آتش‌‌بس شکننده سوریه

نیروهای دولتی و مخالفان مسلح دولت سوریه در این کشور اعلام آتش‌بس کرده‌اند. براساس توافق اعلام شده از سوی ارتش سوریه و گروه‌های اصلی مخالف دولت این کشور، به مناسبت ایام عید قربان، درگیری مسلحانه بین دو طرف از صبح روز جمعه ٥آبان (٢٦ اکتبر)، تا پایان روز دوشنبه باید متوقف شود.

استمرار آتش‌‌بس در طول این چهار روز در درجه اول بستگی به اراده دو طرف اصلی درگیر در سوریه، یعنی ارتش سوریه و ارتش آزادیبخش  و در درجه دوم  به نحوه عمل دیگر گروه‌های موثر در داخل این کشور دارد. در حقیقت این آتش‌‌بس توافقی است شکننده که هم می‏تواند موجبات خوشبینی نسبت به آینده این کشور را مهیا سازد و هم می‏توان  نسبت به پابرجا ماندن آن تردیدهای جدی داشت. از یک سو به نظر می‏رسد موانع متعددی بر سر راه ادامه یافتن این آتش‌‌بس وجود دارد.

در این زمینه استمرار عمل مخالفین سازش و گفت‌وگو با دولت سوریه یکی از مشکلات اصلی است. تند رو های آنها اعلام کرده‏اند که آتش‌‌بس فوق را قبول ندارند و طرح اخضر ابراهیمی را نیز همراهی نخواهند کرد. وجود چنین دیدگاهی در سوریه می‏تواند هر لحظه شرایط را متزلزل کند و با از بین بردن ثبات موقت اوضاع را به روزهای قبل از اعلام آتش‌‌بس برگرداند. نگرانی از تاثیر منفی این نیروها در روند صلح داخلی سوریه حتی باعث اظهارنظر مستقیم کشورهای منطقه در این خصوص شده است. عملا هم شاهد هستیم که آتش‌‌بس میان ارتش سوریه و قسمتی از مخالفان در روزهای گذشته با ایجاد برخی درگیری‏های پراکنده نقض شده است.

جبهه النصره که یک تشکل افراطی است، عنوان کرده که هیچ اعتباری برای توافق با اسد قائل نیست. این تشکل تاکنون مسئولیت چند بمب‌گذاری و آدم‌ربایی را رسما برعهده گرفته است. کمی پیش از اعلام آتش‌بس، نبردهای پراکنده بین سربازان اسد و شورشیان سوری به کشته شدن دست‌کم 100نفر انجامیده بود. خبرگزاری سانا و محافل خبری اپوزیسیون سوریه هر دو اعلام کرده‌اند که این درگیری‌ها در دمشق، حلب و ادلب روی داده‌اند. این مساله نمی‏تواند نشانه خوبی برای روزهای آتش‌‌بس که می‏تواند به نقطه عطفی در تحولات داخلی سوریه تبدیل شود، باشد اما از طرف دیگر با توجه به اینکه هم طرف‏های اصل درگیر در سوریه و هم طرف‏های بین‌المللی به این نتیجه رسیده‏اند که بحران این کشور نمی‏تواند با توسل به روش‏های نظامی حل شود، می‏توان امیدواری‏هایی را هم نسبت به آینده داشت.

درگیری‌های نظامی در طول 19ماه گذشته در سوریه عملا هیچ طرف برنده‏ای نداشته و باعث حذف هیچ گروهی هم نشده و تنها نتیجه آن تعمیق بحران این کشور بوده است. ناامیدی از اقدامات نظامی به معنای روی آوردن بیشتر به روش‏های دیپلماتیک است. در این میان کشوری چون ترکیه که مخالف نظام سیاسی سوریه محسوب می‏شود، عملا برای ورود سلاح و افراد مسلح به سوریه ممانعت‏هایی ایجاد کرده و همین مساله خود نشان دهنده یأس نیروهای فعال در زمینه مسائل سوریه و پیگیری روش‏های نظامی است.

در این بین حضور فردی چون اخضر ابراهیمی که تجربیات ذی‌قیمتی در زمینه صلح در کشورهای منطقه دارد هم می‏تواند بر امیدواری‌ها بیفزاید. اکنون این احساس وجود دارد که شرایط سوریه در آستانه رسیدن به یک بن‌بست جدی است و این می‏تواند عامل تغییر روش در حل بحران این کشور و سوق دادن معادلات به سمت گفت‌وگو باشد. در کل می‏توان گفت که آتش‌‌بس اخیر گرچه امیدها را افزایش داده اما به دلیل انشقاق زیادی که بین نیروهای مخالف دولت در پذیرش آن وجود دارد، آتش‌‌بسی شکننده خواهد بود.