نقش فردوسی در احیای حکمت باستان

نقش فردوسی در احیای حکمت باستان (که تأثیر آن را در حکمه‌الاشراق سهروردی می‌بینیم) و نیز استوار ساختن زبان فارسی بی‌بدیل است.

برگزاری سمپوزیوم بین‌المللی ارتباط فرهنگی ایران و چین

ایران و چین، عرفان و هنر

سمپوزیوم بین‌المللی ارتباط فرهنگی ایران و چین در روزهای چهارم و پنجم سپتامبر سال جاری در آکادمی علوم اجتماعی چین در شهر پکن برگزار گردید. مطلب زیر ترجمه فارسی سخنرانی ارائه شده در این سمپوزیوم است.

به‌مناسبت روز رازی و بزرگداشتش در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

اصول‌نامه سیرت فلسفی محمدبن زکریای‌رازی

محمد بن زکریای رازی مشهورترین پزشک ایرانی و نامی بسیار معتبر و هم طراز بقراط و جالینوس در تاریخ پزشکی و انسانی عالم و فاضل و عادل که به اعتدال زیست و مروج آن بود.

به‌مناسبت بزرگداشت ابن‌سینا در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

علم‌الجمال یا زیبایی‌شناسی سینوی

ابن‌سینا به عنوان بزرگ‌ترین و پرآوازه‌‌ترین فیلسوف مسلمان، مفهوم و معنای زیبایی را در رساله کوچک «‌فی‌العشق» مورد بحث و بررسی قرار داده است. این رساله به درخواست و خواهش شیخ ابوعبدالله فقیه معصومی که یکی از دانش‌آموختگان مبرز شیخ‌الرئیس است نگاشته شده و دارای هفت فصل است:

شناسایی آثار ملی

الغارات، کتابی ناب‌وقدیمی در شرح‌ فضائل‌ مولا (ع)

یکصدو چهاردهمین و یکصد و پانزدهمین کتب منتشره از سلسله انتشارات انجمن آثار ملی (و اینک انجمن آثار و مفاخر فرهنگی) که در سال 1354 منتشر گردیده اختصاص به کتاب الغارات، اثر ابواسحاق ابراهیم بن محمد ثقفی کوفی اصفهانی (متوفی 283 ه.ق) دارد.

به‌مناسبت روز شیخ اشراق

تأثیر تأویل نوری غزالی در مشکوة‌الانوار بر مراتب نور در اندیشه شیخ اشراق

در میان آثار حکیمِ فلسفه‌ستیزِ فرهنگ اسلامی ـ ایرانی یعنی امام محمد غزالی، مشکوة‌الانوار جایگاهی متفاوت و بسیار خاص دارد. برخی آن را شاهکار امام محمد می‌دانند و برخی نیز در انتساب این اثر به او تردید دارند. گرچه در این دو قول، قول انتساب مشکوة‌الانوار به امام محمد قوی‌تر و مقبول‌تر است. لیک قصد این سخن، بحث در باب این معنا نیست. تقریباً تمامی متفکران و حکمت‌شناسان فرهنگ اسلامی، پذیرفته‌اند که غزالی گرچه در المنقذ روش تأویلی اسماعیلیه را نفی و رد کرده اما در مشکوة‌الانوار با رویکردی صوفیانه به تأویل مشهورترین آیه قرآن در باب نور: اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاةٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَکَةٍ زَیْتُونَةٍ لَا شَرْقِیَّةٍ وَلَا غَرْبِیَّةٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِیءُ وَ....

به مناسبت بزرگداشت مرحوم حسن لاهوتی در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

مولا(ع) و مولانا

مولانا جلال‌الدین بلخی در باب 164 دفتر اول مثنوی با عنوان «خدو انداختن خصم در روی امیرالمؤمنین علی کرم الله وجهه و انداختن امیرالمؤمنین علی شمشیر از دست» به بیان خصال بی‌مثال حضرت امیرالمومنین علی ع ‌پرداخته و در امتداد بحث خویش، باب شگفتی می‌گشاید در منشاء و مرجع دریافت‌های روحانی خود.

