اندیشه مدرن

 پنل «فهم برساخت‌های اجتماعی» در همایش کنکاش‌های مفهومی و نظری

چرا از حرکت ترامپ در ایران درک درستی وجود ندارد؟ / چالش بقا در عصر انقلاب صنعتی ششم/ ایران در کشاکش سنت و مدرنیته

اخبار اندیشهدومین روز از ششمین همایش «کنکاش‌های مفهومی و نظری» در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با پنلی تخصصی درباره «فهم برساخت‌های اجتماعی در فرایند خلاق مفهوم‌پردازی‌های جامعه‌شناختی در ایران» پیگیری شد. این پنل میزبان استادانی چون ابوالفضل دلاوری، علی جنادله، سید جواد میری و اسدالله حیدری بود و تمرکز اصلی آن بر کالبدشکافی سنت‌های فکری غالب در تحلیل‌های جامعه‌شناسی ایران قرار داشت.

محمد زارع شیرین‌کندی در سال‌روز تولد فیلسوف آلمانی، میزان اقبال از هایدگر را در ایران بررسی کرد

هایدگر ۹۰ سال پیش دولت آمریکا، درنده خویی ها و ... امروز را پیش بینی کرد/ هایدگر را به عنوان مد روز نخوانیم؛ اندیشه‌اش را جدی بگیریم

اخبار اندیشهمحمد زارع شیرین‌کندی گفت: بدترین کار ممکن درباره هایدگر، کشیدنِ پای او به وسط نزاع‌ها و دعواهای سیاسی «خاورمیانه‌ای» در این‌جاست. نه منازعات ایدئولوژیک و جاروجنجال‌های سیاسیِ اغلب بی‌ثمر و گاه خانمان‌سوز و خطرناک در کشور ما نیازی به هایدگر دارند و نه تفکر هایدگر استعداد این کار را دارد.

مروری بر کتاب «عثمانی و مصر در نیمه نخست قرن بیستم»

دیدگاه آخرین شیخ‌الاسلام عثمانی در باره تجدد و سنت/ سنت علیه تجدد در اندیشه توقانی در رابطه با دین و سیاست، مسئله زن و قوانین الهی و ...

اخبار اندیشهنویسنده نشان می‌دهد که تجدد در مصر بیش‌تر جنبه معرفتی و اندیشه‌ای یافت، در حالی‌که در ترکیه بیشتر به‌صورت نهادی و سیاسی تحقق یافت. همین تفاوت موجب شد که در مصر مباحث عمیق‌تری درباره نسبت دین و تجدد شکل گیرد، حال آنکه در ترکیه کشاکش اصلی بر سر ساختارهای حکومتی و اجتماعی بود.

تکنولوژی: تهدید یا فرصت برای هویت انسانی؟ /بحران هویت در عصر هوش مصنوعی

اخبار اندیشهبه گمانم یکی از بهترین راه‌حل‌ها می‌تواند این باشد که بر پایه درک عمیق‌تر از آنچه آرنت «شرایط انسانی» می‌نامد، بنا شود؛ فضایی که در آن عمل جمعی، تامل فردی و نوآوری فناورانه در هارمونی با یکدیگر قرار گیرند. این هدف تنها زمانی قابل دستیابی است که جوامع نسبت به ماهیت تغییراتی که در حال وقوع است، آگاهی عمیق‌تری پیدا کرده و راهکارهایی برای هدایت این تحولات به سمت شکوفایی انسانی ابداع کنند.

نگاهی به «زندگی‌های هدررفته: مدرنیته و طردشدگانش»

انسان‌ به مثابه آشغال و علف هرز / تحلیلی بر مفهوم «مدرنیته سیال»

اخبار اندیشهکتاب تحلیلی انتقادی از پیامدهای تاریک مدرنیته، جهانی‌شدن و طرد اجتماعی است و بر تولید «پسماند انسانی» (مانند پناهندگان و بیکاران) تمرکز دارد.باومن از استعاره‌هایی مانند «باغبانی اجتماعی» استفاده می‌کند تا نشان دهد چگونه مدرنیته، انسان‌ها را به عنوان «علف‌های هرز» طرد می‌کند.

