به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، نقش فرقه‌ها در برهم زدن اتحاد شیعیان از طریق ایجاد اختلافات کلامی و فقهی، و همچنین دامن زدن به تفرقه با انگیزه‌های سیاسی یا اجتماعی، بارها در طول تاریخ مشهود بوده است. این انشعابات باعث کاهش قدرت سیاسی و اجتماعی، افزایش درگیری‌های داخلی و تضعیف بنیه‌های جامعه شیعی شده است.
بنابر روایت شیعه نیوز، نقش فرقه‌ها بخصوص فرقه‌های نوظهور در برهم زدن اتحاد شیعیان، موضوعی پیچیده و چندوجهی است که می‌توان آن را از ابعاد مختلفی بررسی کرد. در طول تاریخ، انشعابات و ظهور فرقه‌های مختلف در دل تشیع، گاهی اوقات به تضعیف همبستگی و ایجاد شکاف در جامعه شیعی منجر شده است.
ویژگی‌های کلی فرقه‌های نوظهور (در زمینه تشیع و اسلام):
1.رهبری کاریزماتیک: بسیاری از فرقه‌های نوظهور حول یک رهبر کاریزماتیک شکل می‌گیرند که اغلب ادعاهای خاصی در مورد ارتباط با ماوراء، علم لدنی، یا حتی ارتباط مستقیم با ائمه (در مورد فرقه‌های شیعی) دارد. این رهبران نقش محوری در جذب و حفظ پیروان ایفا می‌کنند.
2.تفسیرهای جدید یا انحرافی از دین: این فرقه‌ها اغلب تفسیرهای جدید یا حتی انحرافی از متون دینی، احادیث، یا اصول اعتقادی رایج ارائه می‌دهند. این تفسیرها ممکن است با رویکردهای سنتی و مورد قبول اکثریت علما در تضاد باشد. گاهی اوقات این تفسیرها به سمت باطن‌گرایی افراطی، تأویل‌های غیرمعمول، یا حتی رد برخی اصول شریعت می‌روند.
3.تأکید بر جنبه‌های خاصی از دین: فرقه‌های نوظهور ممکن است بر جنبه‌های خاصی از دین (مانند عرفان، اخلاق، یا انتظار ظهور) تأکید افراطی داشته باشند و از سایر جنبه‌ها غفلت کنند یا آنها را کم‌اهمیت جلوه دهند.
4.ساختار سازمان‌یافته و سلسله‌مراتبی: بسیاری از این فرقه‌ها دارای ساختار سازمان‌یافته و سلسله‌مراتبی هستند که رهبر در رأس آن قرار دارد و اعضا در رده‌های مختلف از او اطاعت می‌کنند. این ساختارها می‌توانند بسیار بسته و کنترل‌گر باشند.
5.جذب پیروان از طریق نیازهای روحی و اجتماعی: فرقه‌های نوظهور اغلب به جذب افرادی می‌پردازند که از نظر روحی تشنه معنویت، یا از نظر اجتماعی نیازمند حمایت و تعلق به یک گروه هستند. آنها ممکن است با وعده آرامش درونی، موفقیت دنیوی، یا حتی راه حل‌های معجزه‌آسا برای مشکلات، افراد را جذب کنند.
6.دشمنی با نهادهای دینی سنتی: بسیاری از فرقه‌های نوظهور، نهادهای دینی سنتی (مانند مراجع تقلید، حوزه‌های علمیه، و مساجد) را مورد انتقاد قرار داده و اعتبار آنها را زیر سؤال می‌برند. آنها اغلب خود را تنها راه درست یا "نجات‌بخش" معرفی می‌کنند.
7.انزوای اجتماعی: در برخی موارد، پیروان فرقه‌های نوظهور از جامعه اصلی منزوی می‌شوند و روابط اجتماعی خود را عمدتاً به اعضای فرقه محدود می‌کنند. این امر می‌تواند به کنترل بیشتر رهبران بر زندگی پیروان منجر شود.
