چند مساله درباره سفر اردوغان و پوتین به تهران

چرا که اساسا ترکیه خود یکی از کشورهای عضو ناتو است و در آن جبهه تعهد داشته و حتی قوی‌ترین نیروی نظامی زمینی ناتو از آن این کشور است. لذا اساسا این فرض اشتباه است که جبهه شرق و غرب ایجاد شود یا در قبال کشورهای عرب منطقه تحرکاتی صورت پذیرد. همان‌طور که شاهدیم روسیه خود با قطر، امارات، عربستان و دیگر کشورهای عرب، مناسبات خوبی دارد. هرچند که ایران نیز نباید به دنبال این رویکرد باشد و منافع ایران این نیست که در یک بازی دوقطبی قرار بگیرد.

خوب است که در همه قطب‌ها و طرف‌ها حضور قوی داشته باشیم که منجر به یک رقابت و توازن مثبت شود که باعث گردد بیشترین منافع و عایدی‌ها برای کشور فراهم شود. حضور در یک قطب منافع حداقلی می‌آورد در حالی که اگر در همه قطب‌ها باشیم و رقابت و جود داشته باشد منافع حداکثری را می‌توان به بار آورد. نمونه حداکثری این مساله را نیز می‌توان در رویکرد کشور هند دید که هم روابط خوبی با روسیه دارد و هم‌زمان روابط مثبت اقتصادی نیز با چین دارد. هرچند که مشکلات امنیتی و مرزی هم داشته باشد.

لذا ما در جبهه مقابل اعراب نخواهیم بود و حتما باید در کنار اعراب باشیم. البته شاید برخی دوست داشته باشند که همه چیز دوقطبی تعریف شود اما واقع مطلب آن است که این دوقطبی‌ها چیزی جز ضرر و زیان نخواهد داشت. اگر بخواهیم روابط خوب و موثری با شرق داشته باشیم ؛ این رویکرد نباید به این معنی باشد که به همین روابط محدود شود، چراکه باید برای کسب حداکثر منافع بتوانیم با غرب نیز ارتباط برقرار کنیم و جبهه غرب نیز ترغیب شود تا با ایران همکاری بیشتری داشته باشد. البته طی 42 سال گذشته هیچگاه ایران و روسیه روابط استراتژیک خیلی بالایی حداقل در خصوص روابط اقتصادی نداشته‌اند و امروز هم که این اتفاق رخ داده به دلایل مشخص است.

پیش از این روابط اقتصادی ایران با روسیه 3 میلیارد دلار بوده است. لذا هر آنچه ایران علاقه نشان می‌داده طرف روسی قدم موثری برنداشته است. همین شرکت روسی گازپروم زمانی که تحریم‌ها برداشته شد به تهران آمد و قرارداد بست اما با روی کارآمدن ترامپ و خروج آمریکا از برجام، گازپروم هم مانند سایر شرکت‌هایی همچون توتال از ایران رفت. اینکه امروز شرایط تغییر کرده و روابط روسیه و ایران به جهت مناسبات اقتصادی بهبود پیدا کرده نیز به دلیل جنگ اوکراین و تحریم‌هایی آمریکا و اروپایی‌ها علیه روسیه است. هر چند که ما می‌توانیم برای خودمان این مساله را به فال نیک بگیریم از این توافقات با روسیه در حوزه‌های مختلف بهره لازم را ببریم.

* کارشناس مسائل بین‌الملل
* منتشر شده در روزنامه آرمان ملی/ / یکشنبه ۲ مرداد ۱۴۰۱