کودتای 28 مرداد

در نقد مصاحبه دکتر غنی‌نژاد روزنامه دنیای اقتصاد ۷ اسفند۱۴۰۳ (قسمت سوم)

شوک درمانی؛ مصدق کودتاچی؟ / شاه کلید ۲۸ مرداد کجاست؟ پرده‌برداری از روایت‌های معکوس! / حقیقت پنهان یا تاریخ‌سازی پریشان؟

اخبار اندیشهسفیر انگلیس در واشنگتن در بعد از ظهر ۲۷ مرداد (۱۸ اوت) پیام زیر را طی یک تلگراف سری به وزارت خارجه انگلیس مخابره کرد: «امروز وزارت امور خارجه امریکا به سفیر امریکا در رم دستور می‌دهد به شاه توصیه کند که درباره وقایع اخیر ایران اعلامیه‌ای صادر و تاکید نماید که اقدام او به عزل مصدق و انتصاب زاهدی استفاده از حقوقی بوده که قانون اساسی به او داده است و توضیح دهد که او کشور را به آن علت ترک کرد که احساس نمود دیگر به حکم او احترام گذاشته نمی‌شود و می‌خواست از خونریزی پرهیز کند. شاه باید در اظهارات بر این نکته تاکید کند که او به هیچ وجه دست به کودتا نزده بلکه خود هدف کودتایی از جانب دکتر مصدق بوده است.»

روایت سعید فاطمی

روزی که خانه مصدق را آتش زدند، او به صدیقی چه گفت؟

تاریخ ایرانغروب ۲۸ مرداد که اوباش و درباریان به خانه دکتر محمد مصدق هجوم می‌آورند، دکتر صدیقی به اصرار پیشوا را از اتاق خانه‌اش راهنمایی می‌کند که از محل خانه ملت که طعمه حریق شده بود بگریزند

داریوش رحمانیان مولف کتاب «ایران بین دو کودتا»:

این‌که هر کس از راه برسد و وارد تاریخ شود و داوری کند خیلی خطرناک است

تاریخ ایراننظام رشته تاریخ در ایران فرسوده و عقب مانده است و به همین دلیل من بارها گفته‌ام نه این‌که تحولات خوبی را که برخی از استادان بزرگ تاریخ در ایران رقم زده‌اند، نادیده بگیرم ولی من عامدانه و آگاهانه با یک رویکرد انتقادی ترجیح داده‌ام که از نظام رشته تاریخ در ایران به عنوان رشته‌نما سخن بگویم. یعنی نظامی است که درحقیقت مانند یک ساختمان نیمه‌کاره است که ما در آن زندگی می‌کنیم.

سیاست دولت محافظه‌کار انگلیس در قبال جنبش ملی نفت در ایران

تاریخ ایرانآن‌ها با این حال در تبلیغات‌شان مصدق را ”Dr. No”  تبلیغ می‌کردند و عوامل‌شان نیز در داخل اصطلاح «پیرمرد لجوج» را به کار می‌بردند و متاسفانه با قلب و تحریف همه واقعیت‌های تاریخی و بی‌اعتنا به همه فکت‌های تاریخی همچنان در ایران امروز تلاش می‌کنند تا انگلیس را بی‌تقصیر و آن «پیرمرد لجوج» را مسبب همه مشکلاتی که در ایران معاصر پیش آمد معرفی کنند.

در نقد انکار دو کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ و ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در «اَبَر روایت» غنی‌نژاد (قسمت دوم)

سخنان غیرعلمی غنی نژاد درباره کودتا / طرح آمریکا ؛بزرگنمایی حزب توده برای کودتا در ایران / تنزل علم در ابرروایت غنی نژاد

اخبار اندیشهدر این بحث کوشیده‌ام با طرح یک بحث نظری، ناکارآمدی تعریف آقای دکتر غنی‌نژاد از کودتا، برپایه شورش بر علیه رئیس کشور، را نشان دهم. همچنین به این واقعیت اشاره شد که در نظام‌های سیاسی مدرن به دلیل توازن قدرت در سطح قوای سه گانه کشور، اساسا عبارت Head of State به عنوان رئیس کشور، فاقد وجاهت حقوقی است. به همین دلیل به عنوان نمونه به موقعیت قانونی رئیس جمهور آمریکا توجه کردم؛ که می‌شود او را حتی با دست‌بند به دادگاه برد، امری که در نظام شاهنشاهی ایران، تصور آن هم امری محال بوده است. بنابراین آقای دکتر غنی‌نژاد در دنیای مدرن نباید درپی یافتن رئیس کشوری باشد، که بتوان تعریف خود از کودتا را بر آن، بنا نهد.

