به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، پرسش: لطفاً حدیث «نگاه به چهره علی(ع) عبادت است»، را از منابع اهل‌سنت بیان کنید، و این‌که چه کسانی راوی این حدیث بوده‌اند؟
پاسخ اجمالی
روایات و احادیث فراوانی در منقبت و فضیلت امام علی(ع) در منابع روایی فریقین وجود دارد؛ تا جایی که برخی از اندیشمندان اهل‌سنت کتاب مستقلی در این زمینه تدوین کرده،[۱] و در همین راستا روایاتی را نقل نموده‌اند که بر اساس آنها نگاه کردن به حضرت علی(ع) و نیز به یاد آن‌حضرت بودن، نوعی عبادت و بندگی شمرده شده است:
۱- «ذِکْرُ عَلِیٍّ عِبَادَهٌ»؛[۲] راویان این حدیث، عائشه و ابن عباس از رسول خدا(ص) هستند.
۲- «النّظَرُ إلی وَجهِ عَلیّ عبادَهُ»؛[۳] راویان این حدیث عبارت‌اند از: عبدالله بن مسعود، معاذ بن جبل، عائشه، عمران بن حصین، جابر بن عبدالله، واثله ابن أسقع، و ابوبکر.
حاکم نیشابوری این روایت را در کتاب مستدرک خود بر صحیحین آورده است، بدین معنا که روایت یاد شده طبق ضوابط و شرایطی که بخاری و مسلم برای صحیح دانستن روایات در کتاب‌های صحیح خود ذکر کرده‌اند، این روایت نیز صحیح تلقی می‌شود، اما با این وجود، آنان از نقل این دسته از روایات خودداری کرده‌اند. حاکم نیشابوری صراحتاً به صحیح بودن اسناد این روایت از دیدگاه رجالی اهل‌سنت اذعان کرده است. [۴]
در توضیح این احادیث چند نکته بیان شده است:
الف. به دلیل وجود آثار عبادت و نورانی بودن چهره آن‌حضرت و نشانه‌های سیادت و بزرگی، نگاه کردن به او انسان را وادار به گفتن کلمه «لا إله إالا الله» می‌کند[۵] که این خود عبادت است.[۶]
ب. کسی نگاه به او عبادت است که تمام گفتار و کردار او انسان را به توحید رهنمون می‌شود. بر این اساس، ذکر و یاد حضرت علی(ع) و سیره الهی او که سراسر اخلاص و بندگی و جانبازی در راه خدا بوده است، نیز عبادت به شمار خواهد رفت.
[۱]. مانند کتاب‌های: «مناقب الإمام علی بن أبی طالب» ابن مغازلی، «مناقب علی بن أبی‌طالب(ع)» ابن مردویه و … .
[۲]. ابن مغازلی، علی بن محمد، مناقب الإمام علی بن ابی‌طالب، ص ۱۹۵ – ۱۹۶، بیروت، دار الأضواء، چاپ سوم، ۱۴۲۴ق؛ ابن مردویه اصفهانی، ابوبکر احمد بن موسی، مناقب علی بن أبی‌طالب(ع)، قم، دار الحدیث، چاپ دوم، ۱۴۲۴ق؛ مناوی قاهری، محمد بن تاج العارفین، التیسیر بشرح الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۲۰، ریاض، مکتبه الامام الشافعی، چاپ سوم، ۱۴۰۸ق؛ ابن عساکر، ابو القاسم علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج ۴۲، ص ۳۵۶، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق؛ جلال الدین سیوطی، عبدالرحمن بن أبی‌بکر، الفتح الکبیر فی ضم الزیاده إلی الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۱۱۵، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۲۳ق.
[۳]. ابن مغازلی، مناقب الإمام علی بن ابی‌طالب، ص ۱۹۶ – ۱۹۹؛ گنجی شافعی، محمد بن یوسف، کفایه الطالب فی مناقب علی بن أبی‌طالب، ص ۱۵۷، تهران، دار إحیاء تراث أهل البیت(ع)، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق؛ اصفهانی، احمد بن عبدالله، حلیه الأولیاء وطبقات الأصفیاء، ج ۲، ص ۱۸۲، مصر، السعاده، ۱۳۹۴ق؛ أبوالقاسم طبرانی، سلیمان بن أحمد بن أیوب، المعجم الکبیر، ج ۱۰، ص ۷۶، قاهره، مکتبه ابن تیمیه، چاپ دوم، بی‌تا؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۵۲، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
[۴]. المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۵۲٫
[۵]. التیسیر بشرح الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۴۶۴٫
[۶]. برقی، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج ۱، ص ۲۹۱، قم، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۷۱ق.
نظر شما