فلسفه جدید

محمد زارع شیرین‌کندی در سال‌روز تولد فیلسوف آلمانی، میزان اقبال از هایدگر را در ایران بررسی کرد

هایدگر ۹۰ سال پیش دولت آمریکا، درنده خویی ها و ... امروز را پیش بینی کرد/ هایدگر را به عنوان مد روز نخوانیم؛ اندیشه‌اش را جدی بگیریم

اخبار اندیشهمحمد زارع شیرین‌کندی گفت: بدترین کار ممکن درباره هایدگر، کشیدنِ پای او به وسط نزاع‌ها و دعواهای سیاسی «خاورمیانه‌ای» در این‌جاست. نه منازعات ایدئولوژیک و جاروجنجال‌های سیاسیِ اغلب بی‌ثمر و گاه خانمان‌سوز و خطرناک در کشور ما نیازی به هایدگر دارند و نه تفکر هایدگر استعداد این کار را دارد.

نگاهی به کتاب «روشنگری، انقلاب و رمانتیسم» نوشته فردریک بیزر

متفکران آلمانی، مطیع در برابر قدرت و بی باک در اندیشه ورزی / بیزر اسطوره «آلمان غیرسیاسی» را در هم شکست / کانت، سیاسی در خفا

اخبار اندیشهمادام دو استال روشنفکران آلمانی، پایان قرن هجدهم را اینچنین توصیف کرد: «آن ها عظیم‌ترین بی‌باکی اندیشه را با مطیع‌ترین شخصیت درآمیختند...هدف روشنفکران آلمانی در انتهای قرن هجدهم، آگاه کردن مردم از حقوق و تکالیف مدنی و اصول دین، سیاست و اخلاق بود، به همین جهت تفکر این روشنفکران عمیقا سیاسی بود، اما به خاطر محدودیت‌ها و فشار حکومت وقت، سیاسی در خفا (cryptopolitical) بود.

تاملی بر کل‌گرایی و منتقدانش؛

ویتگنشتاین علیه کل‌گرایان

اخبار اندیشهاتمیست‌های منطقی چون راسل و ویتگنشتاین همچون سایر فیلسوفان مانند جی. ای. مور، نظریه تطابقی صدق را توسعه دادند که اظهار دارد امور واقع چیزهایی هستند که گزاره‌ها را صادق می‌سازند.

سال‌مرگ کارل پوپر، فیلسوف اتریشی-بریتانیایی و تاثیر او در ایران

پشتوانه نظری اصلاح‌طلبان / پوپر و هایدگر در ایران، جدال روشنفکری دینی / فیلسوف "جامعه باز" چگونه به حل مسائل ما کمک می‌کند؟

اخبار اندیشهسیامک عاقلی گفت:‌بعدها که آقای سروش راه اصلاح‌طلبی را در پیش گرفت و از لیبرالیسم، سکولاریسم، کثرت‌گرایی، دموکراسی، تکامل معرفت دینی (قبض و بسط تئوریک شریعت) شخص و شهروند صاحب حق تا مکلف و … در تقابل با جامعه تک‌صدایی، جزم‌اندیشی، و… اظهارنظر کرد، باز از اندیشه‌های پوپر بهره گرفت و پوپر شد فیلسوف پشتوانه اندیشه‌های اصلاح‌طلبانه.

 «شب هانری کربن» در خانه هنرمندان ایران برگزار می‌شود

اخبار اندیشه به مناسبت انتشار کتاب «کربن شناسی»، «شب هانری کربن» در خانه هنرمندان ایران برگزار می‌شود.

چرا دانش علوم اجتماعی برای بحث‌های عمومی ضروری است؟ با نگاهی به اندیشه‌های یورگن هابرماس

ایرانیان به اشتباه نام جدل را گفت و گو می گذارند / ضعف آگاهی ایرانیان، هر گفت‌وگویی را به مجادله می کشاند

اخبار اندیشهسید حسین امامی می نویسد: هابرماس معتقد است که هدف از گفت‌وگوی عمومی، رسیدن به "کنش ارتباطی"است، یعنی گفت‌وگویی که در آن حقیقت و تفاهم از طریق"نیروی استدلال بهتر"حاصل می‌شود...از این رو آگاهی و دانش علوم انسانی و اجتماعی برای فهم مسائل پیچیده، ضروری است. بدون آن، قضاوت‌ها بر اساس تجربیات شخصی و اطلاعات ناقص شکل می‌گیرند و به جای «قدرت استدلال بهتر»، شاهد جدل‌های بی‌حاصل و تعصب خواهیم بود.

