سیدحسین پیمان:شروع مراحل اجرایی طرح هدفمندکردن یارانه‌ها و به چشم‌آمدن مجدد نیاز دستگاه اجرایی کشور به در دست داشتن آمار از ویژگی‌های اقتصادی جامعه به‌دلیل نیازهای این طرح، یکبار دیگر اهمیت اطلاعات آماری را برای اداره درست کشور مطرح ساخت. اطلاعات آماری برای تصمیم‌سازی و اطلاعات اقتصادی خانوارها برای تصمیم‌گیری درمورد چند و چون یارانه‌های مستقیم به‌تدریج به‌عنوان یکی از ضرورت‌های اجرای موفق این طرح خودنمایی می‌کنند. مقاله حاضر که ویژگی‌های اقتصادی - اجتماعی خانوارهای مناطق بیستودوگانه شهر تهران را در سال 87 بررسی می‌کند، نمایی است که مانند عبور یک تصویر از منشور تجزیه‌گر، برخی مقایسه ها در اجزای ویژگی ها اقتصادی - اجتماعی را در مقابل اهل فن قرار می‌دهد.
اطلاعات آماری، از ابزارهای بنیادی تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی محسوب می‌شود. بدون این وسیله چه‌بسا مسیری ناهموار پیموده شود و حتی دسترسی به مقصد غیرقابل امکان باشد. بیان آماری از وضع موجود، مسیر قابل پیمایش را تبیین و تصمیم‌گیری صحیح برای نائل‌آمدن به هدف را توصیه می‌کند و علائم و نشانه‌های تحقق و دسترسی به اهداف را نیز مشخص می‌سازد. تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی‌های کلان بر اساس محدوده نظرات فردی، شناخت صحیح را از وضع موجود به‌دست نخواهد داد و انحراف از مطلوب را درپی خواهد داشت. برنامه‌ریزی برای افزایش سطح رفاه و عدالت اجتماعی و توزیع برابر امکانات، بر پایه اطلاعات آماری مناسب و مورد لزوم استوار است.
از طرف دیگر موضوع‌ها و مصالح اجتماعی که اعتنای عمومی را می‌طلبد، یا چالش‌ها و نارسایی‌های جامعه که مرتفع‌کردن آن به وفاق و اجماع عمومی نیازمند است، به ابزارهای تسریع و تسهیل‌کننده درک عمومی احتیاج دارد. هرچه موضوع‌ها و رویدادهای اجتماعی برای اعضای جامعه فهم‌پذیرتر شود، احساس مشترک و عدم بیگانگی با رویدادها و موضوع‌های اجتماعی پدید خواهد آمد، و این فهم‌پذیری جمعی، زمینه ایجاد تعلق اجتماعی و احساس مشارکت جمعی را فراهم خواهد کرد. بیان آماری از موضوع‌های اجتماعی می‌تواند آسان‌کننده درک و فهم مشترک عمومی از مصالح و چالش‌های حال و آینده جامعه فراهم کرده و مشارکت جمعی برای رفع مشکلات را ایجاد کند.
تحقیق زیر نتایج محاسبات نویسنده از آمار خام طرح آماری هزینه و درآمد خانوار 1387 مرکز آمار ایران (آخرین اطلاعات منتشر شده) درمورد بعضی از ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی خانوارهای مناطق بیستودوگانه شهر تهران است. با توجه به اینکه هدف طرح آماری یادشده ارائه متوسط هزینه و درآمد کل و خوراک و غیرخوراک خانوارهای کشور در سطح استان‌هاست، بنابراین نتایج فقط در سطح خانوارهای نمونه آمارگیری‌شده، معتبر بوده و قابل تعمیم به هیچ‌یک از مناطق بیستودوگانه شهر تهران تلقی نمی‌شود.
