال بودجه سال آتی کشورمان مبلغی معادل 120 میلیارد دلار است و این مبلغ در مقایسه با بودجه سال 2004 که به میزان 25 میلیارد دلار بود، خود بیانگر واقعیت هاست.
خدا را شاکریم که کشور عراق از منابع درآمدی بسیاری برخوردار است. اما مشکل در این است که اداره این منابع غیرصحیح است و سیاستمداران ما همچنان در حل بحرانهای مالی مذکور ناتوان هستند. البته ناگفته نماند که چنین مسائلی ناشی از ادامه اختلافات سیاسی و فکری بین این سیاستمداران است.
البته کشور عراق علاوه بر مشکلات مذکور شاهد یکسری تحولات مثبتی نیز بوده است. به عنوان مثال سه نشست بینالمللی در عراق برگزار شد. نشست سازمان کنفرانس سران عرب که عراق ریاست آن را بر عهده دارد، کنفرانس وزیران مسکن کشورهای عرب و همچنین کنفرانس وزرای محیط زیست جهان عرب که عراق در دو روز آینده میزبان آن خواهد بود. همچنین در این راستا میتوان به کنفرانس مربوط به اسیران فلسطینی که دو هفته پیش در کشور عراق برگزار شد، اشاره کرد.
با این رویدادها میتوان گفت جهان عرب آغوش خود را به تدریج به روی کشورمان باز کرده است اما در این خصوص نباید از مشکلات منطقهای اخیر غافل ماند؛ مواردی از قبیل بحران سوریه و سوءاستفاده ترکیه از اختلافات موجود بین حکومت عراق و منطقه کردستان عراق و نیز بیماری رئیسجمهوری کشور عراق آقای جلال طالبانی که در واقع یک شخصیت معتدل به شمار میرود که میتوانست نقش موثری در کاهش این بحران ایفا کند. همه این امور تاثیر بسیار زیادی بر روند پیشرفت عراق داشته است.
هاشمی: وضعیت ایشان اکنون چطور است؟
بحرالعلوم: آقای طالبانی هماکنون در آلمان به سر میبرد و وضعیت سلامتی ایشان نسبت به گذشته بهبود یافته است. البته ناگفته نماند که وضعیت اخیر ایشان یک مساله جدی و بحرانی برای کشور به شمار میرود و فقدان این شخص برای عراق یک خسارت جبرانناشدنی است. ریاستجمهوری از یک سو مورد اختلاف خود کردهاست و برخی از آنان به دکتر برهم صالح تمایل دارند و برخی دیگر فواد معصومی را شایسته جانشینی طالبانی میدانند. این مساله همچنین یک موضوع اختلافآمیز بین شیعیان عراق است. شیعیان عراق در این خصوص به دو دسته تقسیم میشوند، یک گروه از شیعیان به آقای طالبانی تمایل دارند و گروهی دیگر خواستار تغییر او هستند. همچنین ما آقای ایاد علاوی و طرفدارانش را داریم که خواستار این هستند که سمت ریاستجمهوری به مسعود بارزانی منتقل شود.
از شش ماه گذشته تاکنون عراق با بحرانهای بزرگی روبهرو بوده، هنوز یک بحران را به پایان نرسانده بحران دیگری آغاز میشود و به این ترتیب میتوان گفت بحرانها جزو برنامههای روزمره مردم و دولت عراق به شمار میرود. بالطبع چنین امری اثرات سوئی بر مردم، پارلمان و حکومت عراق به همراه داشته و آشکار و پیداست که ما چنین وضعی را تا انتخابات آتی نخستوزیری بر دوش خواهیم کشید. از دیگر بحرانها میتوان به انتخابات استانداران عراق اشاره کرد. امید داریم بتوانیم با عنایت به خداوند و اهل بیت علیهمالسلام این بحرانها را به خوبی پشت سر بگذاریم.
ما در نجف یک مشکل اساسی بین برخی افراد و مسوولان دولتی داریم و همواره نمایندهای از طریق تریبون نماز جمعه در کربلا مسوولان دولتی عراق را مورد انتقاد قرار داده و بیان میدارد هیچ اقدام جدی و دائمی از سوی آنان برای حل بحران عراق انجام نگرفته است. چنین امری موجب نارضایتی مردمی در آنجا شده است.
