اندیشه مدرن

پروژه ناتمام مشروطیت در ایران!

اخبار اندیشهپروژه مشروطیت در راه تحقق اهداف خود با دو مانع اساسی روبرو شد: ۱. نبود نهادهای فراگیر و توازن میان قدرت دولت و جامعه؛ ۲. فقدان درک مدرن از دولت و قانون. این دو مانع چرخه فضیلت را از کار انداخت و موجب شد که نه استبداد مهار شود و نه حکومت قانون به ثبات برسد. مشروطیت در ایران نقطه عطفی بود که مسیر تازه‌ای را گشود، اما همچنان ناتمام ماند. تحقق کامل اهداف مشروطه و گذار به دولت مدرن در ایران، پروژه ای است بلند مدت که به بازسازی نهادی، توازن قدرت دولت و جامعه و فهم دقیق دولت و قانون در جهان مدرن نیاز دارد.

تولد زبان، ادبیات نوین فارسی و اندیشه در مشروطه

اخبار اندیشهرمان «تهران مخوف» با وجود تمام نواقص و کاستی‌هایش، بی‌گمان تأثیر چشمگیری در آثار نویسندگان آینده و در بیداری مردم ایران داشته است.تأثیر انقلاب مشروطه بر ادبیات داستانی ایران را می‌توان در سه سطح زبان، ادبیات و اندیشه مشاهده کرد. پس از مشروطه، نویسندگان بیشتر به موضوعات اجتماعی مانند آزادی، عدالت و حقوق فردی پرداختند.

بررسی ریشه اندیشگی توحش غرب در غزه و حمله به ایران توسط استاد حقوق بشر دانشگاه علامه طباطبایی

محمدی گرگانی از ریشه های فکری جهنم مدرنیسم در غزه می گوید / از نیچه تا فوکو؛ نقدی برغرب و سلطه عقلانیت ابزاری

اخبار اندیشهاشتراوس میان سودمندی و حقیقت تمایز قائل می شود. از نظر اوهر چیزی که سودمند است لزوما حقیقت نیست. اما امروز گویی هرچه به نفع قدرت است، حقیقت است، پس مبنا قدرت است نه عدالت. بشیریه در کتابش به نام احیای علوم سیاسی می گوید نگاه اش تغییر یافته است. چرا؟ او می گوید تا کنون قرار بود سیاست به نفع بشریت باشد، اما امروز سیاست ابزار حفظ قدرت شده است. قدرت از اخلاق ، امر عمومی و خیرمشترک انسان ها جدا شده و بقاء را اصل کرده است.

تحلیل جامعه ایران، تغییرات و مقاومتش در مقابل تجاوز اسرائیل

تقی آزاد ارمکی: ایران جدید در جنگ ۱۲ روزه متولد شد / جامعه ایران با حفظ ریشه ها خواهان زندگی مدرن است / راه حل ایران، تنش‌زدایی و اعتماد به خود

اخبار اندیشهفرهنگ ایرانیان دارای تکثر، تنوع، سرمایه‌های انسانی و تاریخی فراوان است. فرهنگ‌ها تاریخی عمیق دارند. به همین دلیل به ویژه در جنگ اسرائیل علیه ایران، جامعه به تاریخ خود رجوع کرد. این روند موجب شکل‌گیری یک فهم فرهنگی تازه از ایران شد؛ چیزی که من از آن با عنوان «تولد ایران جدید» یاد می‌کنم. این تحول، در رفت‌وبرگشت تاریخی شکل گرفته است؛ فرهنگ و تاریخ، جان‌دار و پویا هستند و می‌توانند به تحولات سامان دهند.

بازخوانی «روح جهان» اثر راجر اسکروتن

 شجاعت زیستن / معنا ما را فرا می‌خواند

اخبار اندیشهکتاب «روح جهان» اثر فیلسوف بریتانیایی، راجر اسکروتن، نقدی است بنیادین بر جهان‌بینی مدرن که با تقدس‌زدایی و انکار معنا، چهره انسانی عالم را مخدوش کرده است.

اندیشه خوارزمی و توازن میان پیشرفت فناورانه و مسئولیت اجتماعی انسان

اخبار دیناندیشه خوارزمی چراغ راهی است برای جامعه داده‌محور امروز که می‌کوشد میان پیشرفت فناورانه و مسئولیت اجتماعی توازن برقرار سازد.

