رسول جعفریان
-
استفاده از باور ظهور در شورشی علیه انوشیروان
جعفریان، رسولاعتقاد به مسئله ظهور، همواره و در بیشتر ادیان، به عنوان یک باور اصلی حضور داشته و به همان مقدار، مورد سوءاستفاده برخی از فرصت‌طلبان هم قرار می‌گرفته است. در اینجا یک نمونه از شورشی علیه انوشیروان داریم که جالب توجه است.
-
جای شیخ صفی‌الدین در ادبیات ضدصوفیانه دوره اخیر صفوی
جعفریان، رسولعلمای دوره اخیر صفوی، که فراوان ضد صوفیه می‌نوشتند، سعی می‌کردند از شیخ صفی‌الدین اردبیلی دفاع کنند. آن‌چه در پی می‌آید، شرحی بر این معناست.
-
شاه عباس و تلاش برای رفاه حال ارامنه در اصفهان
جعفریان، رسولاسکان هزاران ارمنی توسط شاه عباس در اصفهان، در دهه‌های آغازین قرن یازدهم هجری، نشان از عقل و درایت خاص او و مشاورانش دارد که برخی از آنها از روحانیون بلندپایه‌ای مانند شیخ بهایی بودند. این ارامنه که از منطقه خود آواره شده بودند، در جلفای اصفهان اسکان داده شده و شاه عباس با حمایت از آنها، و ساختن کلیساهای متعدد، تلاش کرد زندگی آرام، توأم با کوشش و تلاش اقتصادی، برای آنان فراهم کند.
-
تجربه‌ای از سازگار کردن علم و دین از رئیس مذهب شیخیه
جعفریان، رسولحاج محمد کریمخان رئیس شیخیه، دستی در علوم قدیم و جدید داشت، و به همین دلیل، می‌کوشید با روش ویژه خود، بر اساس نگره‌های شیخی-شیعی، داده‌های علوم طبیعی و نجوم قدیم و گاه جدید، برخی از مسائل جاری دینی را که به نظر نیاز به فهم بهتر داشت، تبیین کند. یک نمونه، بحث از طی الارض بود که برای شیخیه، مسأله جالبی بود. به درخواست شاهزاده قاجاری، رساله‌ای در این موضوع نوشت تا آن را امری طبیعی و هماهنگ با دانش طبیعی و نجوم کرده یا دست‌کم، فهم آن را آسان و مشکل ذهنی شاهزاده را بر طرف کند. این اثر را می‌توان یک تجربه جالب از تلاش‌هایی در تاریخ تفکر دینی برای هماهنگ کردن میان علم و دین دانست.
-
صرف افتخار به گذشته، مشکلات ما را حل نمی‌کند
جعفریان، رسولهر بار که بنده مطلبی در باره نگرش غلط به مفهوم علم در تمدن اسلامی، با تکیه بر یک مورد خاص، مثلا کیمیا یا طلسمات یا نگره‌های جغرافی غلط یا جز اینها دارم، عده‌ای می‌گویند، ما فارابی و ابن سینا و خواجه نصیر و ... داشته‌ایم. همه آنها قابل احترام هستند، اما باید مسئله را از زاویه دیگری هم دید.
-
ضدیت با فرنگی‌مابی، از مولفه‌های هویتی اصلی ماست
جعفریان، رسولمیرزا موسی سیاح اصفهانی پزشک، در حوالی مشروطه، اثری در بهداشت عمومی نوشت و در زمینه پیشگیری با استفاده از معلوماتی که از دانش طب جدید داشت، توصیه‌های مختلفی برای جامعه ایرانی ارائه کرد. در این کتاب، گاه و بی‌گاه، به انتقاد از فرنگی‌ها پرداخته است. به نظر می‌رسد ما ایرانی‌ها، هم‌زمان اعجاب و دشمنی نسبت به فرنگی را در عمق فرهنگ خود داریم، از نوع بسیاری عمیقش هم داریم. این مسئله آثار خاص خود را دارد.
-
شرایط شاه سلطان‌حسین برای استفاده، حفاظت و امانت‌دادن یک کتاب
خبر وبلاگدکتر رسول جعفریان، در مطلب تازه ای در خبرآنلاین به یک واقعه تاریخی از شاه سلطان حسین درباره وقف اشاره کرده است.