نصرالله پورجوادی و فلسفه در پادشاهی ساسانیان / نگاهی به ریشه‌های خردورزی در ایران باستان

اخبار اندیشهدر میان پادشاهان ساسانی از همه فیلسوف نواز تر خسرو انوشیروان بود که به قول حکیم طوس فردوسی همیشه حدود هفتاد حکیم یا فیلسوف در دربار او حضور داشتند. انوشیروان خودش اهل فلسفه و حکمت بود. چند اندرز و پندنامه از او به جا مانده که یکی از آن ها در قابوس نامه است. وقتی ژوستینین امپراطور روم دستور داد آکادمی فلسفه در آتن را تعطیل کنند، انوشیروان فلاسفه را به ایران آورد و مدتی از ایشان پذیرایی کرد.

تحلیل گفتمان فوکویی کامنت‌های مخاطبان "خاطرات میرغضب مظفرالدین شاه" در خبرگزاری خبرآنلاین

«جلّاد» تهران را کاربران تایید کردند یا تکذیب؟/ جلاد رعب می آفریند یا امنیت؟ / تحلیل گفتمان فوکو و عکس العمل جامعه امروز ایران به جلاد قاجار

اخبار اندیشهاین بررسی بر اهمیت اخلاق انسانی در فضای دیجیتال تأکید دارد، عرصه‌ای که بیان و نوشتن هر نظر، هرچند کوتاه، می‌تواند هم بازتولیدکننده قدرت باشد و هم نقطه‌ای برای مقاومت در برابر آن. در واقع فضای مجازی، چه خودآگاه و چه ناخودآگاه، به عرصه‌ای جدید برای نبرد همیشگیِ روایت‌ها بر سر معنای قدرت، اخلاق و تاریخ بدل شده است.

«بحران علوم اروپایی» در گفت‌وگو با طالب جابری؛

بازگشت به زیست جهان / هوسرل فیلسوفی که فکرش مدام در تحول است

اخبار اندیشهطالب جابری، مترجم آثار فلسفی، در گفت‌وگویی درباره کتاب بحران علوم اروپایی و پدیدارشناسی استعلایی تأکید کرد: فهم آثار هوسرل به‌سبب قلم سنگین و تحولات مداوم مفاهیم او کار ساده‌ای نیست، اما شاید همین تحول و گشودگی پروژۀ فکری او بخشی از جذابیت پدیدارشناسی باشد؛ روشی که بیش از آنکه پاسخ بدهد، خواننده را با پرسش‌های بنیادین مواجه می‌سازد.

بازخوانی «روشنگری، انقلاب و رمانتیسم»؛

فلسفه تحت سلطه سیاست

اخبار اندیشهبرنهاد اصلی کتاب «روشنگری، انقلاب و رمانتیسم؛ پیدایش اندیشه سیاسی مدرن آلمانی» این است که فلسفه آلمانی در این دوره – معرفت‌شناسی، متافیزیک، اخلاق یا زیبایی‌شناسی - تحت سلطه و ملهم از اهداف سیاسی بود.

درباره میزان حقیقت جویی مان نگران باشیم؛ حرف مفت نوشته هری جی. فرانکفورت

حرف مفت و تحلیل فلسفی آن / دانشگاه پرینستون آمریکا کتاب در باره حرف مفت را منتشر کرد/ بی تفاوتی خطرناک ترین وضعیت اخلاقی

اخبار اندیشهالبته مزخرفات (یا حرف های مفت) اشکال مختلفی دارند. آمار نیز اغلب نوع بسیار خاصی از مزخرفات هستند. برای مثال تصور کنید به عنوان یک تولیدکننده برای اولین بار محصول خود را می‌فروشید و اولین خریدار شما مادرتان است که از شما بسیار راضی و مفتخر است. از نظر فنی، پس از این فروش، ۱۰۰ درصد  مشتریان شما راضی هستند و نرخ بُرد شما نیز ۱۰۰ درصد است  اما این اعداد عمداً این واقعیت را که فقط یک فروش وجود داشته و آن هم فقط متعلق به یکی از اعضای خانواده بوده است پنهان می‌کنند. در دنیای سیاست نیز این شیوه مرسوم است و دونالد ترامپ از آن خیلی استفاده می‌کند. 