آیا با فنگ‌شویی زندگی‌مون بهتر میشه؟

اخبار دینفنگ‌شویی، یک سنت هزارساله چینی برای هماهنگی انسان و محیط است که بر اساس اصول خاصی به چیدمان و انرژی‌های فضا توجه دارد، اما ادعاهای آن از نظر علمی و دینی محل تردید است. در این متن، شبهات اصلی فنگ‌شویی بررسی و با رویکردی مستند و دینی پاسخ داده می‌شود.

رفع چالش‌های دین‌داری در عصر مدرن با اجتهاد پویا

اخبار دینمعاون آموزش، پژوهش و فرهنگی دانشگاه فرهنگیان پردیس شهید بهشتی با بیان اینکه در جامعه مدرن، بسیاری افراد دچار نوعی سردرگمی معنوی هستند، گفت: فاصله تاریخی با عصر نزول و تحولات فرهنگی، بازخوانی آموزه‌های دینی را دشوار کرده و نیاز به اجتهادی پویا و نواندیشی دینی بیش‌ از پیش احساس می‌شود.

بررسی مواجهه ایرانیان با استعمار نو غرب در چارچوب تکنولوژی و هوش مصنوعی

روایت رضا داوری اردکانی از سودای غربی‌کردن جهان توسط اروپا و آمریکا/ میل به غربی‌شدن در سراسر زمین / فرهنگ راهنمای سیاست در استیلای تجدد

اخبار اندیشهاکنون جهانی که پیش از این مستعمره بوده یا استعداد مستعمره‌بودن داشته در حاشیه جهان جدید قرار گرفته بی‌آن که از وضع خود خبر داشته باشد. این وضع غفلت در راه نبودن و در حاشیه قرار داشتن را من صفت خاص توسعه‌نیافتگی یافتم. باید اندکی بیشتر به تاریخ توجه و مخصوصاً در تاریخ معاصر کشورمان و وضع کنونی جهان تامل کنیم.

فراسوی فریب، اندیشه و اخلاق پسا – استعماری،

خشونت در ذات اندیشه اروپایی / اهمیت بازتعریف "خویشتن" و رهایی از دوگانگی‌های تحمیلی غرب / کشف معنای استعمار در اندیشه و سیاست غربی

اخبار اندیشهدر بخش نخست منوچهری وضعیت "جنگ همه علیه همه" هابز را ناشی از منافع شخصی استعمارگران می‌داند و نشان می‌دهد که چگونه مدرنیته اروپایی با استعمارگری گره خورده و هویت جدید اروپایی را شکل داده است...در بخش دوم، متن به رویکرد استعماری به "شرق" می‌پردازد... نویسنده این رویکرد را تجلی "اراده به قدرت" فوکو می‌داند و با هرمنوتیک ریکور و دوسل، به کشف "معنای ناپیدای امر واقع" استعمار می‌پردازد. دوسل مفهوم "فضای ژئوپلتیکی" را مطرح می‌کند که در آن، "من می‌اندیشم" دکارتی خود نمادی از "من سلطه‌گر" اروپایی است که امپراتوری‌ها را در هم شکست و انسان‌ها را به بردگی کشاند.

ایران امپراتوری عقل و فرهنگ

اخبار اندیشهامپراتوری‌ای که دونالد ترامپ، سخن از نابودی آن به میان می‌آورد، «امپراتوری عقل» است و تا به حال از گذر این سالیان دراز، چنان آبدیده شده است که زوال نخواهد پذیرفت. ایران، هرگاه که از دستیابی به امپراتوری سیاسی، ناکام بوده، امپراتوری فرهنگی را جایگزین کرده است و از این رو، گستره و عمق این امپراتوری، به‌گونه‌ایست که مرزهای آن ناپیداست.

چرا امروز به اندیشه های شریعتی نیاز داریم؟

علی شریعتی و نقد جاهلیت مدرن و روشنفکران معاصر / عرفان و آزادی؛ الگوی توسعه برای رهایی انسان / بازگشت به خویشتن و بازیابی هویت در عصر مدرن

اخبار اندیشهگفتمان او بیشتر درباره نو-گشت‌ زمان حال بود تا بازگشت به گذشته. ازاین‌رو، اندیشه‌های او بیشتر مد و امروزی بود تا هوادار گذشته. سرشت اندیشه شریعتی امروزی بود. او به اصول شناخت‌شناسی پدیدارشناسانه بسیار تکیه می‌کرد، به‌همین دلیل، پارادایم بازگشت به خویشتن وی، گفتمان اصلی روشنفکران ایرانی شد و برخلاف نظر عده‌ای، این پارادایم، پارادایم برگشت به گذشته نیست تا بتوان از دل آن سلفی‌گری را ترجمه کرد، بلکه بازگشت به آینده است.

