اگر خواستید کنیزی حبشیه، ضمیمه مهریه همسرتان کنید، سند را این طور تنظیم بفرمایید!

آشنایی با آداب و رسوم فرهنگ گذشته برای نسل ما سودمند است، این که بدانیم دورانی داشته ایم، با فرهنگی متفاوت، و حالا تغییر کرده ایم، پس امکان تغییر هست، نباید در بند آنچه در گذشته بوده باشیم. با این هدف، گهگاه از نسخه ای خطی، سندی یا متنی را انتخاب می کنم و در این وبلاگ می گذارم. افراد آزاد هستند بخوانند یا زود صفحه را ببندند.

تصویری که می بینید مربوط به سندی است از سال 1240 ق مطابق 1203 شمسی و 1824 میلادی.
این سند ازدواج برای تعیین مهریه با خط بسیار زیبا نوشته شده و به عنوان یک نمونه خط در یک مجموعه که صفحات آن شامل اوراقی با متن های مختلف و خطاطی های نسبتا خوب، با یکدیگر در یک مجلد صحافی است.
سند مزبور، به طور عمده شامل تعیین مهریه است و مهریه ای که در این سند معین شده، عبارت است از:
1. هفت من مسینه آلات
2. هفت مثقال طلای قرمز صیرفی پسند [صراف پسند یعنی با عیار شناخته شده]
3. یک کنیز حبشی که مبلغش 20 تومان باشد و مرد باید به همسرش بدهد
آن زمان و تا اواخر قاجار استفاده از کنیزکان حبشی و حضورشان در خانه و حتی همراه کردن یکی از آنها با دختر به خانه بخت یا خرید آنها توسط داماد و نگهداری در خانه، برای خانواده های اشراف امری عادی بود. شاید هنوز برخی از افراد مسن این قبیل خاندانها چهره های این قبیل زنان را که در خانه و عمدتا در مطبخ کار می کردند [کنیز مطبخی!] یا بچه داری بر عهده شان بود به یاد داشته باشند. خود بنده از برخی شنیده ام.
اما این که در این سند، قیمت کنیز حبشی هم معین شده و گفته شده که باید قیمت کنیز بیست تومان باشد، نشان می دهد که نرخ کنیزها که غالبا از افریقا به نواحی دیگر (و قرنها البته توسط اروپایی ها به امریکا و اروپا] تجارت می شد، کاملا متفاوت بوده و برای این که نزاعی پیش نیاید، این مبلغ معین شده است.
همان طور که از سطور اول آن معلوم می شود، گفته شده است که اگر خداوند «وسعتی شفقت فرماید»‌ این بدهی پرداخت خواهد شد، اما به هر حال عند المطالبه باید داده شود. جمله ای که اول سند آمده این است که: این مهری است که هر وقت زن خواست می تواند مطالبه کند.
جمله اول این است: لمهر متی شاءت طلبه. این جمله را از نظر عربی می توان درست خواند، اما معمول این عبارت بوده: علیه اداء المهر متی طلبته. اگر به شکلی که هست بخوانیم، یعنی: این مهری است که هرگاه زن بخواهد می تواند آن را طلب کند.
تعبیر «غبّ ذلک» یعنی بعد از این. پیرو این. دنباله این. این اصطلاح در متون قدیمی هم آمده و در عصر صفوی هم بکار می رفت، چنان که بارها در کتاب «دستور شهریاران» این تعبیر به کار رفته است. در آغاز اسناد شرعی هم گویا به جای «اما بعد» بکار می رود: برای نمونه آمده است: «غِبّ الحمد و الثناء، باعث بر تحریر و ترقیم این کلمات شرعیّة الدّلالات واضحة المبادی و النّهایات آنکه حاضر شد». گاهی هم به صورت «غب تلک» آمده، مانند این مورد: و غبّ تلک المراتب زوج مشار الیه بر خود لازم و متحتم ساخت که عند القدرة و الاستطاعة و الاطاعة و المطالبه فلان و فلان از عین المال خود خریداری نموده، و تسلیم حلیله جلیله خود به رسم تملیک نموده، مطالبه عوض ننماید، و صیغه شرعیه جاری و واقع گردیده...
کلمه بعد از «غب ذلک» در این متن، بر بنده معلوم نشد؛ [یکی از دوستان در کامنتی نوشتند که «زوج مزبور»‌ است. بسیار سپاسگزارم].
سند در سلخ شهر ربیع الاولی [کذا] تنظیم شده که روز آخر ماه ربیع الاول می شود. سال 124 آمده که می تواند 1240 باشد که ما فرض را بر همین گذاشتیم. اما اگر 1204 باشد چه خواهد شد؟ در هر حال صفر معلوم نیست.