8.استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی: با گسترش اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، بسیاری از فرقه‌های نوظهور از این ابزارها برای تبلیغ عقاید خود، جذب پیروان، و سازماندهی فعالیت‌هایشان استفاده می‌کنند.
انواع و انگیزه‌های پیدایش:
_معنوی‌گرایی کاذب: برخی از این فرقه‌ها بر پایه ادعاهای معنوی، عرفانی و حتی کرامات و معجزات شکل می‌گیرند که فاقد پشتوانه عقلی و شرعی هستند.
_سیاسی و قدرت‌طلبانه: در برخی موارد، انگیزه‌های سیاسی و تلاش برای کسب قدرت، در پوشش فعالیت‌های دینی، به پیدایش فرقه‌ها منجر می‌شود.
_پاسخ به نیازهای روانی-اجتماعی: برخی فرقه‌ها با ارائه راه حل‌های ساده‌انگارانه برای مشکلات پیچیده زندگی، یا با ایجاد حس تعلق و آرامش درونی، افرادی را که از جامعه اصلی احساس بیگانگی می‌کنند، جذب می‌کنند.
_اهداف اقتصادی: متاسفانه در مواردی، فرقه‌های نوظهور با هدف سوءاستفاده مالی از پیروان خود شکل می‌گیرند.
چالش‌ها و آسیب‌ها:
فرقه‌های نوظهور، به ویژه آنهایی که دارای آموزه‌های انحرافی یا کنترل‌گر هستند، می‌توانند آسیب‌های جدی به افراد و جامعه وارد کنند. این آسیب‌ها شامل:
_آسیب‌های روانی: سلب اراده، ایجاد وابستگی افراطی، فشار روانی و اضطراب.
_آسیب‌های اجتماعی: قطع روابط خانوادگی، انزوای اجتماعی، و ایجاد تنش در جامعه.
_آسیب‌های اقتصادی: سوءاستفاده مالی از پیروان و از دست دادن سرمایه‌های مادی.
_انحراف از اصول دینی: دور شدن از آموزه‌های صحیح دینی و ترویج خرافات.
پیامدهای واگرایی و تضعیف اتحاد:
کاهش قدرت سیاسی و اجتماعی: در طول تاریخ، هرگاه شیعیان دچار تفرقه شده‌اند، قدرت سیاسی و اجتماعی آنان نیز کاهش یافته است. اختلافات درونی، فرصت را برای دشمنان خارجی فراهم کرده تا بر آنان مسلط شوند یا از این اختلافات به نفع خود بهره‌برداری کنند.
افزایش درگیری‌های داخلی: گاهی اوقات، اختلافات فرقه‌ای به درگیری‌های شدید و حتی خونین در داخل جامعه شیعی منجر شده است. این درگیری‌ها، علاوه بر تلفات انسانی، به هدر رفتن منابع و تضعیف بنیه‌های جامعه منجر می‌شود.
ایجاد شکاف در جامعه: تفرقه فرقه‌ای می‌تواند به ایجاد شکاف‌های عمیق در جامعه شیعی منجر شود. این شکاف‌ها نه تنها در مسائل دینی، بلکه در جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی نیز خود را نشان می‌دهند.
تشویش اذهان عمومی و بدبینی: وجود فرقه‌های مختلف با عقاید و اعمال متفاوت، می‌تواند به تشویش اذهان عمومی و حتی بدبینی نسبت به کلیت مذهب شیعه منجر شود. این امر می‌تواند برای تبلیغ دین و جذب افراد جدید نیز مشکل‌ساز باشد.
در مواجهه با فرقه‌های نوظهور، آگاهی‌بخشی، تقویت بنیان‌های فکری و اعتقادی جامعه، و همچنین نقش‌آفرینی صحیح نهادهای دینی و علمی بسیار حائز اهمیت است.
نظر شما