همچنین بحران اخیر عراق با کردها بر سر مناطق مرزی را داریم. ما در این خصوص توقع نداشتیم با کردها که شریک سیاسی و ملی ما به شمار میروند به لبه پرتگاه رویارویی نظامی برسیم. چنین امری باعث تباه شدن زحمات گذشته است. زحمات فراوانی که در خصوص ایجاد همگرایی بین کردها و شیعیان عراق از سوی مسوولان صورت گرفته بود.
کما اینکه در هفته گذشته ما شاهد بحران جدیدی بین آقای مالکی و سنیان عراق بودیم که ناشی از صدور دستور دستگیری برخی از محافظان وزیر دارایی عراق آقای رافع العیساوی بوده که در زمان نامناسبی صورت گرفته است.
در این بین ما شاهد سوءاستفاده کشور ترکیه از تمام این بحرانها بودیم بهخصوص در مورد اختلاف کردها با حکومت مرکزی بر سر نفت که پرواضح است هدف ترکیه از این مداخلات، افزایش این بحرانها و تیرگی روابط منطقه کردستان عراق با حکومت مرکزی است.
از سوی دیگر میتوان به تحولات مثبت و مفید کشور عراق اشاره کرده به خصوص در بخش نفت کشور عراق توانست در این زمینه عضو شرکتهای نفتی بزرگ شود و چاههای نفت جنوب میزان تولید خود را نسبت به دو سال گذشته به 900 هزار بشکه افزایش داده است، از این مقدار تقریباً 500 هزار بشکه برای استفاده داخلی تخصیص داده شده و مابقی به خارج از کشور صادر میشود با این حساب میزان صادرات نفتی کشور در ماه گذشته دو میلیون و 650 هزار بشکه بوده است و پیشبینی میشود با توجه به ماههای آینده با توجه به بودجه کشور میزان صادرات نفتی به دو میلیون و 800 هزار بشکه در ماه برسد. چنین امری برای اولین بار در تاریخ نفتی عراق اتفاق میافتد.
ما پیشبینی میکنیم در سال 2014 میانگین تولید نفت عراق به بیش از میزان تولید آن در زمان قبل از جنگ عراق برسد یعنی تولید چهار میلیون بشکه. ما در کشورمان تعداد 37 شرکت نفتی بینالمللی داریم که در شهر بصره و چند شهر دیگر مشغول به فعالیت هستند، همچنین ما تولید نفت در منطقه کردستان را داریم که روزانه به 250 هزار بشکه رسیده است.
به این ترتیب میتوان گفت تاکنون وضعیت نفتی کشور عراق خوب بوده است و حضور شرکتهای مختلف بینالمللی خود شاهدی بر این مدعاست. از این قبیل میتوان به شرکتهای نفتی کویتی، ترکیهای، پاکستانی و برخی کشورهای آسیایی اشاره کرد که البته در این بین عدم مشارکت شرکتهای ایرانی به خصوص در حوزه استخراج نفت بسیار مشهود است، این امر را ما در سمینارهای تخصصی گذشته همواره مورد بحث قرار میدادیم که چرا نباید همکاری مشترک نفتی بین دو کشور در این زمینه وجود داشته باشد.
همچنین حملات تروریستی القاعده اوضاع امنیتی را نابسامان کرده است. گروهی هم از مخالفان نظام سوریه در هفته گذشته با آقای نوری المالکی دیدار داشتند. دو روز پیش هم اخضر الابراهیمی سفری به عراق داشت و از کمکهای انساندوستانه عراق به پناهندگان سوریه به خصوص از طرف آیتالله سیستانی تشکر کرد. کمکهای آیتالله سیستانی هم در واقع یک نوع جبران و تقدیر از خدمات انساندوستانه مرحوم حافظ اسد به پناهندگان عراقی در زمان حکومت صدامحسین در عراق به شمار میرود.
