محبوبه عمیدی: دانشمندان مؤسسه تحقیقاتی ریکن- بزرگ‌ترین انستیتوی تحقیقاتی ژاپن- از شنیدن خبر غیرمنتظره کنار‌کشیدن ان.ای.سی و هیتاچی، غول‌های صنعت الکترونیک این کشور از پروژه تولید نسل جدیدی از ابرکامپیوترها، جا‌خورده‌اند. ان.ای.سی، که ضرر 3.1 میلیارد دلاری / 3 هزار میلیارد تومانی این شرکت را در سال مالی منتهی به مارس 2009 / فروردین‌ماه 1388اعلام کرده، سه هفته پیش اعلام کرد که نمی‌تواند از این پروژه تا رسیدن به مرحله تولید، حمایت مالی بکند.
این اتفاق برای کشوری که درتلاش رای بازگرداندن شهرتش به عنوان کشوری پیشرو در فناوری‌های مرتبط با ابررایانه‌ها است، ضربه بزرگی است و گذشته از آن؛ برای محاسبات برداری هم که تازه دارد جایی در دنیای ابررایانه ها برای خودش دست و پا می‌کند، حکم چند قدم به عقب را دارد.
به گزارش نیچر، ژاپن تصمیم داشت پروژه نسل جدید ابرکامپیوترها را سال آینده آغاز کند و آن‌را تا سال 2012 / 1391 به سرانجام برساند. این کشور می‌خواست با ساخت ابر‌کامپیوترهایی با سرعت عملیاتی 9 پتا‌فلاب در ثانیه (هر پتافلاپ معادل یک‌میلیون میلیارد محاسبه در ثانیه است) عنوان سازنده سریع‌ترین کامپیوتر دنیا را از آن خود کند. در حال‌حاضر سریع‌ترین ابررایانه دنیا به نام رودرانر، ساخته شرکت آی.بی.ام است و در آزمایشگاه ملی لس‌آلاموس در نیومکزیکو نگهداری می‌شود.
پیشرفت این پروژه 115.4 میلیارد ینی / 1.1 هزار میلیارد تومانی، به رهبری ریکن، از پاییز 2007 / 1386 آغاز شد. ان.ای.سی و هیتاچی هر یک مبلغ 6 میلیارد ین / 60 میلیارد تومان برای طراحی سیستم محاسبات برداری که قرار بود با سیستم اسکالر (بی‌بعد) ساخت فوجیتسو ادغام شود، دریافت کردند. البته هزینه‌های سیستم اسکالر هم توسط ریکن تأمین شده بود.
هدف این پروژه طراحی و ساخت کامپیوتری بود که بتواند از کارکردهای هر دو سیستم بهره بگیرد. میتسو یوکوکاوا، رهبر تیم طراحی ابرکامپیوترها در مرکز تحقیق و توسعه توکیو در‌این‌باره می‌گوید: «پردازنده‌های برداری زمانی که داده‌های ورودی را دسته‌بندی می‌کنند یا هر مؤلفه از داده‌ها را با شیوه‌های محاسباتی از پیش تعریف‌شده تعیین می‌کنند، از سرعت عملیاتی بالایی برخوردارند. به عنوان مثال در تعیین الگوی دینامیک سیالات یا الگوی تغییرات ﺟﻮﻱ جهانی به خوبی قابل استفاده هستند. اما سیستم اسکالر در هر لحظه تنها یک داده را بررسی می‌کند».
«ترکیب این دو سیستم برای شبیه‌سازی‌هایی که نحوه جا‌به‌جایی یک ذره منفرد را در یک سیستم دینامیک سیال تحلیل می‌کنند، مانند خونی که درون رگ‌ها حرکت می‌کند، می‌تواند مفید باشد. مؤلفه‌های برداری و اسکالر می‌توانند هم‌زمان و بدون وقفه در یک دستگاه پردازش شوند و مادامی‌که یک سیستم عملیات شبیه‌سازی را انجام می‌دهد، دیگری می‌تواند اطلاعات را تحلیل کرده یا آنها را به نمودار تبدیل کند.
