امان الله قرایی

قتل های ناموسی در واقع قتل هایی هستند که در آنها زنی به دست پدر، برادر، شوهر یا مردی از خویشاوندان نزدیکش ویا مردی که با او ارتباط  دارد به انگیزه حفظ ناموس و شرف به قتل می رسد. نمونه آخر که شاهد آن بودیم حادثه سعادت اباد بود که از چند منظر جای بحث دارد و نشان دهنده از بین رفتن اخلاقیات در جامعه است که  در زمان وقوع حادثه، عده ای تماشا و حتی فیلمبرداری کردند.

در جامعه ای که خشونت به صحنه نمایش تبدیل شود تا آنجا که مردم از برترین خشونتها فیلمبرداری کنند اما هیچگونه عکس العملی انجام ندهند این جامعه دارد به سمت مرگ اخلاقی حرکت می کند.

قتل های ناموسی ریشه عمیقی در فرهنگ دارند برای همین تغییر در ان بسیار سخت و نا محسوس است و این تنها مخصوص به جامعه ما نیست. قتل‌های‌ ناموسی‌ اکثرا در «جوامع‌ تعصبی‌» کشورهایی‌ مانند پاکستان‌، افغانستان‌، اردن‌، ترکیه‌ و ایران‌ رخ‌ می‌دهد. افراد به دلیل توهمات، تعصبات و گاها تصورات خود این اجازه را می‌دهند که به بهانه دفاع از آبرو، شرف و حیثیت دست به قتل یکی از اعضای خانواده‌ بزنند.

البته‌ در دیگر کشورها مثل‌ برزیل‌، اکوادور و ایتالیا نیز شاهد این‌ قبیل‌ جنایت‌ و کشتار زنان‌ بی‌گناه‌ هستیم‌. از سوی‌ دیگر در کشورهای‌ غربی‌ نیز عموما مهاجران‌ و پناهندگان‌ خارجی‌ هستند که‌ دست‌ به‌ چنین‌ قتل‌هایی‌ می‌زنند.

قتل های ناموسی زیر مجموعه قتلهای خانوادگی هستند که امروز بسیار افزایش یافته است. افزایش قتل های خانوادگی، نمادی از افزایش بحران در خانواده های ایرانی است. افزایش قتل های خانوادگی، در سال های اخیر به اندازه یی بوده است که می توان این موضوع را به عنوان یک معضل اجتماعی به حساب آورد.

متاسفانه مروری بر مروری بر پرونده‌ قتل‌های سال 88 و 89 نشان می دهد که در اکثر قتل‌های خانوادگی مسأله قصاوت و سنگدلی به‌‌وفور یافت می‌شود، که این فرایند رفتاری ناشی از بالا رفتن خشونت در جامعه است. نبود فرهنگ مناسب و قوانین و مقررات مشخص، عدم حمایت‌های قضایی و وجود زمینه بروز خشونت در جامعه سبب شده است که بسیاری از خشونت‌ها درخانواده‌ها به قتل تبدیل شود.

آنچه که افزایش قتل های خانوادگی را شگفت انگیز می کند، ماهیت و کارکرد خانواده در جامعه است که به نظر می رسد با قتل که شدیدترین نوع خشونت است با ماهیت خانواده در تضاد باشد. خانواده یی که افراد در ابتدا، به صورت داوطلبانه آن را تشکیل می دهند و در ذهن همه آنها خانواده جایی امن برای حفظ اعضا و برآوردن نیازهای زیستی آنها است، وقتی تبدیل به صحنه قتل و خشونت می شود، ذهن را به این سمت می کشاند که خانواده جدید، در اجرای کارکردهای خود، دچار ضعف شده است، به طوری که دیگر قادر نیست نیازهای زیستی و حیاتی اعضا را به نحو مطلوبی تامین کند. این تامین نشدن نیازهای حیاتی برای اعضای خانواده، منجر به تنش و در نهایت قتل می شود.

عوامل متعددی در افزایش قتلهای خانوادگی موثر است که گاهی   «غیرتی بودن» و «دفاع از آبروی خانواده‌» را عنوان می کنند اما دو بهانه پوسیده برای توجیه قتلهای خانوادگی است .

به نظر من عوامل زیادی همچون فقر و مشکلات خانوادگی سبب ایجاد مشکلات روانی در فرد می‌شود که در این میان عدم سلامت روان خود نقش مهمی در بروز قتل دارد، زیرا هنگامی که فرد از سلامت روان برخوردار نباشد، دست به هر اقدامی می‌زند.

 فقر، بیکاری و ناتوانی والدین در برآورده کردن نیازهای خانواده‌، توقعات نامعقول اعضای خانواده‌ و مشکلات روحی و روانی می‌تواند خشونت در خانواده‌ را افزایش دهد.

همچنین مسایل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در بروز خشونت در خانواده‌ نقش دارد، فرد در بیرون از خانواده‌ مورد خشونت اعضای جامعه قرار می‌گیرد و این خشونت را به داخل خانواده‌ سوق می‌دهد و سعی می‌کند انتقامش را از یکی از اعضای خانواده بگیرد.

یکی دیگر از قتلهایی که امروز بسیار افزایش یافته است قتلهای همسر کشی است.  از علل شایع در بروز پدیده همسرکشی، پدیده ای تحت عنوان اختلالات هذیانی است. این اختلالات عبارتند از یک سلسله باورهای نادرست که با منطق جور درنمی آیند یا حتی می توان گفت اصلاح پذیر نیستند. در این نوع اختلال، مرد یا زن همواره به همسر خود مشکوک است و گمان می کند که او در حال خیانت است.

 به عقیده من در کشوری مثل ایران که زیرساخت فرهنگ آن دینی است باید به تقویت باورهای دینی در خانواده و جامعه اهمیت بدهیم و این وظیفه عالمان دینی است. در سطح اجتماع که رسانه ها و رسانه ملی در فرهنگ سازی نقش اساسی دارند، باید به برنامه های هم راستا با تقویت روابط خانوادگی بها بدهیم و در این صورت است که از درون و برون اجتماع، فرهنگ عشق و محبت نسبت به دیگران تقویت می شود.

متاسفانه صدا و سیما در سریال های خانوادگی که نمایش می دهد انگشت بر ناکامی ها و ناهنجاری ها گذاشته و به بهانه تلاش برای اصلاح این وضعیت عملا «پرده دری» می کند و این عامل می تواند در رشد بدآموزی در جامعه موثر باشد.

دکترا جامعه شناسی و ریئس انجمن جامعه شناسان ایران

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 109700

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
9 + 8 =