سیمرغ حق تنابنده بود نه فرخ‌نژاد

سمیه علیپور: داوری​های این دوره از جشنواره فیلم فجر با اهدای سیمرغی نادرست در مراسم اختتامیه و اهدای دیپلم​های متعدد در بخش​های مختلف پرسش​هایی را به وجود آورد که در گفت​و​گویی با اسفندیار شهیدی مورد بررسی قرار می​گیرد.

در نگاهی کلی فیلم​هایی را که در بیست و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر داوری کردید،​ چطور ارزیابی می​کنید؟
امسال برای سومین سال در جشنواره فیلم فجر داور بودم و از آن​جا که معمولاً در طول سال فرصت چندانی برای دیدن فیلم ندارم، در جریان جشنواره فیلم فجر 27 فیلم دیدم و تصور می​کنم براساس این فیلم​ها می​توان چنین اظهار کرد که سینمای ایران به سمت سطحی​گرایی حرکت کرده​ است.

از چه نظر معتقدید فیلم​ها به سمت سطحی​گرایی رفته​اند؟
محتوا،​ بیان و نگاه اغلب این فیلم​ها در مسیری که اشاره کردم قرار دارد.

یعنی این فیلم​ها با آثاری که در دو دوره قبلی داوری​تان در جشنواره فیلم فجر دیده بودید،​ تفاوتی جدی داشتند؟
به طور کلی انتظاری که داشتیم تامین نشد. البته در زمینه صدا، فیلمبرداری، تدوین و جلوه​های ویژه پیشرفت​هایی دیده شد. طیف جوانان حاضر در سینما به لحاظ تکنیکی پیشرفت​هایی را موجب شده​اند اما ماهیت خود فیلم​ها از نظر من بیشتر شبیه تله‌فلیم​های 90 دقیقه​ای بود که در این مدت شاهد تولید آن در تلویزیون بوده​ایم. این کارها اگر از تلویزیون پخش شوند کارهای مقبولی هستند اما نمی​توان انتظار داشت تماشاگران برای دیدن این فیلم​ها هزینه کنند و راهی سالن سینما شوند.

هیئت داوران برای قضاوت در مورد کارها آزادی نظر کافی داشت؟
شرط حضور من به عنوان داور در جشنواره فیلم فجر آزادی اظهار نظر در مورد کارها بود،​ زیرا من به عنوان داور علاقه​ای ندارم که براساس توصیه​های فردی خارج از مجموعه داوران کارم را انجام دهم. البته در میان داوران نظرات مختلفی بود و هرکس به راحتی نظر خود را اعلام می​کرد اما نظری از بیرون بر کار ما اعمال نمی​شد.

گاه چنین عنوان شد که هیئت داوران خیلی یکدست هستند و این به عنوان یک انتقاد مطرح شد. با این اظهار نظر موافقید؟
به هیچ عنوان ترکیب هیئت داوران جشنواره یکدست نبودند که اگر این​طور بود،​ شاهد نتایج بسیار بدی بودیم. به وضوح تفاوت نظر و دیدگاه در میان داوران وجود داشت و این صحت داوری​ها را تایید می​کند.

نبود هشت فیلم در میان نامزدهای بخش​های مختلف جشنواره و تاکید روی چند فیلم خاص و اهدای جایزه به آن​ها این شبهه را به وجود آورد که گویا از ابتدا قرار بوده این فیلم​ها بیشتر مورد توجه باشند.
اتفاقاً​ برخلاف همیشه که در داوری​ها از ابتدا چهار پنج فیلم خاص مورد توجه قرار می​گیرند و تمامی جوایز بین این آثار بدون توجه به دیگر فیلم​​ها تقسیم می​شود، ما تلاش کردیم تا تمامی فیلم​ها را با دقت بالایی در نظر بگیریم و حتی چند فیلم را دو بار دیدیم تا با دقت نظر بالایی کار داوری را انجام دهیم. در جشنواره امسال هفده، هجده فیلم جایزه گرفتند و این نشان می​دهد ما به عنوان هیئت داوران سراغ چهار پنج فیلم گل​درشت نرفته​ایم.

همین هفده هجده فیلمی که اشاره کردید جایزه دریافت کردند، اغلب دیپلم افتخار گرفتند، دلیل اهدای این تعداد از دیپلم​های افتخار چه بوده است؟
واقعاً​ تعداد دیپلم​هایی که در جشنواره امسال اهدا شد چندان بالا نبود. ما در مورد صدا با فیلمی به نام «ملک سلیمان» مواجه بودیم که کارهای مربوط به صدای آن در خارج از کشور انجام شده بود. شاید این کار ویژگی​های بالایی داشت اما از سوی دیگر لازم بود تا به کارهایی که در ایران ساخته شده بود هم توجه کنیم. در نتیجه هم دیپلم افتخار اهدا شد هم سیمرغ.

در مورد بازیگری چطور؟
اتفاقاً​ این بخش یکی از بخش​هایی که در جریان داوری آن بحث​ها و گفت​و​گوهای بسیاری انجام دادیم. تعداد بازی​های خوب به خصوص در میان بازیگران زن بسیار زیاد بود و ما تلاش کردیم برای اینکه کاری را نادیده نگیریم، دیپلم​هایی را در این بخش اهدا کنیم.

چرا بازی حمید فرخ​نژاد آنچنان که انتظار می​رفت در جشنواره مورد توجه قرار نگرفت؟ او تعداد نسبتاً زیادی فیلم در جشنواره داشت،​ هیچ یک از این​ها نظر شما را به عنوان اعضای هیئت داوران به خود جلب نکرد؟
تعداد زیاد بازی​ها ملاکی برای اهدای جایزه نیست. فردین هم سالانه 16 فیلم بازی می​کرد. داوران به این نتیجه رسیدند که محسن تنابنده باید سیمرغ بلورین این بخش را دریافت کند.

و اما اتفاق شبهه​برانگیزی که در جشنواره امسال رخ داد، اهدای سه سیمرغ نادرست بود. اعضای هیئت داوران چه کسی را به عنوان صاحب سیمرغ بخش صدا معرفی کردند؟
همانطور که گفتم در مورد بخش صدا «ملک سیلمان» وجود داشت که نمی​توانستیم صدای آن را نادیده بگیریم اما در میان فیلم​های ایرانی هم باید کاری را که صدای مناسبی داشت انتخاب می​کردیم. به همین دلیل در این مورد هم دیپلم دادیم هم سیمرغ.

پرسش من این است که کدام فیلم به عنوان صاحب سیمرغ شناخته شد؟
دقیقاً​ به خاطر ندارم که در جلسه نهایی چه اتفاقی افتاد اما تا جایی که یادم هست، علیرضا علویان برای فیلم «آناهیتا» به عنوان برگزیده شناخته شد.