هاشمی: در مورد مشکلات و دردسرهای عراق صحبت کردید. ما معمولاً اخبار عراق را پیگیری میکنیم. گاهی دوستان عراقی را ملاقات میکنیم و حضوری اخباری را از آنها میشنویم. واقعاً جای نگرانی هم هست. اگر شخصیتهای خوب شیعه که در عراق هستند خوب عمل بکنند عراق تبدیل به یک قدرت بزرگ سیاسی و اقتصادی منطقه خواهد شد. ولی خب این مشکلاتی که پیش میآید نشان از یک ضعف واقعی در بین نیروهای عراقی است. کردها کارشان را خوب انجام میدهند، هم منسجم هستند و هم غربیها کمکشان میکنند. از اختلافاتی هم که وجود دارد استفاده میکنند و خودشان را راحت کردهاند. در کرکوک هم به گونهای است که احساس میشود ابتکار عمل را در دست دارند. یعنی حتی با این که زورشان به دولت نمیرسد اما در مسائل ابتکار عمل دارند. ما گاهی فکر میکردیم که آقای سیستانی کمک میکنند به حل مسائل. من نمیدانم که ایشان کمک میکنند یا خیر. اما اخباری که میرسد حاکی از این است که ایشان به هر دلیلی نمیخواهند وارد شوند. خانم من هم که با آنها صحبت کردند به نظر رسید که تمایلی ندارند. حتی آن موقع مشکلات کمتر بود اما به نظر میرسید که ایشان تمایلی ندارند. ایران از بعد برخی مسائل امنیتی در عراق فعال است. تجارت بخش خصوصی هم هست اما انتظار ما این بود که نقش بیشتری داشته باشیم. شما هم به این مساله توجه دارید ما میتوانستیم نقش بیشتری در عراق داشته باشیم. اینکه بعضی از مسائل جزیی مانع شود، درست نیست. مصلحت هم عراق هم ایران و هم شیعه و هم منطقه در این است که ایران و عراق با هم کار کنند. البته معلوم است که اعراب دیگر، آمریکاییها و حتی روسها مایل نیستند که این اتفاق بیفتد. ولی ما کار خودمان را میکنیم. مزاحم دیگران هم نیستیم. در بسیاری از میادینی که امکان حضور ما هست ترکها جلو افتادهاند. خب شما الان با ترکیه مشکل دارید. بسیاری از مسائل رو شده است. ایران که مشکلی برای عراق ندارد. اگر مسائل کوچکی و اختلافی باقیمانده، مسائلی است که بین همه کشورهاست و با درایت میتوان آنها را نگه داشت یا به مذاکره گذاشت و بهعنوان مذاکره میتوان زمان زیادی خرید و کارهای زیادی هم در کنارش انجام داد. مساله سوریه هم یکی از نگرانیهایی است که من خودم شخصاً دارم. آینده سوریه بر عراق چه تاثیری خواهد داشت. تا این حکومتهای علوی در آنجا بود زمینه مساعدتر بود. ظاهراً هم شانس بقای بسیار کمی هست. من نمیدانم شما اوضاع را چگونه میبینید.
بالاخره بعد از این کشتهشدن این همه آدم، آوارهها و تخریبها اوضاع هم سخت شده است. همین امروز خبر بسیار تلخی در دنیا منتشر شد که در یکی از شهرکهای اطراف حماء به صف نانوایی حمله کردند و حدود 90 نفر از افرادی که آمده بودند نان بخرند چه زن و چه کودک کشته شدهاند. این چیزها کار را مشکل میکند هم در دنیا و هم در داخل سوریه. به هر حال سوری ها هم انسانهای سختی هستند و بهسادگی نمیگذرند. به خصوص این که الان گروههای مسلح زیادی در سوریه هستند که تحت هیچ فرمانی نیستند. انسان نگران میشود که اگر مساله سوریه تمام شود اینها به سمت عراق بیایند. اینها شیعه نیستند. سلفیها هستند و غیرسلفیهایشان هم انسانهای تند و تیزی هستند که مسائل نظامی را بر سیاسی مقدم میدانند. سلاحهای سوریه اگر دست اینگونه آدمها بیفتد خطرناک است چون هم سلاح شیمیایی دارند و هم سلاحهای دیگر. سوءاستفاده اسرائیل مساله دیگری است که به همه ما برمیگردد. من میدانم الان وضع عراق به گونهای نیست که شما بتوانید کاری بکنید؛ حالا غیردولتی چرا. اگر شخصیتهای عراق وارد میدان شوند و با معارضین مذاکره کنند بخش خصوصی است. یک راهحلی پیدا کنید. برای آینده بسیار مهم است. سوریه نباید طوری باشد که راه شما و ما بسته باشد. ما باید سوریه را داشته باشیم. از لبنان تا اینجا اگر این رشته پاره شود اتفاقات بدی می افتد. این یک مساله است که من در موردش نگرانی دارم و بسیار فکر میکنم و مساله دیگر آمریکاییها. همین بخش نفت که شما گفتید. استعداد نفت و گاز سرمایه بسیار عظیمی است. همه حضور غربیها در منطقه برای همین است. به این آسانی چشم از این مساله نمیپوشند. هزینه کردهاند تا صدام را از بین ببرند. یک بخش دیگری که من در اخبار متفرقه میبینم این است که زیربناهای رفاهی مردم مثل آب، برق، جادهها و اشتغال مولد و امثال اینها در عراق، به موازات طرحهای پردرآمد پیش نمیرود. چرا این طور است؟
بحرالعلوم: مهمترین عامل، عدم مدیریت صحیح در اجرای این پروژههاست. کشور عراق بیش از 30 میلیارد دلار در زمینه برق هزینه کرده است.
