در این گزارش تصویری، بهترین عکس‌های فضایی سال گذشته میلادی را به انتخاب سایت نشنال جئوگرافیک با هم مرور می‌کنیم: از سحابی حلزونی و کلاهخود ثور گرفته، تا جاروی ساحره و کسوف خندان.
سحابی حلزونی: سحابی حلزونی (هلیکس) که با نام NGC 7293 نیز شناخته می‌شود، نمایانگر ستاره در حال مرگی است که به عنوان یک سحابی سیاره‌نما شناخته می‌شود. سحابی حلزونی که در فاصله 650 سال نوری از زمین و در صورت فلکی دلو واقع شده است، سرنوشت آینده خورشید ما را به تصویر می‌کشد؛ سرنوشتی که طی آن انتظار می‌رود تا 5 میلیارد سال آینده خورشید نیز به یک سحابی سیاره‌ای مبدل شود.
سحابی‌های سیاره‌نما به هیچ وجه سیاره نیستند. این نام غلط در قرن هجدهم میلادی بر روی آنها گذاشته شد، چرا که این سحابی‌ها شبیه سیارات گازی عظیم منظومه شمسی بودند. با این وجود این نام تا به امروز بر روی آنها باقی مانده است. در حقیقت، سحابی‌های سیاره‌نما ستارگانی هم اندازه خورشید هستند که در انتهای عمر خود قرار دارند، و سوخت هیدروژن و هلیوم آنها برای همجوشی هسته‌ای در حال اتمام است. در این مرحله، آنها گازهای لایه خارجی خود را به صورت پوسته‌های درخشانی در اطراف خود باد می‌کنند، و خود به ستارگان کوتوله سفید مبدل می‌شوند.
دلیل انتخاب عکس: «این تصویر از اعماق فضا یک حس مقیاس غیرعادی به ما القاء می‌کند. نقاط روشن منفردی که در سراسر عکس پراکنده‌اند، یک حس سه‌بعدی عمق میدان را به وجود می‌آورد؛ در حالی‌که جزئیات ریز عکس نمایانگر اندازه عظیم سحابی است.»
چرخ ستاره‌ای: این عکس که با نوردهی طولانی گرفته شده است، چرخش شبانگاهی ستارگان را در حالی به تصویر کشیده که شفق قطبی بر فراز افق در حال درخشش است. شفق قطبی زمانی به وجود می‌آید که ذرات باردار خورشید که با نام بادهای خورشیدی شناخته می‌شوند، با جو زمین برخورد می‌کنند. برخورد این ذرات با اتم‌های اکسیژن و نیتروژن لایه یونسفر بر فراز میدان مغناطیسی قطبین زمین، باعث آزاد شدن انرژی می‌شود که به صورت این درخشش‌های رنگی در ارتفاع 97 تا 1000 کیلومتری سطح زمین دیده می‌شود.
دلیل انتخاب عکس: «این عکس، نمونه زیبایی از رد دور قطبی است. رنگ‌های روشنی که در سطح افق دیده می‌شود، جلوه خاصی به عکس بخشیده است. اگرچه به عنوان یک قانون نانوشته بهتر است که پیش‌زمینه غالبی را در تصاویری همانند این قرار داد، اما گاهی اوقات نیز بهتر است صرفا به ستارگان اجازه داد که کار خودشان را بکنند!»
نمایش آسمانی نیمکره جنوبی: با استفاده از موقعیت برتر خود بر فراز زمین در ماه مارس / اسفند، فضانوردان ایستگاه فضایی بین‌المللی قادر بودند تا در یک قاب واحد، سپیده‌دم (سمت چپ) و شفق قطبی را هم‌زمان به تصویر بکشند. در این تصویر که بر فراز اقیانوس هند گرفته شده است، فضاپیمای سایوز (مرکز عکس) وکپسول فضایی پراگرس متصل به ایستگاه فضایی نیز دیده می‌شود.
دلیل انتخاب عکس: «این عکس به خوبی احساسی را که فضانوردان ایستگاه فضایی هر روز صبح حین نگاه از پنجره ایستگاه به بیرون تجربه می‌کنند، به آدم منتقل می‌کند.»