-
مباحث معرفت‌شناسی و تحول در علم اصول در مکتب وحید بهبهانی
جعفریان، رسولبدون شک، داشتن یک فقه کارآمد، بستگی به دانشی دارد که حوزه ها به اسم علم اصول ازآن یاد می‌کنند. این دانش، در آستانه قرن سیزدهم هجری، وارد فضای تازه‌ای شد. در این تحول، وحید بهبهانی نقش محوری داشت و سرآغاز توسعه‌ای معرفت‌شناسانه در علم اصول بود که کمک زیادی به فقه اجتهادی شیعه کرد. در یادداشت، سعی شده است رابطه مباحث معرفت‌شناسی با علم اصول، در ایجاد فضایی چاره‌اندیشانه و گشایش‌گرانه برای فقه، به زبان ساده توضیح داده شود.
-
با من بودی، منت نمی‌دانستم
جعفریان، رسولشرحی عرفانی بر یک رباعی از فیض کاشانی از خواجه محمد تقی بن خواجه محمد دهدار، و نسخه به خط علم الهدی پسر فیض کاشانی.
-
شرایطی که شاه سلطان حسین برای استفاده از یک کتاب وقفی گذاشت
جعفریان، رسولوقف نامه مفصل و زیبایی روی نسخه از سیره ابن هشام که کتابت آن در یمن بوده و به ایران انتقال یافته، نوشته شده که جالب است. این کتاب توسط شاه سلطان حسین صفوی، پس از افتتاح مدرسه چهارباغ اصفهان، وقف آن مدرسه شده، و شرایطی برای حفاظت کتاب، امانت دادن آن و مسائل دیگر در این وقفنامه آمده که خواندنی است.
-
وقف‌نامه‌ای بسیار ادیبانه به قلم آقا حسین خوانساری
جعفریان، رسولمتن ادیبانه‌ای است برای وقفی که میرزا رضیا برای حرم امام علی و امام حسین (ع) داشته است. این متن، به عنوان یک الگوی ادبی و انشایی همواره در میان منشآت برجای مانده از دوره صفوی آمده است. صرف‌نظر از الفاظ و ادب صوری، تفکری که پشت سر این عبارات هست، می‌تواند برای شناخت اندیشه‌های جاری و ساری در ایران دوره صفوی و پس از آن به ما کمک کند.
-
واکنش رسول جعفریان به ایده‌های یک استادروحانی دانشگاه علم وصنعت/ حرف‌هایش مادرفرزندمرده را هم خنداند
آموزشرسول جعفریان در روزنامه اطلاعات نوشت: ماجرای صفحه فعالیت‌های علمی و آموزشی استاد یکی از دانشگاه‌های تهران -آن هم دانشگاهی که مدعی علم و صنعت است- که با ارائه طرح‌های شگفت در حوزه قرآن و دین و علوم پایه و فنی و طبیعی، این چند روز ذهن همه را به خود مشغول کرد، برگی دیگر از تلاش‌های ناموفقی است که کسانی برای ایجاد نوعی تمدن دینی آن هم با مدلی که زمانی در قم عده‌ای [در جایی به اسم فرهنگستان...] بنیاد گذاشتند، دنبال می‌کنند، فعالیتی که تاکنون و در طول این چهل سال، نه تنها نتیجه محسوسی نداشته، بلکه کارنامه آن بیشتر اسباب تمسخر گشته و گاه عناوین پژوهشی آن، مثل شماری از عناوینی که صفحه این استاد گرامی آمده، مادر فرزند مرده را هم به خنده واداشته است.
-
راه راست برای شاه سلطان حسین صفوی
جعفریان، رسولمعرفی کتابی است با همین عنوان، یعنی راه راست، که برای شاه سلطان حسین صفوی نوشته شده است.
-
پیام تبریک محمدمهدی معراجی و محمدعلی مهدوی‌راد برای حجت‌الاسلام رسول جعفریان
حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد و حجت‌الاسلام محمدمهدی معراجی عضویت پیوسته حجت‌الاسلام والمسلمین رسول جعفریان در فرهنگستان علوم را تبریک گفتند.
-
عمر امت اسلام و رابطه آن با طول مدت خلافت عثمانی!
جعفریان، رسولزمانی که جنگ چالدران در ۹۲۰ اتفاق افتاد، به‌رغم آن که آتش جنگ موقتاً میان دولت عثمانی و صفوی خاموش شد، پس از مرگ شاه اسماعیل، و در جریان سلطنت طهماسب و سلیمان، جنگ‌های ۲۰ ساله میان دو دولت اوج گرفت تا آن که در سال ۹۶۲ صلح آماسیه برقرار شد. در تمام سال‌های جنگ، استفاده از اختلافات مذهبی در برافروختن آتش جنگ در اوج بود. علمای عثمای ده‌ها رساله علیه قزلباشان نوشتند و با طرح مسئله تکفیر آنها، بر گسترش دامنه جنگ، دامن زدند. در اینجا یکی از آن رسائل را که عمدتاً مبتنی بر روش جدل مذهبی و استفاده از مشهورات غالباً بی‌پایه است، ملاحظه می‌کنیم.