در سلسله شب‌های بخارا با عنوان «شب هانری کربن» مطرح شد

کربن پادزهر نیهلیسم مدرنیته را در ایران یافت /هانری کربن علیه ایمان فرمالیستی

اخبار اندیشهمهدی فدایی مهربانی گفت:‌ایمان عامیانه، ما را به فرمالیسم هدایت می‌کند. کربن معتقد بود که اگر ایمان فرمالیستی و در باطن‌مان درونی نشده باشد، حقیقی نیست. شیعه بودن لزوماً به‌معنای مجموعه‌ای از مفاهیم، گزاره‌ها و باورهای شیعی نیست. دین‌داری نیز همین‌طور نیست و کربن اصطلاح دین‌داری اگنوستیک را برای همین به کار می‌گیرد، برای کسانی که گویی معنویت در وجودشان رسوخ نکرده است.

پروژه ناتمام مشروطیت در ایران!

اخبار اندیشهپروژه مشروطیت در راه تحقق اهداف خود با دو مانع اساسی روبرو شد: ۱. نبود نهادهای فراگیر و توازن میان قدرت دولت و جامعه؛ ۲. فقدان درک مدرن از دولت و قانون. این دو مانع چرخه فضیلت را از کار انداخت و موجب شد که نه استبداد مهار شود و نه حکومت قانون به ثبات برسد. مشروطیت در ایران نقطه عطفی بود که مسیر تازه‌ای را گشود، اما همچنان ناتمام ماند. تحقق کامل اهداف مشروطه و گذار به دولت مدرن در ایران، پروژه ای است بلند مدت که به بازسازی نهادی، توازن قدرت دولت و جامعه و فهم دقیق دولت و قانون در جهان مدرن نیاز دارد.

تولد زبان، ادبیات نوین فارسی و اندیشه در مشروطه

اخبار اندیشهرمان «تهران مخوف» با وجود تمام نواقص و کاستی‌هایش، بی‌گمان تأثیر چشمگیری در آثار نویسندگان آینده و در بیداری مردم ایران داشته است.تأثیر انقلاب مشروطه بر ادبیات داستانی ایران را می‌توان در سه سطح زبان، ادبیات و اندیشه مشاهده کرد. پس از مشروطه، نویسندگان بیشتر به موضوعات اجتماعی مانند آزادی، عدالت و حقوق فردی پرداختند.

بررسی ریشه اندیشگی توحش غرب در غزه و حمله به ایران توسط استاد حقوق بشر دانشگاه علامه طباطبایی

محمدی گرگانی از ریشه های فکری جهنم مدرنیسم در غزه می گوید / از نیچه تا فوکو؛ نقدی برغرب و سلطه عقلانیت ابزاری

اخبار اندیشهاشتراوس میان سودمندی و حقیقت تمایز قائل می شود. از نظر اوهر چیزی که سودمند است لزوما حقیقت نیست. اما امروز گویی هرچه به نفع قدرت است، حقیقت است، پس مبنا قدرت است نه عدالت. بشیریه در کتابش به نام احیای علوم سیاسی می گوید نگاه اش تغییر یافته است. چرا؟ او می گوید تا کنون قرار بود سیاست به نفع بشریت باشد، اما امروز سیاست ابزار حفظ قدرت شده است. قدرت از اخلاق ، امر عمومی و خیرمشترک انسان ها جدا شده و بقاء را اصل کرده است.

تحلیل جامعه ایران، تغییرات و مقاومتش در مقابل تجاوز اسرائیل

تقی آزاد ارمکی: ایران جدید در جنگ ۱۲ روزه متولد شد / جامعه ایران با حفظ ریشه ها خواهان زندگی مدرن است / راه حل ایران، تنش‌زدایی و اعتماد به خود

اخبار اندیشهفرهنگ ایرانیان دارای تکثر، تنوع، سرمایه‌های انسانی و تاریخی فراوان است. فرهنگ‌ها تاریخی عمیق دارند. به همین دلیل به ویژه در جنگ اسرائیل علیه ایران، جامعه به تاریخ خود رجوع کرد. این روند موجب شکل‌گیری یک فهم فرهنگی تازه از ایران شد؛ چیزی که من از آن با عنوان «تولد ایران جدید» یاد می‌کنم. این تحول، در رفت‌وبرگشت تاریخی شکل گرفته است؛ فرهنگ و تاریخ، جان‌دار و پویا هستند و می‌توانند به تحولات سامان دهند.