این بار ایران و ایرانیان همگی در خطرند؛ ضرورت آشتی ملی / واکنش نمادین به آغاز یک دوران / غزه: نه فقط یک جنگ، که آزمایشگاه آینده جهان

اخبار اندیشهاز دید جامعه‌شناسان سیاسی، نشانه ورود جهان به نظمی است که در آن، «استثناء» به «قاعده» بدل می‌شود. این پدیده، که جورجو آگامبن آن را «وضعیت استثناء» می‌نامید. نقطه اشتراک موارد فوق، چیزی فراتر از سیاست خارجی تهاجمی است. آنچه در حال شکل‌گیری است، مدلی نو که در آن قدرت می‌تواند بی‌آنکه پاسخ‌گو باشد، هزینه‌سازی کند. این الگو، به تعبیر مانوئل کاستلز، مبتنی بر «شبکه‌هایی از قدرت بدون مرکز پاسخ‌گو»ست.

حاشیه‌ای بر یادداشتی فکربرانگیز درباره سلوک در کناره‌ها

برج آزادی یا برج میلاد؟ کدام معرف هویت و کدام معرف دین است؟ / تفاوت روشنفکران دین اندیش و هویت اندیش

اخبار اندیشهصمیمیت برج آزادی را نسبت به محیط اطرافش با وضع برج میلاد و آسمان و زمین پیرامونش که بسنجیم معلوم می‌شود مسأله‌ام چیست. در ساخت برج میلاد دانش فنی وجود داشته و عمل‌گرایانه که بنگریم نیازی را که سبب ساختش شده برآورده می‌کند. اما این سازه (دست‌کم بدون اجرای یک طرح تکمیلی درست و خوش‌ساخت) «ایرانی» نیست، به همان معنا که دین‌اندیشان متجدد دغدغه‌ی خاطر اصلی‌شان «ایران» نبود.

بهروز فرنو و بازخوانی فیلسوف شفاهی ایران در سی و یکمین سالگرد درگذشتش

چرا فردید تا زنده بود آثار خود را منتشر نکرد؟ دعوت فردید به بازجست اصالت حکمت ذوقی قدیم

اخبار اندیشهبهروز فرنو گفت:‌پرسش حکمی و دعوت به تفکر در نزد مرحوم فردید، تکلیفی تاریخی بوده است که در سیر گذشت از فلسفه‌های قدیم و جدید غرب و با باز جست اصالت حکمت ذوقی قدیم و باز تعریف آن در وضع کنونی تفکر مابعد مدرن، مباحث به تحقق رسیده است.

دعوت از ایرانیان به بازاندیشی در هویت خود برای نوآوری

اخبار اندیشهبدین‌سان، ایرانی بودن در قرن بیست و یکم، نه صرفاً یک تعلق فرهنگی، بلکه تعهدی اخلاقی و تاریخی است به نوآوری، آزادی، و همزیستی در جهانی که مرزها را پشت سر گذاشته است. این مانیفست، دعوتی است به همه ایرانیان برای بازاندیشی در هویت خود و ساختن آینده‌ای که ریشه در گذشته دارد اما به افق‌های نو می‌نگرد.

نقش زبان در انسجام اجتماعی و وحدت ملی ایران و ایرانیان / چگونه می‌توان هویت ملی را با ابزارهای زبانی بازسازی کرد؟

اخبار اندیشهزبان، هیچ‌گاه از ملاحظات سیاسی جدا نبوده؛ گاه مانند زبانشناسی بلومفیلدی، دست‌افزار توسعه‌طلبی نظام سلطه بوده و گاه به محملی برای ظهور ایدئولوژی‌های محلی و بروز رفتارهای تجزیه‌طلبانه تبدیل شده است. در این میان، اعتدال و پختگی زبانشناسی سوسور می‌تواند الگوهای کاربردی برای پژوهش پیرامون «نسبت زبان و سیاست» ارائه کند؛ خصوصاً با ظهور وضع جدیدی که در ایران حادث شده و به دلیل فقدان نقادی، مفاهیم متعارضی مانند ملی‌گرایی (Nationalism) با میهن‌دوستی.