محبوبیت ازدست رفته
پس از جدایی ان.ای.سی، یکی از مهره‌های اصلی این پروژه، هیتاچی نیز از ادامه کار اعلام انصراف کرد. کازوهیکو کاوایی از تیم ریکن می‌گوید: « این مسئله که آیا ان.ای.سی تحت هر شرایطی قراردادش را زیر پا گذاشته است، دارد بررسی می‌شود. ریکن امیدوار است بتواند تا پایان تابستان 2009/ 1388 بازبینی طرح ابرکامپیوتر‌‌اش را به پایان ببرد و هنوز هم قصد دارد این پروژه را تا سال 2012 / 1391به انجام برساند. هر چند که احتمالا سیستم برداری جزیی از آن نخواهد بود».
رسانه‌های ژاپنی، کاهش محبوبیت سیستم برداری را هم یکی از دلایل تصمیم ان.ای.سی برای کنار کشیدن از این پروژه عنوان کرده‌اند. در میان بیش از 500 ابرکامپیوتری که در سراسر جهان وجود دارند، تنها شبیه‌ساز ژاپنی زمین از سیستم برداری استفاده می‌کند. البته ان.ای.سی در بیانیه‌اش اعلام کرده که به کار روی فناوری برداری و توسعه آن ادامه خواهد داد.
ماساکی ساتو از دانشگاه توکیو، که شبیه‌ساز جوی جهانی را برای دستگاه جدید با به کارگیری سطح متفاوتی از تفکیک‌پذیری و بازه‌های زمانی طراحی کرده است، می‌گوید عدم وجود سیستم برداری تأثیری بر طرح‌های او نخواهد داشت: «حرکت به سمت دستگاه‌های اسکالر اجتناب‌ناپذیر است. از آنجایی‌که ما می‌دانستیم بخش اصلی این ابرکامپیوتر بر پایه سیستم‌های اسکالر است، ما هم برنامه‌ای منطبق با این سیستم طرح‌ریزی کردیم».
عده‌ای می پرسند، چرا اصلا سیستم برداری در این طرح منظور شده است. ساتو احتمال می‌دهد، این برای ساده‌تر کردن کار کسانی بوده که از شبیه‌ساز زمین استفاده می‌کردند و با سیستم آن از پیش آشنا بودند
با این وجود، یوکوکاوا از سیستم برداری دفاع می‌کند و می‌گوید طراحی‌های جدید برای سیستم برداری با همکاری ان.ای.سی در آینده در دسترس محققان ان.ای.سی، هیتاچی و ریکن خواهند بود تا امکان توسعه بیشتر آنها فراهم شود. او می‌گوید: «هدف از اجرای این پروژه تقویت فناوری بومی ما بود. ما چیزی را از دست نداده‌ایم. یکی از مشکلات اصلی در سیستم‌های برداری قدیمی‌تر، مصرف بالای انرژی بود، اما مصرف انرژی در نمونه‌های جدید به وسیله پیشرفت‌های فناوری مختلف کاهش پیدا کرده است که به عنوان مثال شامل کاهش ابعاد تراشه‌ها در مدار از 150 نانومتر به 45 نانومتر می‌باشد. همان دستگاه یک پنجاهم انرژی مورد نیاز دستگاه‌های پیشین را در سرعت ثابت نیاز دارد».
هیروکی کوبایاشی، متخصص کامپیوتر دانشگاه توهوکو در سندایی، شمال‌شرقی ژاپن، همچنان بر استفاده از فناوری برداری پافشاری می‌کند. گذشته از اساس علمی شبیه‌سازی، این فناوری در سال‌های اخیر برای تولید بازی‌های کامپیوتری نیز مؤثر شناخته شده است. او می‌گوید: «حتی بعد از خروج ان.ای.سی از این پروژه، ما با سرعت رو به جلو حرکت خواهیم کرد و در نهایت سیستمی بر پایه محاسبات برداری خواهیم ساخت».
نظر شما