بر شما پوشیده نباشد که متاسفانه امروزه فساد در پیکر دولت این کشور رخنه کرده است. البته در زمان صدام نیز بوده اما در قالب ادارههای محدودی بود. ولی امروزه ما شاهد شیوع آن در ادارات هستیم. از سوی دیگر ما میبینیم بهجای تلاش برای حل بحران، هر گروهی طرف دیگر را متهم میسازد و این امر متاسفانه بین سیاستمداران شیعه بیشتر دیده میشود. البته تلاشهای زیادی برای رفع این مشکل از سوی برخی شخصیتها و مراکز کشور بهخصوص مراجع شروع شده و در این زمینه میتوان به اظهارات نماینده آیتالله سیستانی آقای شیخ عبدالمهدی کربلایی اشاره کرد که خطاب به دولت گفت: اگر نمیتوانید فساد را کاهش دهید از سمتهای خود کنارهگیری کنید و جای خود را به افراد شایسته و توانا در این زمینه بدهید. خطاب اینچنینی از سوی مرجعیت خود دلیلی آشکار بر شدت فساد اداری و مالی در عراق است.
دو سخنران مشهور در کربلا وجود دارد یکی حجتالاسلام صافی و دیگری مهدی کربلایی. یکی از آنها تولیت آستان امامحسین را برعهده دارد و دیگری تولیت آستان حرم حضرتعباس را برعهده دارد و هر دو نماینده آیتالله سیستانی هستند و اظهارات و آرای ایشان را اعلام میدارند.
هاشمی: یکی از کارهایی که مردم عراق را راضی میکند این است که ببینند کشورشان دارد ساخته میشود. بله، حالا طرحهای بزرگ نفتی به نتیجه میرسد اما در کنارش اگر مردم برق نداشته باشند، آب نداشته باشند و در زمستان و تابستان مشکلات دیگری داشته باشند که ما خیلی چیزها میشنویم، خوب نیست. مساله فساد هم بسیار بد است و اگر ریشه بکند کار را برایتان بسیار سخت میکند. ادعاهایی میشود ما هم از بیرون خبرهایمان موثق نیست. در مورد اقداماتی که شخصیتهای موثر عراق میتوانند بکنند شما بالاخره باید پیشنهادی داشته باشید. به نظرتان چه کسی می تواند اوضاع را درست کند؟
بحرالعلوم: بهطور کلی سه گروه سیاسی برجسته در میان شیعیان عراق موجود است. یکی گروه دولت قانون که رئیس آن آقای مالکی است. دوم گروه مجلس اسلامی است که ریاست آن را آقای عمار حکیم بر عهده دارد و سومی جریان سیاسی الصدری است به سرپرستی مقتدی صدر. هر یک از این سه گروه مراکز و نهادهای ویژه خود را دارند.
متاسفانه این گروهها مجالی برای پیدایش یک گروه جدید را نمیدهند و در روند مشارکت سیاسی هم دیدیم شیعیان فقط در قالب دو جریان یکی الائتلاف وطنی (اتحاد ملی) و دیگری دولت القانون (حکومت قانونمداری) به صحنه آمدند که این دو جریان بعد از انتخابات متحد شدند.
لازم به ذکر است که اتحاد ملی در انتخابات دو میلیون و 100 هزار رای به دست آورد که 30 درصد از آنها به افراد مستقل اعطا شد. و به همین مقدار نیز در گروه المالکی شخصیتهای مستقل (غیراسلامی) رای آوردند. پس با این حساب تعداد قابل توجهی از آرا به افراد مستقلی داده شده که به خاطر عدم وابستگی به هیچ یک از این دو گروه نتوانستند جایگاهی در پارلمان به دست آورند.
با این وضعیت ما میبینیم که مردم عراق دنبال انتخاب گروهی ریشهدار و تاریخی هستند که هیچ وابستگی به دو گروه فوق نداشته بلکه گرایشهای کلی و آشکاری را دنبال کند و بتواند به عنوان یک رای مخالف با قدرت در مجلس ملی عراق ظاهر شود. امروز مجلس عراق از هرگونه جریانهای مخالف عاری است.