درباره سفر فلسفی در جست‌وجوی معنای زندگی

این اثر برای آنانی نوشته شده که می خواهند فکر بکنند/ با تولستوی، ویتگنشتاین، سارتر و کامو

اخبار اندیشهیووال لوری در مقدمه کتاب به‌ روشنی اعلام می‌کند که این اثر برای کسانی نوشته شده است که می‌خواهند فکر کنند، نه آنان که در جست‌وجوی آرامش یا ایمانند. او می‌کوشد با طرح دقیق پرسش‌ها، مرور پاسخ‌ها و حفظ پیوند میان دغدغه شخصی و تامل نظری، سفری فلسفی در پی معنای زندگی بیافریند. اگرچه سفر لوری جایی به پایان می‌رسد، او خواننده را دعوت می‌کند که خود این مسیر را ادامه بدهد. به نظر او، فلسفه نمی‌تواند معنای نهایی زندگی را به ما ببخشد، اما می‌تواند نشان بدهد که این پرسش پرسشی واقعی، مهم و درخور توجه است، پرسشی که تلاش برای طرحش خود نوعی خاص از زیستن است.

مرجان سلیمان ساعت دل را از نگاه یالوم بررسی کرد

فلسفه در جای‌جای زندگی ما جاری است / اگر می خواهی خودت را بشناسی این کتاب را بخوان / یالوم می‌خواهد برای آینده، یالوم‌هایی دیگر تربیت کند

اخبار اندیشه مرجان سلیمان گفت: یالوم در تمام جلساتش، که حالا دیگر فقط یک ساعت‌اند، می‌خواهد دانشش را به مراجعان منتقل کند، انگار می‌خواهد برای آینده، یالوم‌هایی دیگر تربیت کند. نمی‌خواهد همه‌ی داشته‌هایش با خودش از بین برود. می‌خواهد به مراجعش یاد بدهد که صمیمیت مهم‌ترین عنصر در آغاز درمان است.

پیروزی بر ابتذال زندگی روزمره / کتابی برای رستگاری یا راهی برای اندیشیدن؟

اخبار اندیشهبه قول لوک فری، فلسفه دیگر آن چیزی نیست که زمانی معرفت عمومی می‌نامیدند. فلسفه یعنی یادگیری زیستن، یادگیری نترسیدن از چهره‌های مختلف مرگ یا به زبان ساده‌تر: یادگیری پیروزی بر ابتذال زندگی روزمره...لوک فری که شخصاً خداناباور است به هدف مشترک و درخشان دین و فلسفه در این کتاب اشاره می‌کند: رستگاری. 

فیلسوفان به عنوان پیامبران آگاهی

اخبار اندیشه «مسائل اخلاقی در جهان امروزی» کتابی ارزشمند در طرح سوالات اخلاقی (و بعضاً حقوقی) جهان معاصر و پاسخ به آنان است که در قالب ٢۵ مقاله به مسائل اخلاقی ۲۵ موضوع نو پدید می‌پردازد.

نظریه حسین سخنور در کتابش «خطا بر قلم صنع؟»

پرسش از خدا در جهان رنج‌بار/ وقتی "شر" یک زخم است / رویکرد فضیلت‌گرایانه و مفهوم "خدای حی"

اخبار اندیشهمزیت نگاه اخلاقی، آن است که به جای تمرکز بر اثبات وجود یا عدم وجود خدا، به مسئولیت‌ها، الزامات و معنای کنش انسانی در برابر شرور می‌پردازد.

شروین وکیلی، جامعه شناس در گفت و گو با « ایران» از معنای زندگی می گوید

تقلید کورکورانه برخی اندیشمندان ایرانی از نظریه ضدیت خیال و حقیقت غربی / همنشینی خیال و حقیقت در خرد ایرانی

اخبار اندیشهاین تصویر مشهور؛ یعنی ضدیت خیال با حقیقت نه درست است و نه فراگیر. این برداشت از متافیزیک مسیحیت غربی برخاسته و در عصر روشنگری به صورت هسته‌ مرکزی فهم فلسفی اروپاییان از جهان تثبیت شد. در ایران هم اگر می‌بینید رواج پیدا کرده، به خاطر پیروی از همین سرمشق است و وام‌گیری از نظام‌های مفهومی مدرن؛ وگرنه در ایران همیشه «خیال» و «حقیقت» مکمل هم قلمداد می‌شده‌اند. در خرد ایرانی خیال و حقیقت درهم‌ تنیده‌اند.