مروری بر اندیشه‌های توماس مرتن راهب و متفکر معاصر

تقدیس جنگ به‌نام صلح، گناهی مدرن ؛ صلح در زمانه وحشت / این کتاب سال ها اجازه انتشار نیافت

اخبار اندیشهمرتن در این کتاب هشدار می‌دهد که تقدیس جنگ به‌نام صلح، گناهی مدرن است: «ما در دورانی زندگی می‌کنیم که نابود کردن میلیون‌ها انسان به یک تصمیم سیاسی بدل شده، اما کشتن یک انسان هنوز جرم تلقی می‌شود. این پارادوکس، وجدان ما را فلج کرده است»...کلیساهایی که به‌نام عقل سیاسی از جنگ‌های پیش‌دستانه یا بازدارندگی هسته‌ای دفاع می‌کنند، نه فقط ایمان را بی‌اعتبار، بلکه امید را غیرممکن می‌سازند.

فهم مارکس از مدرنیته

اخبار اندیشهمدرسه مطالعات مدرنیته و نقد متافیزیک باشگاه اندیشه نشست «فهم مارکس از مدرنیته» را برگزار می کند. فهم مارکس از مدرنیته

گفت‌وگو با علیرضا بهشتی به مناسبت درگذشت السدیر مک‌اینتایر

دستاورد مک اینتایر برای ایران امروز / متاسفانه دانشجویان دوره دکترا در ایران او را نمی شناسند / فضیلت‌گرای ارسطویی

اخبار اندیشهبرای ما که در رابطه با مدرنیته باید موضع خودمان را روشن کنیم و شاید موضع رد کامل یا پذیرش کامل را نخواهیم اتخاذ نماییم، خیلی می‌تواند کمک کند برای اینکه چگونه باید با پدیده مدرنیته و علم مدرن برخورد کرد و چه بخش‌هایی از آن را می‌توانیم بپذیریم و چه بخش‌هایی را نمی‌توانیم قبول کنیم. این را از آن منظر ذکر عنوان می‌کنم که جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، مختصات فرهنگی، زمانی و مکانی خاص خودش را دارد...تعجب می‌کنم که در دوره‌های دکتری، دانشجویان گویا اولین‌بار است که چنین نامی را می‌شنوند. این مایه تأسف است برای شخصیتی که مانند بسیاری از دیگر اندیشمندان، نزدیک به پنج‌دهه در فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف تأثیرگذار بوده است ولی در ایران با او اینطور برخورد می‌شود.

سفر از اسطوره ها تا جهان مدرن (بررسی سیر تحول مفهوم‌ سفر)

اخبار اندیشه انجمن علمی مطالعات صلح ایران با همکاری فرهنگان نشست «سفر از اسطوره ها تا جهان مدرن (بررسی سیر تحول مفهوم‌ سفر)» از سلسله نشست های صلح از فلسفه تا زندگی روزمره را برگزار می کنند.

طباطبایی: امپریالیسم را رد نمی کنیم اما ریشه مشکلات در درون است / ورای سایه امپریالیسم: چرا جهان اسلام نمی‌خواهد به "درون" نگاه کند؟

اخبار اندیشهمسئله اصلاً انکار واقعیت تاریخی امپریالیسم نیست حتی قصد انکار نتایج، عوارض جانبی، و پیامدهای بعدی به جامانده از استعمار پیشین هم نیست. مسئله این است که اکنون دیگر روی آوردن از عامل خارجی به تحلیل عامل داخلی مشکل است زیرا به لحاظ روش شناختی درست نیست که زوال تمدن یا جامعه ای را از نقطه نظر تحولات تمدن دیگری تحلیل کنیم که بیرون از آن است.