چالش‌های ایران و ایالات متحده در ابتدای انقلاب

ابرهیم یزدی: علت مخالفت ملت ما با آمریکا کودتای ۲۸ مرداد است

تاریخ ایراناگر ملت ما با سیاست تجاوزگرانه آمریکا، با سیاست امپریالیزم آمریکا در ایران مخالف بوده و هست به دلیل روابطی است که دولت آمریکا با دولت گذشته و با رژیم شاه سابق داشته و عامل کودتا در ۲۸ مرداد بوده و این سیاست ما با این دولت لاجرم بر پایه چنین تجربه‌ایست.

روش تاریخنگاری غنی‌نژاد در درجه اول مچ‌گیرانه است

ردیه‌ای بر انکار دو کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ و ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در «اَبَر روایت» غنی‌نژاد / مصدق نقطه‌کور و نحس تاریخ معاصر ایران است؟

تاریخ ایرانآقای غنی‌نژاد، روایتی می‌سازد؛ که مصدق نقطه کور و نحس تاریخ معاصر ایران است و پس ار آن، هر چه بر سر ایران آمد، در اثر تاسیس آن نحسی و امتدادش در نسل‌های روشنفکری (میراث مصدق) پس از اوست. به این ترتیب روایتی می‌سازد که سخت پریشان است.

گفت‌وگو با نویسنده «از مصدق تاریخی تا مصدق اسطوره‌ای»

مصدق پس از مرگش چگونه زنده ماند؟/ شاه تا پایان عمر از مصدق رهایی نیافت

تاریخ ایرانتأثیر او [مصدق] فقط در سال‌های زمامداری‌اش نبود، بلکه پس از سقوطش هم ادامه پیدا کرد. هنوز هم گروه‌های سیاسی در ایران برای تعریف کردن جایگاه خود، باید با مصدق تعیین تکلیف کنند.

نفت ایران چرا و چگونه ملی شد؟

تاریخ ایرانکارآفرین معدن‌شناس ثروتمند انگلیسی، ویلیام ناکس دارسی عبورش به ایران افتاد و شاهد آن بود که چگونه روستاییان و عشایر پیرامونی چشمه‌های نفت در خوزستان از آن برداشت و استفاده می‌کردند. دارسی با دیدن آن چشمه‌ها از وجود نفت زیرزمینی مطمئن شد

پاسخ‌های کوروش احمدی به منتقدان مصدق

مصدق استعمارستیز بود نه غرب‌ستیز/ در تاریخ مشروطه فرمان عزل نخست‌وزیر وجود ندارد

تاریخ ایرانناسیونالیسم رمانتیک، ناسیونالیسمی بود که رضاشاه مطرح می‌کرد که یکی از مهم‌ترین وجوه آن باستان‌گرایی و عظمت و قدرت و... بود. اما در افکار مصدق باستان‌گرایی در حد طبیعی است و برجستگی چندانی ندارد.

به مناسبت هفتادوچهارمین سال ملی‌شدن صنعت نفت

جزئیات جلسه‌ای که در آن نفت ملی شد

تاریخ ایرانمجلس سنا تصمیم مورخ ۱۷ اسفندماه ۱۳۲۹ کمیسیون مخصوص نفت مجلس شورای ملی را که در جلسه پنجشنبه ۲۴ اسفندماه مورد تایید همان مجلس واقع شده تایید می‌نماید.

