مجید جویا: برادران ترونس، دو تن از درخشان‌ترین ستاره‌های علمی مکزیک هستند و این کشور بخش بزرگی از اعتبار خود را در فناوری نانو مدیون این دو نفر است. ولی انستیتوی فدرال تحقیقات علمی و فناوری سن‌لوئیس پوتوسی (IPICYT) ، هومبرتو و ماوریسیو ترونس مالدانادو را در ماه دسامبر / آذر اخراج کرد و اکنون، آنها آینده روشنی در کشور زادگاه خود ندارند.
رهبران علمی جهان می‌گویند که این مورد، مثال روشنی از این است که چگونه بوروکراسی علمی در کشورهای در حال توسعه می‌تواند پژوهشگران آینده‌دار را از مسیر تحقیقات خارج کند، خصوصا آن‌هایی که در خارج از کشور آموزش دیده‌اند.
به گزارش نیچر، میلدرد درسلهاوس، پژوهشگر نانوتکنولوژی در ام.آی.تی و رئیس سابق انجمن امریکایی توسعه علوم که از برادران ترونس حمایت می‌کرد، می‌گوید: «این ضایعه بزرگی برای علوم در مکزیک است».
اما دیوید ریوس خارا، رئیس IPICYT، نظر مخالفی دارد: «احساس دانشمندان خارجی که علم در مکزیک در معرض یک خطر قریب‌الوقوع است، تصور کاملا غلطی است. تقریبا 20هزار پژوهشگر در این کشور وجود دارند که تحقیقات سطح بالا را در حوزه‌های گوناگون انجام می‌دهند».
ریوس می‌گوید که مجبور شد که آن دو را اخراج کند، چراکه هم قوانین موسسه و هم قوانین کشوری مکزیک را زیر پا گذاشته‌اند و به گفته او، دانشمندان خارج از مکزیک تنها یک سمت داستان را شنیده‌اند.
این دو برادر بعد از دریافت مدرک دکترای خود در انگلستان و طی دوره پسادکتری در خارج از مرزها، به مکزیک بازگشتند و اولین آزمایشگاه نانوتکنولوژی این کشور را قریب به یک دهه پیش در IPICYT راه‌اندازی کردند. آنها به موفقیت‌های زیادی در حوزه خود دست یافتند، با پژوهشگران برجسته جهانی همکاری کردند و مقالات پرارجاعی در مورد نانولوله‌های کربنی در ژورنال‌های سطح بالا منتشر کردند.
ولی اختلاف‌های قدیمی بین برادران ترونس و مدیران انستیتو در مورد کار آزمایشگاهشان، در سال گذشته به اوج خود رسید و این دو برادر در نهایت، در ماه دسامبر / آذر از آزمایشگاه خود اخراج شدند.
ماوریسیو می‌گوید: «من دیگر در یک کشور در حال توسعه کار نخواهم کرد. دیگر دانشگاه‌های مکزیک از به خدمت گرفتن ما هراس دارند».
در کانون توجه
ریوس در نامه‌ای به نیچر در روز 25 فوریه، دو برادر را به موارد متعدد «بی‌انضباطی» متهم کرد: شریک نکردن IPICYT در چهار حق انحصاری فناوری، کار ناشایسته برای یک دانشگاه خصوصی و موارد دیگر. برادران ترونس هر گونه عملکرد ناشایستی را انکار کرده و حسادت حرفه‌ای را دلیل اصلی اخراج خود می‌دانند، ادعایی که ریوس آن را انکار می‌کند.
در سال 2008، مورد برادران ترونس توجه دانشمندان برجسته را به خود جلب کرد، افرادی مثل هارولد کریتوی انگلیسی و ماریو مولینای مکزیکی که هر دو برندگان جایزه نوبل شیمی هستند. آنها در یک لابی ناموفق سعی کردند با فیلیپه کالدرون، رئیس‌جمهور مکزیک و دیگر مقامات بلندپایه این کشور به توافق برسند. آن دو و 70 دانشمند دیگر اکنون در حال جمع‌آوری امضا برای حمایت از این دو برادر هستند.