بازخوانی «روح جهان» اثر راجر اسکروتن

 شجاعت زیستن / معنا ما را فرا می‌خواند

اخبار اندیشهکتاب «روح جهان» اثر فیلسوف بریتانیایی، راجر اسکروتن، نقدی است بنیادین بر جهان‌بینی مدرن که با تقدس‌زدایی و انکار معنا، چهره انسانی عالم را مخدوش کرده است.

اندیشه خوارزمی و توازن میان پیشرفت فناورانه و مسئولیت اجتماعی انسان

اخبار دیناندیشه خوارزمی چراغ راهی است برای جامعه داده‌محور امروز که می‌کوشد میان پیشرفت فناورانه و مسئولیت اجتماعی توازن برقرار سازد.

آیا با فنگ‌شویی زندگی‌مون بهتر میشه؟

اخبار دینفنگ‌شویی، یک سنت هزارساله چینی برای هماهنگی انسان و محیط است که بر اساس اصول خاصی به چیدمان و انرژی‌های فضا توجه دارد، اما ادعاهای آن از نظر علمی و دینی محل تردید است. در این متن، شبهات اصلی فنگ‌شویی بررسی و با رویکردی مستند و دینی پاسخ داده می‌شود.

رفع چالش‌های دین‌داری در عصر مدرن با اجتهاد پویا

اخبار دینمعاون آموزش، پژوهش و فرهنگی دانشگاه فرهنگیان پردیس شهید بهشتی با بیان اینکه در جامعه مدرن، بسیاری افراد دچار نوعی سردرگمی معنوی هستند، گفت: فاصله تاریخی با عصر نزول و تحولات فرهنگی، بازخوانی آموزه‌های دینی را دشوار کرده و نیاز به اجتهادی پویا و نواندیشی دینی بیش‌ از پیش احساس می‌شود.

بررسی مواجهه ایرانیان با استعمار نو غرب در چارچوب تکنولوژی و هوش مصنوعی

روایت رضا داوری اردکانی از سودای غربی‌کردن جهان توسط اروپا و آمریکا/ میل به غربی‌شدن در سراسر زمین / فرهنگ راهنمای سیاست در استیلای تجدد

اخبار اندیشهاکنون جهانی که پیش از این مستعمره بوده یا استعداد مستعمره‌بودن داشته در حاشیه جهان جدید قرار گرفته بی‌آن که از وضع خود خبر داشته باشد. این وضع غفلت در راه نبودن و در حاشیه قرار داشتن را من صفت خاص توسعه‌نیافتگی یافتم. باید اندکی بیشتر به تاریخ توجه و مخصوصاً در تاریخ معاصر کشورمان و وضع کنونی جهان تامل کنیم.

فراسوی فریب، اندیشه و اخلاق پسا – استعماری،

خشونت در ذات اندیشه اروپایی / اهمیت بازتعریف "خویشتن" و رهایی از دوگانگی‌های تحمیلی غرب / کشف معنای استعمار در اندیشه و سیاست غربی

اخبار اندیشهدر بخش نخست منوچهری وضعیت "جنگ همه علیه همه" هابز را ناشی از منافع شخصی استعمارگران می‌داند و نشان می‌دهد که چگونه مدرنیته اروپایی با استعمارگری گره خورده و هویت جدید اروپایی را شکل داده است...در بخش دوم، متن به رویکرد استعماری به "شرق" می‌پردازد... نویسنده این رویکرد را تجلی "اراده به قدرت" فوکو می‌داند و با هرمنوتیک ریکور و دوسل، به کشف "معنای ناپیدای امر واقع" استعمار می‌پردازد. دوسل مفهوم "فضای ژئوپلتیکی" را مطرح می‌کند که در آن، "من می‌اندیشم" دکارتی خود نمادی از "من سلطه‌گر" اروپایی است که امپراتوری‌ها را در هم شکست و انسان‌ها را به بردگی کشاند.