جاروی ساحره: این عکس از بقایای یک ابرنواختر به نام جاروی ساحره، در بخش «اعماق فضا» چهارمین دوره رقابت عکاس نجومی سال که برندگان آن در ماه شهریور معرفی شدند، شایسته تقدیر شناخته شد. این عکس که توسط رابرت فرانک گرفته شده است، مخروبه‌های پراکنده یکی از ستارگان راه شیری را نشان میدهد که صدها هزار سال قبل منفجر شده است. این رشته‌های کیهانی بخشی از سحابی بادبان (Veil) هستند؛ یکی از بزرگ‌ترین بقایای ابرنواختری که در آسمان وجود دارد. این سحابی در فاصله 1400 سال نوری و در صورت فلکی ماکیان قرار دارد.
دلیل انتخاب عکس: «خیلی دشوار است تصاویری از اعماق فضا یافت که به شما حسی از یک شکل یا ساختار خاص را منتقل کند. شاید به همین دلیل است که عکس ستون‌های آفرینش نیز تا این اندازه مشهور است.»
درخشش شمالگان: مشهورترین نمایش نورپردازی طبیعت در این تصویر، بر فراز منطقه لانگیربین نروژ و همراه با درخشش ماه کامل در آسمان به تصویر کشیده شده است. این بازی خیره‌کننده نور که در منطقه قطب شمال با نام شفق شمالی (Aurora Borealis) خوانده می‌شود، زمانی‌که در عرض‌های جغرافیایی نزدیک قطب جنوب رخ میدهد به نام شفق جنوبی (Aurora Australis) نامیده می‌شود. این پدیده طبیعی که ناشی از برخورد ذرات خورشیدی با میدان مغناطیسی زمین است، علاوه بر سیاره ما در مشتری، زحل، اورانوس و نپتون نیز مشاهده می‌شود.
دلیل انتخاب عکس: «ما خیلی خوشبخت هستیم که این شانس را داریم تا هر ساله تعداد زیادی از تصاویر زیبای شفق قطبی را ببینیم. رنگ‌های ظریف کوهستان مهتاب‌زده این عکس و بی‌آلایشی خود شفق دلیل انتخاب این عکس بوده است.»
مریخ یخ‌زده: شاید در نگاه اول به نظر رسد که یک نفر نقشی از یک کبوتر را بر روی مریخ حکاکی کرده است؛ اما این تصویر که توسط مدارگرد شناسایی مریخ ناسا گرفته شده است، رمل‌هایی طبیعی را در قطب شمال سیاره سرخ نشان میدهد که با آب شدن یخ‌های زمستانی تزئین شده‌اند.
نواحی سفید مناطقی را نشان میدهد که برفک‌های ریزدانه کماکان اطراف رمل‌های قطبی را احاطه کرده‌اند. در عین حال، لکه‌های تیره احتمالا توسط رسوباتی شکل گرفته‌اند که به خاطر چشمه‌های دی‌اکسید کربن کنار زده شده‌اند. این آب‌فشان‌ها زمانی شکل می‌گیرند که لایه‌های یخ تصعید شده و مستقیما از حالت جامد به گاز تبدیل می‌شوند.
دلیل انتخاب عکس: « حالت شنی این عکس ما را یاد برف‌های گل‌آلود و ذوب شده روی زمین می‌اندازد. این تصویر فضایی به ما چیزی را نشان میدهد که آشنا است و می‌توان به آن چنگ انداخت، و حس بودن در خانه را به ما میدهد.»
کسوف خندان: گرفت خورشیدی باعث شده است تا قرص خورشید بر فراز گوماکا فیلیپین به خنده‌ای نارنجی مبدل شود. اگرچه خورشید در این عکس تنها اندکی پوشیده شده است، این کسوف در بخش‌هایی از آسیا و غرب آمریکا به صورت یک خورشیدگرفتگی حلقوی کامل دیده می‌شد.