دوربین چشم مدرنیته: ما کوریم چون دوربین سینما بحران آب را ندید / گروهی از ما به قانون جنگل بازگشته‌اند / مهربانی آغاز تمدن است

اخبار اندیشهژاله آموزگار گفت: من گاهی خودم را در کسوت آن گنجشکی می‌بینم که چون جنگل آتش گرفته بود با منقار کوچکش جرعه‌جرعه از آب دریا می‌گرفت و به جنگل می‌پاشید، به او گفتند جرعه آب تو در برابر این شعله‌ها چه کارآیی دارد و او گفت که به خودم می‌گویم من هم کاری انجام دادم و من هم دلم را خوش می‌کنم که لااقل بی‌تفاوت نبوده‌ام.

مدرسهٔ مطالعات هویت باشگاه اندیشه برگزار می‌کند:

سلسله نشست‌های سنت خطائی در بستر تحولات جهانی "حکمت ذوقی"

اخبار اندیشهنشست نخست از سلسله نشست‌های سنت خطائی در بستر تحولات جهانی "حکمت ذوقی" از سوی مدرسه مطالعات هویت باشگاه اندیشه برگزار می شود.

وقتی استاد مطهری «بی‌تفاوتی اجتماعی» را تهدیدی برای بقای جامعه می‌دانست!

اخبار دیناندیشه اجتماعی آیت الله مرتضی مطهری، بر پایه مبانی و اصولی همچون عدالت، آزادی، برابری، و مسئولیت اجتماعی استوار است و ابعاد مختلف جامعه اسلامی را در بر می‌گیرد.

داریوش شایگان؛ مادر گرجی و سنی، پدر ایرانی و شیعه؛ هویت چهل تکه / زندگی شایگان بدون توجه به رنجدیدگان / عشق به ایران تا جهان‌میهنی پسامدرن

اخبار اندیشهدر همسنجی عناصر گوناگون سازندۀ شخصیت فکری و فرهنگی شایگان، می‌توان گفت که آرام آرام سویۀ جهان‌میهنی در او رشد بیشتری کرد. هویت چهل‌تکه‌ای که او در نظر داشت در دو سویۀ توصیفی و تجویزی هم در چارچوب پسامدرنیته هم در چارچوب باور به ارزش‌ها و زیست جمعی جهان‌میهنانه می‌گنجید. شاید او، در نگرشی تقدیرگرایانه یا حتی پراگماتیستی، پسامدرنیته را گونه‌ای سرنوشت محتوم انسان، و هویت چهل‌تکه را هویت کولاژگونِ محتوم برای زیستن در آن می‌دانست.

به مناسبت زادروز ایمانوئل کانت بزرگترین فیلسوف دوران مدرن

رهایی از صغارت، و تاریک اندیشی / آزادی خود بنیاد مکمل و متمم عقل خودبنیاد است

اخبار اندیشهبا کشف مفهوم عقل انتقادی خودبنیاد مدرن به تعبیر کانت انسان از صغارت فکری خود کرده خویش در اطاعت از مراجع اقتدار بیرونی آزاد شد و جرأت و جسارت اندیشیدن یافت. به این ترتیب با کشف مفهوم فلسفی عقلانیت انتقادی خودبنیاد، مفهوم مکمل و متمم آزادی خودبنیاد برای آزادی عقل و تحقق عقل آزاد کشف شد تا انسان خودبنیاد و خودمختار که از هر مرجع اقتداری آزاد است و خود خویشتن را رهبری می‌کند متحقق شود.

سمن ها راه غلبه بر کنش سیاسی غیرفضیلت مندانه / جهان مدرن نیازمند بازگشت به ارسطو؟

اخبار اندیشهمک‌اینتایر بر این باور است که اجتماعات کوچک، بستری مناسب برای رشد فضایل و تقویت حس تعلق اجتماعی فراهم می‌کنند. در این اجتماعات، مردم به جای رقابت بر سر قدرت و ثروت، برای دستیابی به خیر مشترک تلاش می‌کنند. او مثالی از بازی شطرنج ارائه می‌دهد؛ کودکی که برای دریافت جایزه شطرنج بازی می‌کند، ممکن است هرگز از خود بازی لذت نبرد و حتی به تقلب متوسل شود. اما اگر او به دلیل علاقه‌مندی به خود بازی شرکت کند، می‌تواند از مزایای حقیقی آن بهره‌مند شود