به مناسبت روز جهانی صنایع دستی

انسان صنعت دستی خداوند است

بر اساس اساسنامه مصوب پاییز 1301 انجمن آثارملی که اینک به انجمن آثار و مفاخر فرهنگی تغییر نام داده هدف تأسیس انجمن، «ازدیاد علاقه به آثار قدیم تاریخی و علمی و ایران و به منظور نگاهداری صنایع مستظرفه و صنایع دستی و حفظ سبک و شیوه قدیم آنها» ذکر شده است.

به مناسبت برگزاری مراسم تجلیل از استاد سیدعبدالله انوار در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

جامعیت و ژرفاییِ حکمت در تاریخ اندیشه اسلامی و ایرانی

افلاطون در رسالة جمهوری (کتاب ششم) شعلة بحث در باب فلسفه، و نقش مؤثر فیلسوف در جامعه، را برمی‌افروزد تا به تشریح و تبیین یکی از مشهورترین گزاره‌های خود برسد: حاکمان ‌حکیم یا حکیمان ‌حاکم. این بحث با مفهوم‌شناسی فلسفه آغاز و به تشریحِ تقسیمات آن می‌رسد. کتابِ هفتم نیز با تمثیلِ مشهور غار آغاز می‌شود تا مرز میانِ شناختنی‌های معقول و محسوس روشن شده و سپس علومی چون موسیقی، ادبیات، حساب، هندسه، نجوم، سیاست و… مورد شرح و بسط قرار گیرند.

ثمرات مبارک استادعبدالله انوار

یکی از بزرگان میراث برای جامعیت علم در تمدن اسلامی که ثمرات مبارکی داشت استاد انوار است.

به بهانه مسئولیت انجمن آثار و مفاخر

تکیه بر جای بزرگان نتوان زد به گزاف

از زمانی که مسئولیت انجمن آثار و مفاخر ایران به این حقیر پیشنهاد شد تاکنون چهار ماه می‌گذرد. آن زمان و به هنگام طرح مسئله عرض کردم جایی که دکتر محقق (که محققا از مفاخر بی‌بدیل این مرز و بوم هستند) حضور دارند، بنده و امثال بنده هرگز نباید و نمی‌توانیم جای نشین باشیم. همراه و دستیار ایشان شاید.

فلسفه، هندسه و معماری

در تعریف و دسته بندی یونانیان از فلسفه و حکمت، در حالی که نظر و عمل و نیز عالی و سافل، توامان محور این تقسیم و تعریف بودند، دانشی چون هندسه در کنار موسیقی، حساب و نجوم، میان علوم مجرد چون الهیات، و علوم مجسم چون طبیعیات قرار گرفت.

تاملی در نسبت میان فلسفه و معماری

فلسفه، هندسه و معماری

گفتم: پس هندسه نیز اگر روح را به توجه به‌سوی هستی راستین مجبور سازد برای منظور ما سودمند خواهد بود، ولی اگر اثرش این باشد که توجه روح را به جهان گذران کون و فساد معطوف کند سودی برای ما نخواهد داشت. گفت: راست است. گفتم: کسی که در هندسه مختصر تعمقی کرده است منکر این نکته نمی‌تواند بود که این علم غیر از آن است که ارباب حرفه می‌گویند. پرسید: مقصودت چیست؟ گفتم: کسانی که هندسه را حرفه خود ساخته‌اند اصطلاحاتی ساده و پیشه‌ورانه به‌ کار می‌‌برند و در‌باره هندسه چنان سخن می‌گویند که گویی فنی از فنون عادی است و همه گفتارشان درباره تربیع و تمدید و جمع و مانند آنهاست حال آنکه منظور از پرداختن به هندسه رسیدن به آن شناسایی است که من و تو باید درباره‌‌اش توافق کنیم. پرسید: مقصودت کدام شناسایی است؟ .....