این تحقیق به‌دنبال چگونگی علل نتایج نیست بلکه وضع موجود در سطح خانوارهای نمونه‌گیری‌شده را ارائه می‌دهد و هدف آن محاسبه این ویژگی‌ها و ارائه آن به جامعه کارشناسی است که می‌تواند مبنای فرض‌هایی برای تحقیق در مرحله بعد قرار گیرد و نظام تصمیم‌گیری را غنا بخشد. جداول محاسبه‌شده (با توجه به محدودیت‌های اطلاعات و داده‌ها) می‌تواند متغیرهای تاثیر‌گذار در ویژگی‌های اقتصادی را نشان دهد.
هدف دیگر این محاسبات نشان‌دادن استعداد و ظرفیت این طرح آماری است که استحکام هرچه بیشتر آن می‌تواند به غنای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی کشور منجر شود.تمامی محاسبات این ویژگی‌ها و پردازش جداول، به‌وسیله نرم‌افزار stata انجام شده است.با توجه به اعتبار پاسخگویی خانوارها درخصوص هزینه‌ها نسبت به درآمد، هزینه‌های خانوار به‌عنوان نماینده درآمد تلقی شده است.تاکید مجدد می‌شود که نتایج در سطح خانوارهای نمونه بوده و به هیچ‌وجه قابل تعمیم به کل مناطق بیستودوگانه تهران نیست.
ویژگی‌های اقتصادی در سطح خانوارهای نمونه‌گیری شده و بنابراظهار خانوارهای مناطق شهری تهران در سال1387، محاسبه می‌شود:
خانوارهای منطقه یک و سه شهر تهران دو برابر و خانوارهای منطقه شانزده، پنجاه درصد متوسط خانوارهای شهر تهران، برای هر عضو خود در سال 1387 هزینه کرده‌اند.خانوارهای منطقه یک شهر تهران، بیشترین و منطقه شانزده، کمترین هزینه کل را برای هر عضو خود در سال 1387 داشته‌اند.
در خانوارهای نمونه‌گیری‌شده، خانوارهای منطقه 17 شهر تهران کمترین هزینه غیرخوراک (دو میلیون تومان در سال) را برای هر عضو خود در سال 1387 پرداخت کرده است و بیشترین هزینه غیرخوراک پرداخت‌شده برای هر عضو خانوار در سال 1387 متعلق به خانوارهای منطقه یک شهر تهران با هشت میلیون و ششصد و پنجاه هزار تومان بوده است.
بیشترین هزینه خوراک پرداخت‌شده خانوارهای مناطق شهر تهران برای هر عضو خانوار، رقم هشتصد و بیست و شش هزار تومان متعلق به خانوارهای منطقه سه و کمترین هزینه خوراک پرداخت‌شده برای هر عضو خانوار، حدود سیصد و هشتاد هزار تومان متعلق به خانوارهای منطقه شانزده، بوده است.
خانوارهای منطقه شش به‌طور متوسط دارای کمترین عضو (بعد خانوار) و منطقه بیست‌ودو، بیشترین عضو، در سال 1387 بوده‌اند.34 درصد خانوارهای منطقه 16، درآمد خود را از بخش دولتی تامین کرده‌اند و در مقابل، خانوارهای منطقه بیست‌ویک، درآمدی از بخش دولتی در سال 1387 برای خود تأمین نکرده‌اند، که به ترتیب بیشترین و کمترین خانوارهای تأمین‌کننده درآمد از بخش دولتی در سال 1387 بین خانوارهای مناطق شهری تهران هستند.
پردرآمدها
درسطح خانوارهای نمونه‌گیری شده از مناطق شهر تهران در سال 1387 معادل 52درصد خانوارهای شهر تهران در سه دهک بالاترین گروه‌های درآمدی (هشتم تا دهم) کل کشور قرار دارند. البته این به این معنی که خانوارهای تهرانی لزوما از خانوارهای دیگر درکشور مرفه‌تر هستند، نیست. (البته به‌دلیل اینکه هدف این مقاله ارائه نماگرهایی از وضع موجود است، تحلیل این مسأله را در مقالات و گزارش‌های دیگری باید بیان کرد.)