کرونا بیماری پست‌مدرن در گفتار فیلسوف ایرانی

رضا داوری: باید سرچشمه فساد را کور کرد/ تناسب ترسیدن و طمع سود با اخلاق پست مدرن / نجات جایی است که خطر آنجاست

اخبار اندیشهبیماری و به‌طور کلی و به‌خصوص این بیماری، یک امر صرفا پزشکی نیست و اگر بود، کار منحصرا به پزشکان واگذار می‌شد و این همه درباره آن حرف نمی‌زدند. اکنون سیاست و اقتصاد و فرهنگ و مدیریت و تجارت و سوداگری نیز شب و روزشان با کرونا می‌گذرد. همه از آن می‌ترسند و کسانی هم امیدوارند که از آن سود و صلاحی عایدشان شود. هم ترسیدن و هم طمع سود و صلاح داشتن، با روحیه و اخلاق پست‌مدرن تناسب دارد. یعنی از یکسو، دیگر اطمینانی وجود ندارد که بتوان از عهده یک ویروس که زندگی‌اش را بر هم زده است، برآید و از سوی دیگر به هر چیزی و حتی به کرونا هم امید می‌بندد.

نظریه بهزاد کریمی در باره ضرورت و اهمیت مفهوم‌شناسی تاریخ

دوران کرّ و فرّ پست‌مدرنیسم در جهان به سر آمده / افول پست‌مدرنیسم و اهمیت نظریه در تاریخ‌نگاری

اخبار اندیشهپست‌مدرنیسم را نمی‌توان پدیده‌ای گسسته از مدرنیسم دانست. دوران کر و فر پست‌مدرنیسم در جهان به سر آمده است. تا همین هفت، هشت سال گذشته، لااقل در ایران، دائم از پست‌مدرنیسم صحبت می‌شد، اما الان دیگر این طور نیست. این دوران در غرب مدت‌هاست رو به افول گذاشته است. خیزش دوباره‌ی راست سیاسی در اروپا و آمریکا نشان از همین امر دارد.

زندگی فلسفی با زندگی غیرفلسفی چه تفاوتی می‌کند؟

فلسفی زندگی کردن جرات و توانمندی می خواهد / ذهن سزاوار وظیفه‌ای است که درخور توانایی‌هایش باشد /"مرد بی‌خاصیت": فلسفه گمشده در زندگی مدرن

اخبار اندیشهتوصیفی که اولریش از خودش می‌کند، به «ماشینی تبدیل می‌شود که زندگی را بی‌امان ارزش‌زدایی می‌کند». تنها راه گریز از این لازمه این است که به ذهن وظیفه‌ای محول کنید که در خور توانایی‌هایش باشد؛ پرسش‌هایی پیش پایش بگذارید که بدون هیچ ملاحظه‌ای عمیقاً درباره‌شان بیندیشد. اما قطعاً این کار مستلزم این است که برای رسیدن به پاسخ‌ آن‌ها امید داشته باشید. و یک راه برای فهمیدن فلسفه‌ورزی همین است: فراهم‌آوردن فضایی امن برای عملکرد آزاد و رهای ذهن.

با نگاهی به منظومه فکری دکتر سیدجواد طباطبایی در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می شود

آینده تفکر در ایران؛امکان یا امتناع، مدرنیته و توسعه

اخبار اندیشهنشست «آینده تفکر در ایران؛ امکان یا امتناع، مدرنیته و توسعه، با نگاهی به منظومه فکری دکتر سیدجواد طباطبایی در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می شود.

حجاب؛ احترام به هویت انسان‌ها و موازین اجتماعی

اخبار دینکارشناس مسائل فرهنگی گفت: حجاب بخشی از یک نظام اخلاقی و اجتماعی است که احترام به هویت انسان‌ها و موازین اجتماعی را در نظر می‌گیرد.

پژوهشکده مطالعات پیشرفته خاورمیانه با همکاری انتشارات نگارستان اندیشه برگزار می کنند

نشست بررسی تاریخ مختصر اروپای مدرن

اخبار اندیشهپژوهشکده مطالعات پیشرفته خاورمیانه با همکاری انتشارات نگارستان اندیشه نشست معرفی و بررسی کتاب: تاریخ مختصر اروپای مدرن: آزادی، برابری و همبستگی اثر دیوید میسن / ترجمۀ علیرضا عسگری، امید یعقوب‌زاده را برگزار می کنند.