نظریه استاد دانشگاه اسپانیا درباره چگونگی توافق انگلیس و آمریکا بر سر کنسرسیوم

تسلیم شاه در برابر قرارداد کنسرسیوم به دلیل تاج بخشی آمریکا با کودتا / کنسرسیوم حاصل توافق آمریکا و انگلیس/ آمریکا از بی‌طرفی تا مشارکت و سلطه

اخبار اندیشهمقامات آمریکایی بحران نفت را به‌عنوان یک نیروی بالقوۀ بی‌ثبات‌کننده در ایران –و شاید در کل خاورمیانه– می‌دانستند که می‌تواند به‌پیشرفت‌های کمونیست‌ها منجر شده و شوروی را به‌سمت خلیج‌فارس که غنی از نفت است هدایت کند. ایران به‌عنوان تنها مانع زمینی مستقیم بین اتحادجماهیرشوروی و خلیج‌فارس، به‌عنوان یک حلقه حیاتی در زنجیرۀ امنیتی غرب عمل می‌کرد. وقتی شوروی بر ایران کنترل داشته باشد، آن‌وقت دفاع از یونان، ترکیه و شرق مدیترانه را برای آمریکا غیرممکن خواهد بود.

آمریکا و انگلستان ترتیبات سرنگونی دولت ملی مصدق را فراهم کردند

عذرخواهی اسقف‌های آمریکایی از ایرانیان بابت کودتای ۲۸ مرداد

تاریخ ایرانما به عنوان شهروندان آمریکا اعتراف می‌کنیم گناهان بزرگی را علیه مردم ایران مرتکب شده‌ایم... ما قادر به انتقاد و یا تصحیح سیاست‌هایی که از آن‌ها سود برده‌ایم نشده‌ایم. خداوندا ما به طور مستقیم و غیرمستقیم حقوق بشر را نقض کرده‌ایم و تقاضای آمرزش داریم.

نقد فریدون مجلسی به مقاله حمیدرضا عابدیان

درس های ملی شدن برای برجام و توسعه/ می خواستید مذاکرات کنسرسیوم مانند برجام ۱۷ سال طول بکشد/ کنسرسیوم ایران را با شتاب به توسعه رساند

اخبار اندیشهقرارداد کنسرسیوم هیچ مغایرتی با ملی شدن صنعت نفت  ایران نداشت، فقط اجرایی شدن آن را تسهیل کرد و ۱۷ سال بعد تمام شد و به ایران تحویل شد و رفت! لابد می خواستید مذاکرات آن نیز مانند برجام ۱۷ سال طول بکشد و نفت تعطیل و به جایی هم نرسد!...مسئله دیکتاتوری هم که اشاره کرده اند مقوله ای است مرتبط با توسعه فرهنگی و اجتماعی و ربطی به کنسرسیوم ندارد! شاه در آغاز در مسائل اجرایی هیچ دخالتی نداشت...آیا امینی کارشناس کاردان و همکارانش طی چهار ماه مذاکره به توافقی دست نیافتند که در دوران آن ایران به بالاترین شتاب توسعه دست یافت و ایران از آن بهره مند شد؟

نقدی بر مطلب کوتاه فریدون مجلسی در باره قرارداد کنسرسیوم

سفیر آمریکا: به ایرانی ها فهماندیم تولید و تصفیه نفت برعهده کنسرسیوم است نه ایران / دستور شاه و زاهدی برای تصویب قرارداد کنسرسیوم توسط مجلس و دولت

اخبار اندیشهشرایط عقد قرارداد کنسرسیوم: دکتر امینی عاقد قرارداد کنسرسیوم: "قرارداد کنسرسیوم را آوردم به هیئت دولت... سپهبد زاهدی گفت...آقایان اصلا هیچ وارد نیستند... بنابراین وقت تلف نکنید، این تصویب نامه را امضاء بکنید. وزرا تصویب نامه را امضاء کردند." مصطفی علم: "[شاه] به نمایندگان گفت هر رأیی علیه لایحه داده شود، علیه شخص خود محسوب می کند." ...جناب مجلسی در دفاع از قرارداد کنسرسیوم، آن را یک قرارداد پیمانکاری بهره برداری و فراوری را با دخالت کامل تا سطح مدیریت با کنسرسیوم بین المللی [۷] خواندند در حالیکه هندرسن، سفیر وقت آمریکا، در یک گزارش جامع از مذاکرات تاکید می کند: " از همان آغاز مذاکرات به ایرانی ها تفهیم شده است که کنسرسیوم، کنترل مدیریت تولید و تصفیه را بر عهده خواهد داشت."