لمهر متی شاءت طلبه [طلبته؟] : و غبّ ذلک زوج مزبور شرط شرعی نمود که عند القدرة و الاستطاعة که خُداوند عالم، وُسعتی شفقت فرماید، موازی هفت من مسینه آلات ساخته و پرداخته، و هفت مثقال طلای احمر صیرفی پسند، و یک نفر جاریه حبشیه که قیمت آن مبلغ بیست تومان بِبوده باشد، مبیع نموده، تسلیم حلیله جلیله خود نماید؛ و صیغه شرعیه بالعربیة و الفارسیة جاری شد؛ و کان ذلک فی سلخ شهر ربیع الاولی من شهور سنة 1240

رسول جعفریان


اما دو تصویر دیگر از همین مجموعه را انتخاب کرده در اینجا می گذارم.

 

رسول جعفریان

 

رسول جعفریان

کد خبر 368230

خدمات گردشگری

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
0 + 0 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 22
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • وحید IR ۱۷:۳۸ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۲
    من حاضرم به جای پرداخت مهریه ی سنگین، یک خانم جوان خانه دار بگیرم که هر وقت زنم خونه نبود، کارهای خانه را انجام بده.
    • بی نام IR ۰۳:۴۳ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
      43 9
      تو زن خودتو بتوني نگهداري بايد كلاهت رو هم بندازي بالا كنيز جوان سياه مطبخي پيش كش جديدا اين آقايون بايد اوضاع بيكاريشون و چيزهايي كه مصرف ميكنن خيلي توهم ميزنن ..... خدا شفا بده
    • بی نام IR ۰۴:۰۵ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
      34 1
      البته محض اطلاع آقایان باید بگم که علامه طباطبایی هم معتقده که کوروش همان ذوالقرنین قرآنه
    • بی نام IR ۰۵:۲۰ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
      20 1
      بي نام يكي مانده به آخر : خدايي خيلي قشنگ نوشتي . الان البته خواستگارهاي من همه بيكار هستند و حوصله كار ندارن ، من كه ديگه ازدواج نكردم و خدا را شكر كه سر كارم ولي خدايي آقايان وقتي كم ميارن اينقدر مظلوم ميشن كه آدم دلش واسشون ميسوزه ، گاهي هم اينقدر پر توقع كه حاضرند در نبود خانمشون كنيزكي جوان يا نوجوان داشته باشند. البته مصداق بعضي از آقايان است بعضي كه خيلي پولدارن. تازه بر خود واجب ميدانند كه چند زن داشته باشن و مشكل عمده آنها هم دعواي اين چند هووو و ميانجيگري بين آنها خواهد بود. از ديدشون لذت بخشه.
    • بی نام A1 ۰۴:۵۸ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۴
      4 3
      اون آقایی که گفته کوروش یه زن بیشتر نداشته ، میخوام بدونم بر اساس چه سندی این نسبت رو به کوروش میده؟ البته ما کوروش رو به احتمال قوی پیامبر میدونیم ، اما علم تاریخ درباره کوروش چیز زیادی نمیدونه. اینجور داستان پردازی درباره کوروش ، برای جبران تحقیریه که ایرانی ها نسبت به بقیه کشورها احساس میکنن. این تحقیر رو با داستان پردازی و قهرمان سازی نمیشه برطرف کرد ، راه جبران این تحقیر فقط از علم و توسعه می گذزه.
  • بی نام A1 ۱۷:۴۱ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۲
    55 5
    خوبی دکتر؟ حال میکنم از این یکهویی عوض شدن کتاب و سندی که در دست خوندن دارین...
  • بی نام A1 ۱۸:۰۹ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۲
    33 80
    بزرگترین تجار برده به خصوص در افریقا همین اروپایی ها بودند. آنها دو سه قرن، میلیونها سیاه افریقایی را به بردگی می بردند و آمریکا را با آن آباد کردند. این قبیل مسائل در دنیای قدیم بوده و این جا به عنوان تاریخ مرور می شود. البته دیر بجنبید همین داعش این بلا را سر همه مان در خواهد آورد. دیدید با کردها چه کردند.
  • بی نام IR ۰۳:۰۳ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
    21 1
    متاسفانه خیلی از کسانی که کامنت گذاشته ن درگیر بحث و حاشیه شده‌ن و توجه نکرده‌ن آقای جعفریان در ابتدای متنشون چه جمله‌ی مهم و اساسی‌ای گفته «...این که بدانیم دورانی داشته ایم، با فرهنگی متفاوت، و حالا تغییر کرده ایم، پس امکان تغییر هست، نباید در بند آنچه در گذشته بوده باشیم. ...» به نظر من مهم‌ترین درسی که از این بررسی باید بگیریم همینه.
    • بی نام A1 ۰۴:۱۱ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
      9 3
      نخیر عزیز.. این تصور نویسنده و محقق است. بهتر گفته شود که در گذشته چیزهایی بود که شاید بشه اسم اونها رو فرهنگ گذاشت اما الان اونها رو یا به عبارت دیگر فرهنگی نداریم که تغییر بکنه. البته الان چیزهایی داریم که قبلا نداشتیم. مثل همین سانسور کامنتها توسط خبر انلاین.