ایران امپراتوری عقل و فرهنگ

اخبار اندیشهامپراتوری‌ای که دونالد ترامپ، سخن از نابودی آن به میان می‌آورد، «امپراتوری عقل» است و تا به حال از گذر این سالیان دراز، چنان آبدیده شده است که زوال نخواهد پذیرفت. ایران، هرگاه که از دستیابی به امپراتوری سیاسی، ناکام بوده، امپراتوری فرهنگی را جایگزین کرده است و از این رو، گستره و عمق این امپراتوری، به‌گونه‌ایست که مرزهای آن ناپیداست.

چرا امروز به اندیشه های شریعتی نیاز داریم؟

علی شریعتی و نقد جاهلیت مدرن و روشنفکران معاصر / عرفان و آزادی؛ الگوی توسعه برای رهایی انسان / بازگشت به خویشتن و بازیابی هویت در عصر مدرن

اخبار اندیشهگفتمان او بیشتر درباره نو-گشت‌ زمان حال بود تا بازگشت به گذشته. ازاین‌رو، اندیشه‌های او بیشتر مد و امروزی بود تا هوادار گذشته. سرشت اندیشه شریعتی امروزی بود. او به اصول شناخت‌شناسی پدیدارشناسانه بسیار تکیه می‌کرد، به‌همین دلیل، پارادایم بازگشت به خویشتن وی، گفتمان اصلی روشنفکران ایرانی شد و برخلاف نظر عده‌ای، این پارادایم، پارادایم برگشت به گذشته نیست تا بتوان از دل آن سلفی‌گری را ترجمه کرد، بلکه بازگشت به آینده است.

مروری بر اندیشه‌های توماس مرتن راهب و متفکر معاصر

تقدیس جنگ به‌نام صلح، گناهی مدرن ؛ صلح در زمانه وحشت / این کتاب سال ها اجازه انتشار نیافت

اخبار اندیشهمرتن در این کتاب هشدار می‌دهد که تقدیس جنگ به‌نام صلح، گناهی مدرن است: «ما در دورانی زندگی می‌کنیم که نابود کردن میلیون‌ها انسان به یک تصمیم سیاسی بدل شده، اما کشتن یک انسان هنوز جرم تلقی می‌شود. این پارادوکس، وجدان ما را فلج کرده است»...کلیساهایی که به‌نام عقل سیاسی از جنگ‌های پیش‌دستانه یا بازدارندگی هسته‌ای دفاع می‌کنند، نه فقط ایمان را بی‌اعتبار، بلکه امید را غیرممکن می‌سازند.

فهم مارکس از مدرنیته

اخبار اندیشهمدرسه مطالعات مدرنیته و نقد متافیزیک باشگاه اندیشه نشست «فهم مارکس از مدرنیته» را برگزار می کند. فهم مارکس از مدرنیته

گفت‌وگو با علیرضا بهشتی به مناسبت درگذشت السدیر مک‌اینتایر

دستاورد مک اینتایر برای ایران امروز / متاسفانه دانشجویان دوره دکترا در ایران او را نمی شناسند / فضیلت‌گرای ارسطویی

اخبار اندیشهبرای ما که در رابطه با مدرنیته باید موضع خودمان را روشن کنیم و شاید موضع رد کامل یا پذیرش کامل را نخواهیم اتخاذ نماییم، خیلی می‌تواند کمک کند برای اینکه چگونه باید با پدیده مدرنیته و علم مدرن برخورد کرد و چه بخش‌هایی از آن را می‌توانیم بپذیریم و چه بخش‌هایی را نمی‌توانیم قبول کنیم. این را از آن منظر ذکر عنوان می‌کنم که جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، مختصات فرهنگی، زمانی و مکانی خاص خودش را دارد...تعجب می‌کنم که در دوره‌های دکتری، دانشجویان گویا اولین‌بار است که چنین نامی را می‌شنوند. این مایه تأسف است برای شخصیتی که مانند بسیاری از دیگر اندیشمندان، نزدیک به پنج‌دهه در فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف تأثیرگذار بوده است ولی در ایران با او اینطور برخورد می‌شود.

سفر از اسطوره ها تا جهان مدرن (بررسی سیر تحول مفهوم‌ سفر)

اخبار اندیشه انجمن علمی مطالعات صلح ایران با همکاری فرهنگان نشست «سفر از اسطوره ها تا جهان مدرن (بررسی سیر تحول مفهوم‌ سفر)» از سلسله نشست های صلح از فلسفه تا زندگی روزمره را برگزار می کنند.