  زن در اندیشه استوارت میل

نگاه منفی به زنان / برتری مردان بر زنان تا رنسانس، عصر روشنگری و قرن 19 در غرب

اخبار اندیشهشکسپیر (۱۶۱۶-۱۵۶۴) نگاه چندان مثبتی به زنان نداشت. به طور مثال، «گرترود» در نمایش‌نامه هملت، زنی دسیسه‌گر معرفی می‌شود که با قاتل همسر خود ازدواج کرد. «لیدی مکبث»، همان زنی است که به وسوسه او، مکبث، پادشاه را در شبی که میهمان او بود، به قتل رساند. این نوع نگاه به بانوان، تا قرن نوزدهم نیز ادامه یافت. هابز، با وجودی که به برابری افراد بشر اعتقاد داشت، اما خانواده پدرسالار را نهادی طبیعی می‌دانست. لاک اگر چه با ولایت مطلقه سیاسی، مخالف بود، اما از برتری مردان در نهاد خانواده دفاع می‌کرد.

دیدن در تاریکی با شاخک‌های دارک مارکسیسم

نور فریب می‌دهد، تاریکی حقیقت را آشکار می‌کند؛ دیدن در عصر پسا فاشیسم / چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم / چرا باید در عصر سلطه بصری، به سایه پناه برد؟

اخبار اندیشهدر نهایت، تاریکی برای ما نه صرفا فقدان دیدن، بلکه «شیوه‌ای دیگر برای دیدن» است؛ شیوه‌ای که در آن سیاست، نه در وضوح، بلکه در لرزش، در شکاف، در اعوجاج و در امتناع از شفافیت کامل شکل می‌گیرد. در زمانه پساحقیقت، پسافاشیسم و پساروشنگری، شاید تنها راه نجات، نه یافتن نور جدید، بلکه زیستن در کنار تاریکی و آموختن از آن باشد.

مروری بر اندیشه‌های توماس مرتن راهب و متفکر معاصر

تقدیس جنگ به‌نام صلح، گناهی مدرن ؛ صلح در زمانه وحشت / این کتاب سال ها اجازه انتشار نیافت

اخبار اندیشهمرتن در این کتاب هشدار می‌دهد که تقدیس جنگ به‌نام صلح، گناهی مدرن است: «ما در دورانی زندگی می‌کنیم که نابود کردن میلیون‌ها انسان به یک تصمیم سیاسی بدل شده، اما کشتن یک انسان هنوز جرم تلقی می‌شود. این پارادوکس، وجدان ما را فلج کرده است»...کلیساهایی که به‌نام عقل سیاسی از جنگ‌های پیش‌دستانه یا بازدارندگی هسته‌ای دفاع می‌کنند، نه فقط ایمان را بی‌اعتبار، بلکه امید را غیرممکن می‌سازند.

سخنرانی مصطفی ملکیان در باره «چرا به باورهایمان باور داریم؟»

اخبار اندیشهنشست علمی نقد و بررسی کتاب «چرا به باورهایمان باور داریم؟» نوشته اندرو نیوبرگ و مارک والدمن، روز دوشنبه ۲۶ خرداد ۱۴۰۴ از ساعت ۱۶:۰۰ در مؤسسه حکمت و فلسفه ایران برگزار می‌شود.

مشهد؛ سخنرانی آیت الله محقق داماد در باره زمانه اندیشی در فلسفه و پیامدهای حقوقی آن

اخبار اندیشهبنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، تالار شیخ طوسی، نشست فلسفه زمانه اندیش را با سخنرانی آیت الله دکتر مصطفی محقق داماد، برگزار می کند.

«وضع کنونی تفکر در ایران» تشخیص بیماری و دعوتی به درمان

هراس و نگرانی داوری از فهم فلسفی ایرانیان / بیگانگی با فلسفه به دلیل سطحی نگری، ترجمه های نادقیق، و شهرت زدگی روشنفکری

اخبار اندیشهرضا داوری اردکانی در دو اثر بنیادین خود، «مقام فلسفه در دوره تاریخ ایران اسلامی» و «وضع کنونی تفکر در ایران»، از تعلیق سخن می‌گوید؛ از دوری تاریخی ما از تفکر و از ورود بی‌مقدمه به تاریخ جدید غرب، بی‌آنکه مبادی و لوازم آن را دریافته باشیم. او بحران تفکر را نه در سطح برنامه‌ریزی فرهنگی، که در لایه‌های عمیق تاریخی و وجودی می‌بیند و با تحلیل نسبت ما با فلسفه، سنت، و مدرنیته، نشان می‌دهد که بدون بازاندیشی در بنیان‌های فکری خود، نه راهی به گذشته و نه امکانی برای آینده وجود دارد. روشنفکران، زبان‌باختگان: چرا فلسفه در ایران غریب می‌ماند؟