دکتر کریم سنجابی در گفت‌وگو با تاریخ شفاهی هاروراد

غش کردن‌های مصدق ساختگی بود؟/ او در دوران نخست‌وزیری هیچ حقوقی نمی‌گرفت

تاریخ ایرانمرحوم دکتر مصدق موقوفه‌ مادری داشتند به نام موقوفه بیمارستان نجمیه. به شما عرض کنم که در میان هزاران متولی که در ایران داشتیم و ما بودجه‌های موقوفات آن‌ها و حساب‌های سالیانه‌ آن‌ها را بررسی می‌کردیم، هیچ موقوفه‌ای نظم و ترتیب و درستی موقوفه نجمیه را نداشت.

ملی‌شدن نفت ایران: آیا مسیر انتخاب شده توسط دولت ایران اخلاقی بود؟

انگلیس برای توسعه خود و اروپا بعد از جنگ، نیاز داشت مصدق سرنگون شود / فساد اخلاقی دولت بریتانیا توسط پروفسور ژیدل افشا شد

اخبار اندیشهتولید نفت AIOC از ۱۶.۸ میلیون تن در سال ۱۳۲۳ به ۳۱.۷۵ میلیون تن در سال ۱۳۲۹ افزایش یافت. در صورت از دست دادن این تولید، اروپا مجبور به پرداخت هزینه نفت اضافی به ارزش ۷۰۰،۰۰۰،۰۰۰ پوند بود. این امر به بهبود اقتصادی اروپا پس از ویرانی‌های جنگ‌جهانی دوم یاری می‌رساند. ...ایرانیان همچنین AIOC را به‌استفاده از ترفندهای حسابداری برای فریب دادن دولت ایران متهم کردند. در سال ۱۳۲۷، در جریان مذاکرات برای تغییر قرارداد ۱۳۱۲، ژیلبر ژیدل پروفسور مشهور فرانسوی حقوق بین‌الملل، از سوی ایرانیان مأمور شد تا فریبکاری‌های AIOC و مناطقی را که شرکت در آنها تعهدات خود را زیرپا گذاشته است، مستند کند. او خاطرنشان کرد که حق امتیاز ایران در رابطه با قیمت نفت صادراتی از ۳۳ درصد در سال ۱۳۱۲ به ۹ درصد در سال ۱۳۲۷ کاهش یافته است

پاسخی که دهخدا به صدای آمریکا داد؛ وطن یعنی...

اخبار دینپاسخ دهخدا به عنوان انسانی وطن‌دوست به دعوتنامه صدای آمریکا پس از کودتا، تیزهوشی اش در جواب مناسب به رسانه دولتی را نشان می‌دهد که به خیانت و حمایت از استبداد در ایران مشهور است.

یک ماه پس از انتشار اوراق قرضه ملی

سندی از حمایت تمام‌قد دختران ایرانی از دولت دکتر مصدق

تاریخ ایرانما امضاکنندگان گذشته از شرکت دسته‌جمعی در خرید اوراق قرضه‌ ملی و تشکیل کمیته‌های مدارس معتقدیم که با این عمل باید پایه‌های یک «نهضت زنان پیشرو» گذاشته شود و زنان ایران را برای دفاع از حقوق فراموش‌شده‌ که طبق منشور ملل متفق به آن‌ها داده شده و همچنین مبارزه با تجمل‌پرستی آماده سازد.

نگاهی انتقادی به مواضع نواب‌صفوی در برابر کودتای ۲۸ مرداد

نواب صفوی از دولت کودتا حمایت کرد

تاریخ ایرانبیانیه یادشده به‌وضوح نشان می‌دهد که نواب چه دشمنی و خصومتی با مصدق داشته است. تمام اتهام‌هایی را که انگلیسی‌ها به مصدق نسبت می‌دادند، در این بیانیه تکرار شده است؛ ازجمله این‌که مصدق در حال گسترش کمونیسم در ایران است، دست حزب توده را باز گذاشته، و ایران در حال فرو افتادن در چنگال روسیه است.

گفت‌وگو با تورج اتابکی درباره کتاب تازه‌اش

ملی کردن نفت ایران کاری شتاب‌زده و سیاست‌زده بود/ می‌شد مانع کودتا شد

تاریخ ایراندر کتابم از بی‌میلی کارگران نفت برای پیوستن به صفوف انقلابیان تا چند ماهی مانده به بهمن ۱۳۵۷، روایت‌های مستند آورده‌ام. اما آن‌گاه که سرانجام این کارگران به میدان آمدند، کارشان سرنوشت‌ساز شد.