طباطبایی: امپریالیسم را رد نمی کنیم اما ریشه مشکلات در درون است / ورای سایه امپریالیسم: چرا جهان اسلام نمی‌خواهد به "درون" نگاه کند؟

اخبار اندیشهمسئله اصلاً انکار واقعیت تاریخی امپریالیسم نیست حتی قصد انکار نتایج، عوارض جانبی، و پیامدهای بعدی به جامانده از استعمار پیشین هم نیست. مسئله این است که اکنون دیگر روی آوردن از عامل خارجی به تحلیل عامل داخلی مشکل است زیرا به لحاظ روش شناختی درست نیست که زوال تمدن یا جامعه ای را از نقطه نظر تحولات تمدن دیگری تحلیل کنیم که بیرون از آن است.

دوربین چشم مدرنیته: ما کوریم چون دوربین سینما بحران آب را ندید / گروهی از ما به قانون جنگل بازگشته‌اند / مهربانی آغاز تمدن است

اخبار اندیشهژاله آموزگار گفت: من گاهی خودم را در کسوت آن گنجشکی می‌بینم که چون جنگل آتش گرفته بود با منقار کوچکش جرعه‌جرعه از آب دریا می‌گرفت و به جنگل می‌پاشید، به او گفتند جرعه آب تو در برابر این شعله‌ها چه کارآیی دارد و او گفت که به خودم می‌گویم من هم کاری انجام دادم و من هم دلم را خوش می‌کنم که لااقل بی‌تفاوت نبوده‌ام.

مدرسهٔ مطالعات هویت باشگاه اندیشه برگزار می‌کند:

سلسله نشست‌های سنت خطائی در بستر تحولات جهانی "حکمت ذوقی"

اخبار اندیشهنشست نخست از سلسله نشست‌های سنت خطائی در بستر تحولات جهانی "حکمت ذوقی" از سوی مدرسه مطالعات هویت باشگاه اندیشه برگزار می شود.

وقتی استاد مطهری «بی‌تفاوتی اجتماعی» را تهدیدی برای بقای جامعه می‌دانست!

اخبار دیناندیشه اجتماعی آیت الله مرتضی مطهری، بر پایه مبانی و اصولی همچون عدالت، آزادی، برابری، و مسئولیت اجتماعی استوار است و ابعاد مختلف جامعه اسلامی را در بر می‌گیرد.

داریوش شایگان؛ مادر گرجی و سنی، پدر ایرانی و شیعه؛ هویت چهل تکه / زندگی شایگان بدون توجه به رنجدیدگان / عشق به ایران تا جهان‌میهنی پسامدرن

اخبار اندیشهدر همسنجی عناصر گوناگون سازندۀ شخصیت فکری و فرهنگی شایگان، می‌توان گفت که آرام آرام سویۀ جهان‌میهنی در او رشد بیشتری کرد. هویت چهل‌تکه‌ای که او در نظر داشت در دو سویۀ توصیفی و تجویزی هم در چارچوب پسامدرنیته هم در چارچوب باور به ارزش‌ها و زیست جمعی جهان‌میهنانه می‌گنجید. شاید او، در نگرشی تقدیرگرایانه یا حتی پراگماتیستی، پسامدرنیته را گونه‌ای سرنوشت محتوم انسان، و هویت چهل‌تکه را هویت کولاژگونِ محتوم برای زیستن در آن می‌دانست.

به مناسبت زادروز ایمانوئل کانت بزرگترین فیلسوف دوران مدرن

رهایی از صغارت، و تاریک اندیشی / آزادی خود بنیاد مکمل و متمم عقل خودبنیاد است

اخبار اندیشهبا کشف مفهوم عقل انتقادی خودبنیاد مدرن به تعبیر کانت انسان از صغارت فکری خود کرده خویش در اطاعت از مراجع اقتدار بیرونی آزاد شد و جرأت و جسارت اندیشیدن یافت. به این ترتیب با کشف مفهوم فلسفی عقلانیت انتقادی خودبنیاد، مفهوم مکمل و متمم آزادی خودبنیاد برای آزادی عقل و تحقق عقل آزاد کشف شد تا انسان خودبنیاد و خودمختار که از هر مرجع اقتداری آزاد است و خود خویشتن را رهبری می‌کند متحقق شود.