در سال 1387، 84درصد خانوارهای منطقه یک، و 20 درصد مناطق پانزده و شانزده تهران در بالاترین گروه‌های درآمدی کشور (دهک‌های هشتم تا دهم) قرار داشته‌اند (به ترتیب بیشترین و کمترین میزان).
65درصد خانوارهای منطقه یک و سه درصد خانوارهای منطقه بیست تهران در بالاترین گروه درآمدی کشور یعنی دهک دهم، قرار داشته‌اند که به ترتیب بیشترین و کمترین درصد قرارگرفته در بالاترین گروه درآمدی کشور، محسوب می‌شوند.
در سال 1387، سه درصد خانوارهای منطقه پانزده و شانزده ، در بالاترین گروه‌های درآمدی (دهک‌های هشتم تا دهم) استان تهران قرار داشته‌اند که این میزان کمترین درصد، میان خانوارهای مناطق دیگر شهرتهران بوده است.
ویژگی‌های تسهیلات و امکانات در سطح خانوارهای نمونه‌گیری شده شهر تهران سال 1387:
73درصد خانوارهای منطقه هفت تهران از مسکن ملکی برخوردار بوده‌اند که بیشترین و خانوارهای منطقه چهارده با 43 درصد برخورداری از مسکن ملکی، کمترین میزان را در خانوارهای مناطق شهر تهران داشته‌اند.خانوارهای منطقه پنج با 41درصد خانوار اجاره‌نشین، بیشترین و منطقه هفت با 10 درصد، کمترین خانوارهای اجاره‌نشین را در سال 1387، داشته‌اند.هر عضو خانوار منطقه شش شهر تهران در سال 1387، حدوداً از سطح زیربنای محل سکونت 53 متر مربعی و هر عضو خانوار منطقه 9 تهران از 17 متر مربعی برخوردار بوده است.
65 درصد خانوارهای منطقه یک و 24درصد خانوارهای منطقه 15 شهر تهران از خودرو برخوردار بوده‌اند که به ترتیب بیشترین و کمترین خانوارهای برخوردار از خودرو مناطق شهری تهران را در سال 1387 تشکیل داده‌اند.64 درصد خانوارهای منطقه سه و 23 درصد خانوارهای منطقه پانزده به ترتیب بیشترین و کمترین خانوارهای برخوردار از رایانه در سال 1387 بوده‌اند.سی درصد خانوارهای منطقه یک از ماشین ظرفشویی برخوردار بوده‌اند و در ده منطقه شهر تهران هیچ خانواری از این امکان در سال 1387 برخوردار نبوده است.
ویژگی‌های سرپرست خانواردر سطح خانوارهای نمونه‌گیری شده سال 1387 مناطق شهر تهران ، محاسبه شده است که:
حدود 19درصد خانوارهای مناطق یازده، شش و هشت شهر تهران دارای سرپرست زن در سال 1387 بوده‌اند.سرپرستان خانوارهای منطقه دو با پنجاه و پنج سال، بیشترین و منطقه 9 با چهل‌و چهارسال، کمترین متوسط سن را میان سرپرستان خانوارهای مناطق شهر تهران در سال 1387 داشته‌اند.در سال 1387، 29درصد سرپرستان خانوارهای منطقه هجده از نعمت سواد محروم بوده‌اند و در منطقه یک شهر تهران هیچ سرپرست خانوار بی‌سوادی وجود نداشته است.
71درصد سرپرستان خانوارهای منطقه 19 ،و 21 درصد سرپرستان خانوارهای منطقه یک دارای مدرک تحصیلی کمتر از متوسطه در سال 1387 بوده اند که بیشترین و کمترین درصد سرپرستان خانوارهای مناطق شهر تهران دارای چنین مدرکی محسوب می شوند.49درصد سرپرستان خانوارهای منطقه یک دارای مدرک تحصیلی بالاتر از متوسطه در سال 1387 بوده اند درحالی که سرپرست خانواری با مدرک بالاتر از متوسطه در منطقه هفده وجود نداشته است.
فوق لیسانس اقتصاد
نظر شما