    • بی نام A1 ۱۲:۴۲ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
      5 1
      آخه خود ِ نویسنده به حاشیه توجه کرده. به تیتر دقت کنید:"اگر خواستید کنیز داشته باشید". انگار نه انگار که برده داری یه کار زشت ِ غیربشریه.
  • بی نام IR ۰۳:۲۵ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
    16 10
    کلا ملت بیکاری داریم والا. بیکارتر از همه م این جناب جعفریان که میشینه این چرت و پرت ها رو مینویسه تا همه به مسخره بگیرندش
    • بی نام IR ۰۳:۴۳ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
      10 5
      دوست عزيز، آقاي جعفريان در بند اول اين مقاله نوشته اند : آشنایی با آداب و رسوم فرهنگ گذشته برای نسل ما سودمند است، این که بدانیم دورانی داشته ایم، با فرهنگی متفاوت، و حالا تغییر کرده ایم، پس امکان تغییر هست، نباید در بند آنچه در گذشته بوده باشیم. با این هدف، گهگاه از نسخه ای خطی، سندی یا متنی را انتخاب می کنم و در این وبلاگ می گذارم.
    • بی نام A1 ۰۵:۲۶ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
      8 4
      میخواستی نخونی . خودش هم اشاره کرده اگه دوست داشتید بخونید .
    • اتابک IR ۰۶:۳۱ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
      4 3
      با سپاس از محقق و استاد دانشمند، توفیق و انرژی هر چه بیشتر را برای شما از خداوند مسئلت میکنم...خود شما بهتر از بنده میدونید که قرار نیست "همه" ارزش "هر کاری" را تشخیص بدهند.
  • جلالي A1 ۰۳:۲۷ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
    1 0
    باسلام سال مذكور ظاهرا 1204 مي باشد صفر بالاي 4 چسبيده است بعد از غب ذالك نيز نمي تواند اسم باشد چون با ذو آمده احتمالا وصفي است كه به عروس اطلاق مي شده است .
  • حیاتی A1 ۰۳:۵۵ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
    11 0
    امریکا واروپا برده تجارت می کردن و ما آن را پشت قباله می کردیم . ما بی تقصیریم !
  • بی نام EU ۰۴:۲۴ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
    24 1
    داعشی های امروز ادامه همون اعرابی هستند که به ایران حمله ور شدند.دقیقا" همون رفتارهارو امروز با خودشون دارن انجام میدن.
  • اتابك A1 ۰۵:۱۸ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
    9 1
    پس حالا هى بگيد تو اسلام برده دارى نبوده وخريد و فروش انسان هم نبوده
  • مجید دانش مبرهن A1 ۱۱:۲۹ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۳
    2 0
    جناب آقای جعفریان در متن چند مورد بشرح زیر مشاهده شد: بنظر می رسد متن فوق قسمتی قسمت پایانی از قباله ازدواج باشد چون در آن نام زوج و زوجه و صیغه شرعیه که مرسوم قباله های قدیمی است دیده نمی شود. وغب احتمالا " و غد " نبوده؟ واما بعد یا عبارات مشابه به این دلیل در ابتدا می آمده که دلالت کند پس از نام خدا یا پس از حمد خدا زوج مزبور صحیح تر به نظر میرسد " ببوده " اشتباه است ، نقطه اضافی مریوط به حرف ن در کلمه تومان است. 1240 قطعا درست است چون مرسوم بوده از نقطه کلمه سنه بجای صفر در آخر استفاده می نموده اند. مطالب فوق با توجه به بررسی نمونه های موجود در مجموعه شخصی ام مطرح گردید ، در صورت نادرست بودن سپاسگزار می شوم از طریق ایمیل بنده را مطلع و راهنمایی فرمایید.
  • شهاب US ۱۳:۵۵ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۸
    0 0
    سلام. املای ربیع الاولی هم در گذشته به کار می‌رفت. از جمله: تاریخ الاسلام ذهبی، ج4، ص 40.
  • بی نام A1 ۰۵:۳۷ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۹
    1 0
    البته از زمان های قدیم کنیز میگرفتند تا بشه هم از توبره بخورن هم از آخور ، کنیز همان برده داری است که الفاظ اون تغییر کرده نقلی هست که میگه جوانان اگر نمی توانند ازدواج کنند کنیز اختبار کنید
  • حامد منصوری IR ۱۲:۵۴ - ۱۳۹۳/۰۸/۰۱
    1 5
    ازنظر من درحقیقت هرانسانی باید کنیز داشته باشد چون لازم میباشدودیگرهیچ انسانی به سراغ زنا نمی رود وهرچه بخواهدهمبستری میکند حتی امامان هم کنیز داشتندامروزه دردنیا جز فساد بی ناموسی وتجاوز به دختران وزنان نیست ولی اگر کنیز بود هرگز زنا درکار نبود بیاییدگوش به حرف پیغمبر کنیدکنیز وصیغه موقت داشته باشید بادرامد کم مطمئن باشید هرگز زنا نخواهد بود زن صیغه کردن واجب وضروری میباشد هرمردی باید صیغه کند اگرنکند پیروی ازامامن نکرده است پیروی ازعمر کرده است