-
اطلاعات تازه‌یابی درباره آثار ضدصوفیه در دوره صفوی
جعفریان، رسولنبرد فکری میان صوفیان و مخالفانشان از فقها و فیلسوفان و غیره، از تمام دوره های تاریخ اسلام از قرن دوم هجری تا این زمان ادامه یافته است. در این زمینه کتاب های فراوانی نوشته شده که بسیاری منتشر و برخی هم هنوز چاپ نشده است. مدتی قبل نویسنده این سطور کتاب رد صوفیه محمد علم‌الهدی پسر فیض کاشانی را منتشر کرد. یادداشت زیر در پشت یک نسخه خطی، فهرستی از آثار ضد صوفیه در دوره صفوی داده که با ارزش است.
-
مردم اندر حسرت فهم درست
جعفریان، رسولخیلی مهم است که بدانیم مطلب را خوب فهمیده‌ایم یا خیر. هم عقل نیرومند می‌خواهد، هم دانش زیاد و هم توجه داشتن به شرایط مهمی که برای فهم درست یک مطلب مهم است. چه اندازه دانشمندان ما، صرف‌نظر از منطق و مباحث شناخت، به شرایط عمومی خوب فهمیدن پرداخته‌اند. مثل این که اهل تعصب نباشیم، مثل این که متخصص در یک موضوع باشیم و نکات دیگر... در این یادداشت، بر محور توضیحاتی که رشیدالدین فضل‌الله در مقدمه یکی از رسائل خود داده، این بحث را دنبال می‌کنیم.
-
یکی از روش‌های بی‌اعتبار کردن علم در همه روزگاران
جعفریان، رسولخیلی مهم است که همه ما به دانش اعتماد و از آن حمایت کنیم و دست از بازی کردن با آن برداریم. مهم است که آموختن مورد حمایت همه ما باشد و جوانان را از آن متنفر نسازیم. این کار راه های مختلفی دارد. توجه به اصول تعلیم و تربیت بسیار است. این که یاد داشته باشیم بهترین شرایطی که می توان در آن علم آموخت چه شرایطی است. اینجا یک تجربه از هزاران است.
-
کرایه شتر از جده تا مکه چند است؟
جعفریان، رسولمتن زیر سندی است قاجاری درباره نرخ کرایه شتر برای رفتن از جده به مکه معظمه. در این باره شایع شده بود که جنرال قونسول، پولی برای خود می‌گیرد، و او مجبور شده سندی تنظیم کرده این اتهام را از خود دفع کند.
-
منابع ما در تاریخ معکوس دوره اسلامی
جعفریان، رسولمعمولاً منابع تاریخی، آن‌هایی هست که سرگذشت یک مقطع تاریخی را نوشته‌اند. اما در اینجا، مقصود از منابع معکوس، اخباری است که گزارش واقع نیست، بلکه اخباری است درست یا غلط در باره آن‌چه باید اتفاق بیفتد. این اخبار، اغلب در اذهان شکل گرفته و به آمال و آرزوهای آنان برمی‌گردد. آن‌چه دلشان می‌خواهد رخ بدهد. در این اخبار، نگاهی به گذشته و آینده به صورت پست مدرن هست. زمان در این اخبار، به‌گونه تاریخی نیست، گرچه یک صورت مشخص هم ندارد. عجالتاً نمونه‌ای است، ملاحظه بفرمایید.
-
تغییر بینش‌ها در ایران معاصر در کجا رخ می‌دهد
جعفریان، رسولتعارض دو نظام فکری و تمدنی غرب و اسلامی، ریشه در مباحث معرفتی دارد و ما از آغاز آشنایی با غرب، به طور مداوم در حال تجدید نظر در مفاهیم کلیدی نظام معرفتی خود بوده ایم. سیر این تغییرات، سبب شده است تا به آرامی، تغییراتی در بینش ها و آثار و تبعات آن شویم. هر بار که محدوده ای از اندیشه های ما تحت تأثیر این تغییرات قرار می گیرد، آثار آن در سطح ظاهر می شود. در دهه های گذشته تجربه های تازه ای داشته ایم و به نظر می رسد، بسیاری از اوقات به جای آن که به سرچشمه بحث فکر کنیم، روی خروجی ها متمرکز می شویم. متن زیر یک مرور است.
-
اثری‌جامع درباره‌دین، برای شیعیان نیشابور قرن ۵ و ۶
جعفریان، رسولفتال نیشابوری فارسی شهید به سال 508 کتابی با نام روضه الواعظین در کلام و فقه و اخلاق شیعی به روش حدیثی نوشت. این اثر در قرن دهم هجری به نام حلیه الموحدین به فارسی درآمد. گزارش زیر در باره این کتاب، و توضیح دو نکته‌ای مقدمه این کتاب است.