از سوی دیگر یک تجربه موفقیتآمیز در خطه کردستان عراق داریم که افراد مستقل در آن تعداد قابل توجهی کرسی در پارلمان آنجا به دست آوردهاند. افرادی از قبیل شروان مصطفی و گروه اسلامی به 43 کرسی از مجموع 110 کرسی پارلمان این منطقه دست یافتهاند. این در حالی است که دو گروه سیاسی مشخص یعنی گروه طالبانی و بارزانی نیز قدرت آنجا را به دست گرفتهاند.
این افراد مستقل برای حفظ استقلال خود از شرکت در اداره حکومت کردستان خودداری کردند اما در عینحال حضور خود را در پارلمان قوی کردند و از این طریق توانستند اقدامات قابل توجهی را برای مردم کردستان انجام دهند. پس مهمترین عامل شکست پروژههای پردرآمد در دولت مرکزی همین فقدان جریانهای سیاسی و مستقل در پارلمان عراق است.
اما مشکل دیگر حاکمیت طایفهگری و مذهبیت بر دولت عراق همچون شیعیان، اهل تسنن، کردها، ترکها، عربهاست، که یک امر اجتنابناپذیر بوده است.
این امر به راحتی بهانه دست کشورهای همسایه همچون ترکیه جهت ایجاد تفرقه بین آحاد ملت و سیاستمداران داده است.
تجمع این گروههای مختلف اجتماعی در عراق نه براساس پشتوانههای سیاسی بلکه براساس معیارهای مذهبی بوده که این امر به ضرر عراق منتج شده است. لذا برای حل این مشکل به یک طرح استراتژیکی جامع نیاز است.
هاشمی: الان خانواده بحرالعلوم چه نقشی در عراق دارد؟
بحرالعلوم: امروزه خاندان بحرالعلوم در این بین مستقیماً دخالت نمیکنند اما از تلاشهای خود هم برای حل بحرانهای موجود فروگذار نمیکنند. ما در عراق حضور سیاسی داریم و نیز روابط خوبی با کردها و اهل تسنن عراق داریم. ما نزد آنها پذیرفته شدهایم و در عین حال استقلال خود را حفظ کردهایم. مهمترین فعالیت ما برگزاری سمینارها و نشستها برای انتشار فرهنگ گفتوگو بوده است.
هاشمی: بالاخره حالا آقای طالبانی که قاعدتاً در آینده رئیسجمهور نخواهد بود. آقای بارزانی هم به نظر میرسد ترجیح میدهد همان اقلیم را حفظ کند. به نظر شما چه کسی رئیسجمهور خواهد شد؟
بحرالعلوم: به نظر شخصی من رئیسجمهوری آینده کشور عراق با توجه به وضعیت نابسامان طالبانی، باید در دست کردها باشد. البته نگرش محللین این است که ریاستجمهوری باید به دست شخصی با فرهنگ علوی داده شود تا بتواند روابط خوبی با کشورهای همسایه به ویژه کشورهای عربی برقرار کند از قبیل بازدیدها و ایجاد روابط بین کشورهای مختلف.
در سالهای گذشته گفته میشد آقای برهم صالح با توجه به روابط حسنهای که با کشورهای مختلف داشت به این سمت برسد البته افراد دیگری نیز کاندیدا هستند مانند آقای هوشیار زیباری.
هاشمی: در مراودات با ایران شما مشکلی نمیبینید در آنجا؟ بین آنچه توقع دارید و آنچه اتفاق میافتد؟
بحرالعلوم: در خصوص رابطه عراق با ایران باید گفت ما توقعمان این است با توجه به خروج آمریکاییان حضور ایران بیش از پیش و برای حل این بحرانهای سیاسی مذکور ضروری و دارای اهمیت فراوانی باشد.
هاشمی: خیلی متشکرم. ما با سوالاتمان شما را خسته کردیم. ما از شما سوال میپرسیم، شما که نمیپرسید ما هم چیزی نمیگوییم.
سلام من را به همه خانواده به ویژه آیتالله بحرالعلوم برسانید. به هر حال انتظار ما این است که این خانوادههایی که در عراق رشد کردهاند و شخصیتهای زیادی هم در این خانوادهها هست بتوانند عراق را نگه دارند برای نسلهای آینده شیعه.
3939
نظر شما