روز پانزدهم: دستی بگیر و ببخش

اِلهی‏ اَذْهَلَنی‏ عَنْ اِقامَةِ شُکْرِکَ تَتابُعُ طَوْلِکَ، وَ اَعْجَزَنی‏ عَنْ‏ اِحْصآءِ ثَنآئِکَ فَیْضُ فَضْلِکَ ( بخشی  از مناجات شاکرین امام سجادع )
خدایا! بخشش پی در پی تو انجام دادن سپاسگزاریت را از یاد من برد و ریزش فضل و احسانت مرا از شمردن ثنا و ستایشت عاجز کرد

پرونده خبرآنلاین در روز پانزدهم ماه مبارک رمضان را با دو  بیان از امام موسی صدر و آیت الله مجتبی تهرانی به استقبال میلاد امام حسن مجتبی(ع) می رویم.

  بخشش قبل از خواهش در روایتی از امام حسن(ع) / درس های ماه رمضان آیت الله آقا مجتبی تهرانی

چرا به امام حسن مجتبی علیه السلام کریم اهل بیت می گویند؟ خود ایشان کرم را چگونه معنا کرده است ؟ حاج آقا مجتبی تهرانی با حدیثی از امام حسن مجتبی علیه السلام به توضیح این معنا پرداخته است. «الِابْتِدَاءُ بِالْعَطِیَّةِ قَبْلَ الْمَسْأَلَة، بحار الأنوار، ج‏75، ص: 102»

فردی از امام حسن(ع) پرسید:  قِیلَ فَمَا الْکَرَمُ؟ کرم و بخشش چیست و چه معنایی دارد؟
اما پاسخ فرمودند:
قَالَ: الِابْتِدَاءُ بِالْعَطِیَّةِ قَبْلَ الْمَسْأَلَةِ وَ إِطْعَامُ الطَّعَامِ فِی الْمَحْلِ. (تحف‌العقول، ص۲۲۵)

بخششِ قبل از خواهش‏ و طعام دادن به مردم در هنگام قحطی.

فایل صوتی کوتاه بیان این روایت از زبان زنده یاد استاد آقامجتبی تهرانی را اینجا بشنوید.

نگین فداکاری/ گزیده ای از درس های ماه رمضان امام موسی صدر

همه امامان نور واحد هستند. هریک از امامان اگر به جای امام حسن(ع) بود، همان می‌کرد که او کرد و همان موضعی را می‌گرفت که او گرفت. نقش امام حسن(ع) در میان امامان، نقش فداکاری و نقش سرباز گمنام بود.

سرور ما امام شرف‌الدین (قدس الله نفسه) در مقدمه ارزشمندی که بر کتاب «صلح الحسن» اثر شیخ راضی آل یاسین نوشته است، پس از مبحثی مفصل درباره موضع امام حسن(ع)، گفته است:

برای امام ممکن نبود که جهاد کند، زیرا اصحاب او و حتی برخی از خویشان او، به وی خیانت کردند؛ همچنان‌که نمی‌توانست همانند امام حسین(ع) جانفشانی و فداکاری کند، زیرا اوضاع و احوال عمومی جامعه آماده نبود. فداکاری و جانفشانی شرایط خاص و فراهم بودن ابزار و زمان مناسب می‌طلبد. اگر دوره امام حسن(ع) را بررسی کنیم و در نظر آوریم که معاویه خواستار برقراری صلح و پرهیز از ریختن خون مسلمانان بود و آن گونه که نقل شده، او را کاتب وحی می‌دانستند و «خال المؤمنین» می‌خواندند؛ در چنین وضعیتی امت از نیت واقعی دشمنان اسلام ناآگاه بود.

در حالی که در زمان قیام امام حسین(ع) شرایط آماده، چهره‌ها آشکار، پرده‌ها برافتاده و همه‌چیز روشن بود؛ وجدان‌ها در خواب غفلت فرو رفته و مردمان هراسان و بیمناک بودند. در چنین وضعیتی، اقدام امام حسین(ع) همچون ضربه‌ای بود که وجدان مردم را بیدار کرد و هرچیزی را در جایگاه خود قرار داد. این حرکت اثر خود را گذاشت، به‌گونه‌ای که از همان ساعت‌های نخستین شهادت امام، قیام بر ضد امویان آغاز شد و تا انقراض حکومت آنان ادامه یافت و حتی آثار و ته‌مانده‌های آنان را نیز در طول تاریخ محو کرده و خواهد کرد.

فداکاری امام حسین(ع) در زمان مناسب خود صورت گرفت و این، امام حسن(ع) بود که زمینه را برای امام حسین(ع) فراهم کرد. سید شرف‌الدین پس از این مقدمه می‌گوید که واقعه کربلا (یعنی شهادت امام حسین(ع) در کربلا، نخست، حسنی است و بعد، حسینی). سپس می‌افزاید که‌ رویداد نخیله(یعنی آنچه بر امام حسن(ع) گذشت) از نظر جانفشانی و فداکاری، ریشه‌دارتر از روز عاشوراست. بر این اساس، اگر بگوییم امام حسن(ع) نقش سرباز گمنام را دارد (امام حسین(ع) در هنگام شهادت امام حسن(ع)، به این نقش اذعان کرده است) و اگر بگوییم نقش جانفشانی مطلق دارد، سخن مبالغه‌آمیزی نگفته‌ایم.

البته، امام حسن(ع) ویژگی‌ها و نقش‌های دیگری مانند هدایت‌گری و ارشاد و آموزش نیز داشت که میان همه امامان پس از رسول خدا(ص) مشترک بود. اما نقش خاص او، فداکاری مطلق، چه در عصر خویش و چه پس از شهادت و چه در طول تاریخ است.

6262