به مناسبت سالگرد محاکمه دکتر مصدق در دادگاه نظامی

مصدق درخواست عفو نکرد/ «حکم دادگاه کوچک‌ترین ارزشی ندارد»

تاریخ ایراننامه‌ای از دربار مبنی بر این‌که شاه به پاس خدمت مصدق در ملی کردن صنعت نفت از حق خصوصی خود علیه مصدق صرف‌نظر کرده است، خواند. مصدق پس از خوانده شدن این نامه عصبانی شد و فریاد زد: «عفو برای خطاکاران است، من خیانتی به مملکت نکرده‌ام و احتیاجی به صرف‌نظر شاه و عفو ندارم...»

به بهانه روز دانشجو

دو روایت رسمی و غیررسمی از آن دوشنبه شوم

تاریخ ایرانبزرگ‌نیا و قندچی به وسیله‌ی گلوله‌ای که به بدن‌شان اصابت کرده بود و شریعت رضوی بر اثر ضربت شدید سرنیزه به پایش درگذشت.

به بهانه زادروز دکتر غلامحسین صدیقی

یادی از «مولانا»ی دکتر مصدق/ «من از دولتی که در نتیجه کودتا سر کار آمده، تقاضایی نمی‏‌کنم»

تاریخ ایرانآن روز حس کردم، مملکتم به وجود من نیازمند است و تصمیم داشتم در آخرین روزهای زندگی‌ام، دینم را به این آب و خاک ادا کنم.

گفت‌وگو با ضارب رزم‌آرا سه روز پس از آزادی؛

خلیل طهماسبی: می‌خواستم از کشته شدن رزم‌آرا اطمینان حاصل کنم ولی تیر چهارم در لوله گیر کرد/ وقتی تصمیم به ترور گرفتم شناسنامه‌ام را از بین بردم

تاریخ ایرانخلیل گفت: بله من از یک‌یک آقایان تقاضا کردم که قدم‌های موثری در راه عظمت دین مبین اسلام بردارند و در ریشه‌کن کردن فقر مادی و معنوی که یگانه دارو و درمان دردهای اجتماعی ملت شریف ایران است اقدام نمایند.

همزمان با رونمایی از کتاب «مرد علم و سیاست» برگزار می‌شود؛

بزرگداشت عالمی که هوادار مصدق بود / او پس از قیام ۱۵ خرداد در اثر تالمات روحی درگذشت

تاریخ ایرانبا لغو اجرای این لایحه امام خمینی در نامه‌ای به او نوشت:... شما در صف اول واقع بودید... محتاج به‌هم‌فکری مثل جنابعالی هستیم.

به مناسبت سال‌گرد تأسیس جبهه ملی ایران؛

بعد از کودتا چه بر سر اعضای جبهه ملی آمد؟ / بادها خبر از تغییر فصل می‌دهند

تاریخ ایرانجبهه ملی ایران نخستین و مهم‌ترین گروه سیاسی در حکومت محمدرضا شاه پهلوی بود که بر مبنای ملی‌گرایی، به رهبری دکتر محمد مصدق در تاریخ ۲۱ آبان ۱۳۲۸، تاسیس شد. اعضای این حزب، بعد از کودتای ۲۸ مرداد تا زمان پیروزی انقلاب ۵۷، همراه با فراز و فرودهای سیاسی، سرنوشت‌ متفاوتی داشتند. در همین راستا به بهانه هفتاد و پنجمین سالگرد تاسیس حزب جبهه ملی ایران مروری بر فرجام کار اعضای آن داریم.

۲۰ نکته تازه یا کمتر گفته شده درباره دکتر فاطمی؛

آن مَرد دانسته مُرد

تاریخ ایران[شاه] بعد از اعدام [دکتر فاطمی] برای جبران دستور داد به فرزند او رسیدگی کنند. سیروس در لندن وکیل شد و حاضر نشد اعلامیه‌های علیه شاه را امضا کند. مادرش یادگار فاطمی را در حال و هوایی دیگر بزرگ کرده بود.