رسول سلیمی: اگرچه بنیامین نتانیاهو حمله به ایران را «ضربه‌ای به قلب برنامه هسته‌ای ایران» خواند، اما موجی از محکومیت از سوی کشورهایی مانند روسیه، چین، عراق، و ترکیه برخاست. با این حال، برخی کشورها، از جمله متحدان سنتی اسرائیل یا دولت‌های محتاط منطقه‌ای، از محکومیت رسمی خودداری کردند.
کشورهایی که محکومیت رسمی نداشتند
ایالات متحده
ایالات متحده، متحد اصلی اسرائیل، از صدور بیانیه رسمی محکومیت حملات خودداری کرد. مارکو روبیو، وزیر خارجه، در بیانیه‌ای تأکید کرد که «آمریکا در این حملات دخیل نبوده و اولویتش حفاظت از نیروهای آمریکایی است». این در حالی است که واشنگتن، اگرچه از حملات مطلع بود، اما به دلیل مذاکرات هسته‌ای در مسقط، از محکومیت صریح پرهیز کرد. دونالد ترامپ هم این حملات را «غیرسازنده» خواند، اما این اظهارنظر به سطح محکومیت رسمی نرسید. این سکوت، که به گفته تحلیلگران به دلیل حمایت سنتی از اسرائیل و نگرانی از تضعیف مذاکرات بود، ایران را به خشم آورد. عباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان، آمریکا را به «همدستی غیرمستقیم» متهم کرد. این موضع نشان‌دهنده تلاش واشنگتن برای حفظ تعادل بین حمایت از اسرائیل و پیشبرد دیپلماسی با ایران است، اما می‌تواند اعتماد تهران به مذاکرات را تضعیف کند.
بریتانیا
بریتانیا، که در کنار آمریکا و فرانسه به دفاع از اسرائیل در برابر حملات موشکی ایران کمک کرده بود، از محکومیت حملات اسرائیل خودداری کرد. کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر، تنها به «دعوت به خویشتنداری» بسنده کرد و گفت: «منطقه نباید به سوی جنگ کشیده شود». گزارش‌ها تأیید کردند که لندن، به دلیل روابط نزدیک با اسرائیل و نگرانی از واکنش ایران، موضعی محتاطانه اتخاذ کرد. این سکوت، که با انتقادهایی در پارلمان بریتانیا همراه شد، نشان‌دهنده اولویت لندن برای حفظ اتحاد با آمریکا و اجتناب از تنش با تهران است. با این حال، عدم محکومیت می‌تواند روابط بریتانیا با کشورهای عربی، که حملات را محکوم کردند، پیچیده کند.
فرانسه
فرانسه، که در مذاکرات هسته‌ای ایران نقش کلیدی دارد، از محکومیت رسمی حملات اسرائیل پرهیز کرد. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور، در گفت‌وگو با فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، خواستار «کاهش تنش» شد، اما به اسرائیل اشاره‌ای نکرد. گزارش‌ها نشان داد که پاریس، به دلیل روابط اقتصادی با اسرائیل و نقش میانجی‌گری در مذاکرات، از موضع‌گیری صریح اجتناب کرد. این سکوت، که با انتقاداتی در رسانه‌های فرانسوی مواجه شد، می‌تواند تلاش‌های دیپلماتیک فرانسه را در خاورمیانه تضعیف کند، به‌ویژه که ایران پاریس را به «جانبداری» متهم کرده است.
هند
هند که روابط نزدیکی با ایران و اسرائیل دارد، از محکومیت حملات خودداری کرد.
هند، به دلیل خرید نفت از ایران، همکاری نظامی با اسرائیل، و رقابت با چین، موضعی بی‌طرف اتخاذ کرد. این سکوت، که به گفته برخی به دلیل فشارهای داخلی برای حفظ روابط با تهران بود، می‌تواند هند را در معرض انتقاد کشورهای منطقه قرار دهد، اما نشان‌دهنده استراتژی دهلی‌نو برای حفظ توازن در روابط خارجی است.
جمهوری آذربایجان
اگرچه جمهوری آذربایجان، همسایه شمالی ایران، از محکومیت رسمی حملات اسرائیل خودداری کرد. اما باکو، برخلاف ترکیه که حملات را محکوم کرد، موضعی محتاطانه گرفت و تنها به «دعوت به خویشتنداری» اکتفا کرد. این سکوت، که به دلیل روابط نزدیک باکو با اسرائیل و تنش‌های تاریخی با ایران بود، انتقاد از باکو را به دنبال داشت.