خورشیدگرفتگی حلقوی زمانی ایجاد می‌شود که ماه بین زمین و خورشید قرار می‌گیرد، اما فاصله آن از زمین به اندازه‌ای است که قطر ظاهری ماه تاریک کوچک‌تر از قرص خورشید است. در نتیجه ماه نمی‌تواند تمام قرص خورشید را بپوشاند و حلقه‌ای از آتش را در اطراف لبه‌های خود باقی می‌گذارد.
دلیل انتخاب عکس: «اگرچه یک اخترشناس ممکن است به خاطر وجود این ابرها ناراحت شود، اما از نظر عکاسی وجود آنها احساس جذابیت و زندگی به این عکس بخشیده است. این عکس نمایانگر احساس رمزآلودی است که ساکنان زمین طی هزاران سال تجربه کرده‌اند؛ زمانی‌که خورشید در هنگام کسوف به آهستگی به تاریکی می‌گرائید. یک عکس شفاف‌تر از کسوف هرگز نمی‌تواند احساسی چنین قدرتمند را به بیننده منتقل کند.»
خودنگاره فضایی: فضانورد معروف، ادوین آلدرین، این خودنگاره را زمان راهپیمایی فضایی طی ماموریت جمینی 12 در نوامبر 1966 / آبان 1345 گرفته است. بخشی از یک دوربین (در پیش‌زمینه تصویر) و آنتن وسیله نقلیه Agena که در طی برنامه جمینی برای تمرین‌های ملاقات و اتصال فضایی استفاده می‌شد در این عکس دیده می‌شود.
این عکس که ژانویه گذشته / دی‌ماه پارسال منتشر شد، بخشی از هزاران اسکن دیجیتالی باکیفتی است که به عنوان بخشی از آرشیو دیجیتال آنلاین پروژه جمینی تهیه شده است.
دلیل انتخاب عکس: «در بسیاری از تصاویری که از فضانوردان لباس پوشیده وجود دارد، چهره آنها دیده نمی‌شود. حس انسانیت موجود در این عکس، حتی با وجود اینکه بخش اعظم صورت در سایه قرار دارد، جذابیت خاصی دارد.»
کلاهخود تور: شاید پیش از آنکه به فیلم «انتقام‌جویان» می‌پیوست، بهتر بود تا ثور (الهه باستانی رعد و برق) کلاهخود خود را از فضا پس می‌گرفت؛ کلاه‌خودی که جایی در فضا با فاصله 15 هزار سال نوری از زمین قرار دارد.
کلاهخود ثور که همچنین با نام NGC 2359 نیز شناخته می‌شود، یک سحابی است که در صورت فلکی کلب اکبر قرار دارد. همان‌طور که در این تصویر تهیه شده توسط رصدخانه سروتولودو واقع در شیلی دیده می‌شود، ابر کیهانی گاز و غبار شبیه به یک کلاهخود پردار است که در اثر بیرون ریختن تشعشعات ستاره‌های عظیم داخل آن ایجاد شده است.
دلیل انتخاب عکس: «این یک عکس زیباست که پیچیدگی‌های زیادی دارد. هر چقدر که بیشتر به عکس نگاه می‌کنید، جزئیات بیشتر و بیشتری پیش چشمان‌تان ظاهر می‌شود.»
زیبایی حلقوی: مدار بسیار متمایل فضاپیمای کاسینی ناسا (نسبت به استوا و حلقه‌های زحل)، چشم‌اندازی تماشایی برای نگاه به حلقه‌های زحل در اختیار آن قرار میدهد؛ حلقه‌هایی که از سنگ و یخ تشکیل شده‌اند. این تصویر از فاصله‌ای حدود 2.4 میلیون کیلومتر، و توسط یک دوربین عدسی گسترده (Wide Angle) گرفته شده است.
دلیل انتخاب عکس: «سایه‌های عمیق و کنتراست بالای این عکس زیبا، ما را به یاد عکس‌های سفید و سیاه ژلاتین نقره می‌اندازد. همچنین برای حفظ سادگی، ماه ریز بالای تصویر حذف شده است.»
بخش دوم این گزارش را می‌توانید فردا در خبرآنلاین ببینید.
منبع: نشنال جئوگرافیک – ترجمه: محمود حاج‌زمان
53275
نظر شما