-
عجایب فرنگ از زبان یک تبریزی در قرن ۸ هجری
جعفریان، رسولهر نوع آگاهی در باره چگونگی آشنایی ما با علم و تکنیک دیگر بلاد، می‌تواند به ما کمک کند تا دریابیم چرا در نقطه‌ای ثابت مانده‌ایم و نتوانستیم بیش از آن، پیش برویم. حکایتی که در اینجا نقل شده مربوط به قرن هشتم هجری/قرن چهاردهم میلادی است که از نظر تاریخی نقطه مهمی در برخورد ایران و غرب است.
-
ایرانداک را تنها گذاشته‌ایم
جعفریان، رسولایرانداک یکی از مراکز مهم ما در زمینه فنآوری اطلاعات است، اما آن‌چنان که باید و شاید جدی گرفت نمی‌شود. چرا؟
-
بهترین اثر انتقادی از صوفیان در دوره صفوی
جعفریان، رسولفیض کاشانی متهم به تمایلات عرفانی و تصوف بود، و فرزندش، علم‌الهدی، با نگارش این رساله، سعی کرد فهرستی از انتقادات را متوجه صوفیان کند. ششمین گفتار رساله او، نقدی از عملکرد اجتماعی صوفیان است و پشتوانه این دیدگاه که صوفیان، با تفسیرهای غلط خود از ذکر و زهد و توکل، زندگی اجتماعی را مختل کرده‌اند. در بخش اخیر، سعی می‌کند جلوی اتهامات تند علیه صوفیان را بگیرد، و تفسیری از آرامگاه اعتدال به‌دست دهد. به نظرم یکی از بهترین رساله‌های نقد صوفیه از دوره صفوی است که تفسیرهای اجتماعی هم به‌دست داده است. آن‌چه در ادامه می‌آید مقدمه‌ای است که این بنده خدا بر اصل مقاله نوشته و به صورت یک کتاب منتشر شده است.
-
مسئله بی‌طرفی در کتاب «اصفهان در انقلاب» و تیتر «انجمن‌حجتیه، تشکل سیاست‌گریز مذهبی»
کتابدکتر رسول جعفریان چهارشنبه 26 اردیبهشت 97 در مراسم رونمایی از کتاب پنج جلدی «اصفهان در انقلاب» به نکات نقادانه ای در سنت تاریخ نگاری ایران اشاره کرد.
-
تاریخ‌نگاری «انقلاب در شهر اصفهان»
جعفریان، رسولبه تازگی یک اثر پنج جلدی با عنوان اصفهان در انقلاب منتشر شده که تألیف آن قدری پیش تر انجام و به تازگی از چاپ در آمده است. جلسه ای به این مناسبت در اصفهان و به همت شهرداری برگزار شد. متن زیر، سخنانی است که بنده در آنجا ایراد کردم.
-
یادی از اصغر مهدوی و کار سترگ وی
جعفریان، رسولمرحوم دکتر اصغر مهدوی فرزند حاج محمدحسین امین‌الضرب، در 22 اردیبهشت سال 1383 درگذشت. ایشان به‌رغم آن که استاد در اقتصاد بود، کار بی‌نظیری در باره سیرت رسول‌الله کرد. این گزارش آن کتاب است.
-
برای ماندن، چه باید بکنیم؟
جعفریان، رسولفتحعلی‌شاه، لشکر بی‌سروتهی را که عبارت از مشتی مردمان آموزش ندیده، با لباس پاره و پای برهنه تشکیل شده بود، به جنگ نیروهای منظم روس فرستاد، و در عوض، امیدش به میرزا محمد اخباری عارف مسلک بود که در حق فرمانده روس «سیتسیانوف» نفرین کند و نقش او را روی دیوار بکشد، و با چله‌نشینی، سر او را از تن جدا کرده، برایش بیاورد... این راهی بود که به شکست منجر شد.... فتحعلی‌شاه چه باید می‌کرد؟
-
زمینه‌های تبلیغاتی تأسیس دولت‌های سادات در شمال ایران در قرن نهم
جعفریان، رسولپیدایش دولت‌های مرعشیان، آل‌کیا و آل‌عماد و بعد از آن تاسیس دولت صفوی که آن هم ادامه آنها و بر پایه نوعی انقلاب-سیادت بود، نیاز به زمینه‌های تبلیغاتی فراوانی در ایران مرکزی، شمال ایران و خراسان داشت. بخشی از این تبلیغات، در کتاب‌های انساب و عمدتاً بر محور بحرالانساب شکل گرفت. گزارش این جریان را در اینجا ملاحظه خواهید کرد.