اعتراض‌ها از سوی دانشمندان خارج از مکزیک اوضاع را آرام نکرد. روزاورا روئیز گوتیرز، رئیس فرهنگستان ملی علوم مکزیک در پاسخی مکتوب به نیچر، گفت که نامه فرستاده شده به رئیس‌جمهور در سال 2008 «یک احساس ناراحتی عمیق در جامعه علمی مکزیک پدید آورد، چرا که استدلال‌های آن نشان از ناآگاهی از قوانین انستیتوهای مکزیک داشت». روئیز گفت که این مورد جامعه علمی مکزیک را دچار شکاف کرد و این که «کانال‌های مناسب برای حل این اختلاف وجود دارند».
درسلهاوس یک دیدگاه شخصی در مورد بحران در میانه دسامبر دارد، هنگامی که برای شرکت در جلسه دفاع یکی از دانشجویان دکترای برادران ترونس به مکزیک رفته بود. تعداد غیرمعمولی از محافظان یونیفورم‌پوش در آنجا حاضر بودند و تلاش می‌کردند جلوی اخلال از سوی دانشجویان حامی ترونس‌ها را بگیرند. ترونس‌ها به تناوب از سوی وکلا و مسئولین برای بحث فراخوانده می‌شدند. در همان زمان، حساب‌های ای‌میل آن دو قطع شد و در پایان دسامبر نیز حقوق آنها قطع شد.
کریتو، که ناظر دفاع دکتری ماوریسیو در دانشگاه ساسکس در برایتون بوده، نگران دانشجویان باقی‌مانده این دو برادر است. به گفته او خیلی از دانشجویان و کارکنان گروه فناوری نانوی برادران ترونس گفته‌اند که «به شدت از این هراس دارند که ناگهان اخراج شوند» و تحت فشار قرار دارند تا از مسئولان انتقاد نکنند. امری که البته ریوس آن را هم رد می‌کند و ادعای حمایت کامل از دانشجویان باقی‌مانده را دارد. دانشجویان فعلی تقاضای مصاحبه با نیچر را رد کرده‌اند.
کمپوس اما که مدرک دکترای خود را گرفته است، می‌گوید که اخراج ترونس‌ها برایش شوکه‌کننده بوده است. او به زودی مکزیک را ترک می‌کند و برای یک بورس پسادکتری به برزیل می‌رود. «نمی‌دانم که می‌توانم یا اصلا می‌خواهم به مکزیک بازگردم، اگر قرار باشد با افرادی که این کار را انجام دادند همکاری کنم».
این ضایعه‌ای برای مکزیک خواهد بود. او در دوره دکتری خود، شش ماه را در آزمایشگاه درسلهاوس در ام.آی.تی گذراند و در آنجا نقشی کلیدی در یافتن روشی برای تولید انبوه نانوریبون‌های گرافینی به عنوان نیمه‌رسانا داشت. ام.آی.تی به همراه IPICYT، حق امتیاز این کاربری را در ایالات متحده برای خود به ثبت رساند و اکنون، به دنبال توافق برای حق امتیاز است.
بحث‌های سازنده
دو مورد از حق امتیازهایی که به ادعای ریوس، برادران ترونس از شراکت دادن IPICYT در آن خودداری کرده‌اند؛ شامل جومکس، بزرگ‌ترین تولید کننده آب‌میوه در مکزیک می‌شود. دو مورد دیگر متعلق به انستیتوی ملی علوم مواد در تسوکابا و دانشگاه شینشو در واکاساتو در ژاپن هستند. به گفته ریوس «بخشی یا تمام» دانش علمی این کارها، در IPICYT به دست آمده بود.
گرد رینباند، یک مهندس ارشد جومکس، می‌گوید که شرکت تقاضای حق امتیاز را برای خود ثبت کرد، چون که همه کار از آنجا هدایت می‌شد و نه IPICYT. هیچ توافقی برای پاداش تجاری به ترونس‌ها وجود نداشت و تنها برای قدردانی از مشاوره‌های مفید آن دو، نام ایشان در امتیاز ذکر شد. دانشمندان دو موسه ژاپن نیز ادعای مشابهی دارند.
آجایان وینو، یک دانشمند علم مواد از انستیتوی ملی علم مواد ژاپن، هنگامی که ماوریسیو در حال گذراندن دوره‌ای در ژاپن بود با وی همکاری می‌کرد. وینو می‌گوید که از شنیدن این که مشاوره‌های ماوریسیو به وی در اخراج وی موثر بوده است، بهت زده شده است.
نظر شما