اردن
اردن، که در حملات موشکی ایران به اسرائیل در مهر ۱۴۰۳ به دفاع از تل‌آویو کمک کرده بود، از محکومیت حملات اسرائیل خودداری کرد. سخنگوی دولت اردن اعلام کرد: «امان اجازه نمی‌دهد خاکش به میدان جنگ تبدیل شود». این موضع، که به دلیل روابط نزدیک با آمریکا و نگرانی از واکنش ایران بود، نشان‌دهنده تلاش امان برای حفظ بی‌طرفی است. با این حال، عدم محکومیت می‌تواند خشم افکار عمومی اردن، که حامی فلسطین است، را برانگیزد و دولت را در تنگنا قرار دهد.
بحرین
بحرین، که روابطش با ایران پس از توافق ابراهیم با اسرائیل تیره شده، از محکومیت حملات خودداری کرد. منامه، برخلاف دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس، بیانیه‌ای صادر نکرد. این سکوت، که به دلیل وابستگی به حمایت آمریکا و عربستان بود، نشان‌دهنده اولویت بحرین برای حفظ اتحاد با اسرائیل است. با این حال، این موضع می‌تواند منامه را در برابر انتقاد کشورهای عربی مانند قطر و عمان قرار دهد.
دلایل سکوت کشورها چه بود؟
روابط استراتژیک با اسرائیل
کشورهایی مانند آمریکا، بریتانیا، و فرانسه، به دلیل اتحاد استراتژیک با اسرائیل، از محکومیت حملات خودداری کردند. کشورها، که در دفاع از اسرائیل در برابر حملات موشکی ایران نقش داشتند، نمی‌خواستند تل‌آویو را تضعیف کنند. این موضع، که ریشه در همکاری‌های نظامی و اطلاعاتی دارد، نشان‌دهنده اولویت غرب برای حفظ توازن قدرت در برابر ایران است. با این حال، این سکوت می‌تواند روابط این کشورها با ایران و کشورهای عربی را پیچیده کند، به‌ویژه که تهران آن‌ها را به «همدستی» متهم کرده است.
نگرانی از واکنش ایران
کشورهایی مانند اردن و بحرین، که در منطقه‌ای حساس قرار دارند، از محکومیت حملات به دلیل ترس از واکنش ایران خودداری کردند. کشورها، که با چالش‌های داخلی و منطقه‌ای مواجه‌اند، نمی‌خواستند خشم تهران را برانگیزند. این احتیاط، که به دلیل وابستگی به حمایت آمریکا بود، می‌تواند این کشورها را در برابر فشار افکار عمومی داخلی آسیب‌پذیر کند.
توازن دیپلماتیک
هند و جمهوری آذربایجان، که روابط پیچیده‌ای با ایران و اسرائیل دارند، برای حفظ توازن دیپلماتیک سکوت کردند. هند، به دلیل منافع اقتصادی با ایران و همکاری نظامی با اسرائیل، از موضع‌گیری صریح اجتناب کرد. باکو نیز، به دلیل تنش با ایران و حمایت اسرائیل، محتاط عمل کرد. این استراتژی، که به حفظ منافع ملی اولویت می‌دهد، می‌تواند این کشورها را از فشارهای منطقه‌ای مصون نگه دارد، اما ممکن است اعتماد ایران را به آن‌ها کاهش دهد.
فشارهای داخلی و منطقه‌ای
کشورهایی مانند اردن و بحرین با فشارهای داخلی مواجه‌اند که محکومیت اسرائیل را دشوار می‌کند. افکار عمومی در اردن، که حامی فلسطین است، می‌تواند دولت را به دلیل سکوت تحت فشار قرار دهد. در بحرین هم که با اعتراضات شیعی مواجه است، محکومیت اسرائیل می‌تواند به ناآرامی منجر شود. این چالش‌ها، که ریشه در پیچیدگی‌های سیاسی منطقه دارد، سکوت این کشورها را توضیح می‌دهد.
پیامدهای دیپلماتیک و منطقه‌ای
حملات اسرائیل، که در بحبوحه مذاکرات مسقط انجام شد، دیپلماسی را تهدید کرده است. سکوت آمریکا، بریتانیا، و فرانسه، که در این مذاکرات نقش دارند، اعتماد ایران را تضعیف کردند. عباس عراقچی هشدار داد که «هر اقدام غیرسازنده با پاسخ مواجه خواهد شد». این وضعیت، که به بن‌بست مذاکرات منجر شده، می‌تواند ایران را به افزایش غنی‌سازی اورانیوم سوق دهد.
از سویی، عدم محکومیت برخی کشورها، در حالی که اکثریت منطقه‌ای حملات را محکوم کردند، اسرائیل را در انزوای دیپلماتیک قرار داده است. کشورهای عربی مانند قطر، عمان، و امارات، که حملات را محکوم کردند، روابط خود با تل‌آویو را بازنگری کرده‌اند. این انزوا، که به دلیل نقض قوانین بین‌الملل تشدید شده، می‌تواند فشارهای بین‌المللی بر اسرائیل را افزایش دهد.
۲۱۳/۴۲
نظر شما