فلسفه جدید
-
نشست رونمایی از کتاب «جامعه شناسی حقوق و گفت و گو در باره دیالکتیک ارزش و واقعیت»
اخبار اندیشهخانه اندیشمندان علوم انسانی با همکاری انجمن حقوق شناسی و پژوهشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی نشست رونمایی از کتاب «جامعه شناسی حقوق و گفت و گو در باره دیالکتیک ارزش و واقعیت» را برگزار می کنند.
-
مقدمهای بر نظریه سیستم جهانی امانوئل والرشتاین
چطور کاپیتالیسم عالمگیر شد؟
اخبار اندیشه نظریه سیستم جهان در کجای جهان فکری قرار دارد؟ همزمان هم در حوزههای جامعهشناسی تاریخی و هم در حوزه تاریخ اقتصادی قرار دارد. علاوه بر این، بهدلیل تأکید بر توسعه و فرصتهای نابرابر در بین کشورها، مورد استقبال نظریهپردازان و دستاندرکاران توسعه نیز قرار گرفته است. این ترکیب، پروژه نظام جهانی را به یک تلاش سیاسی و فکری تبدیل میکند.
-
در نشست «بایستگی فلسفه در جهان امروز» بررسی شد
محمدرضا بهشتی : فلسفه از دل حیرت زاده میشود و زندگی ما آکنده از حیرتهای نو است/ آنچه وعده سعادت می داد به رفاه ذهنی و مادی کاسته شده
اخبار اندیشهسید محمدرضا بهشتی، استاد فلسفه غرب دانشگاه تهران، معتقد است:«امروزه فلسفه نهتنها به نقطه پایان نرسیده، بلکه هر روز اهمیت خود را بیشتر جلوهگر میکند.» ... جهان معاصر با سرعتی سرسامآور دگرگون میشود و امور بدیهی دائماً از جای خود کنده میشوند؛ همین تغییرات پیوسته، انسان را بار دیگر با پرسش آغازین فلسفه روبهرو میکند:«این چیست؟»
-
لیبرالیسم چگونه فاشیسم را توجیه می کند؟
اخبار اندیشهفون میزس در این کتاب درباره مقطع زمانیِ بعد از قدرت گرفتن بولشویکها برای توجیه و دفاع از فاشیسم مینویسد: «نمیتوان انکار کرد که فاشیسم و تمام تکاپوهای دیکتاتوریجویانهی مشابه، پر از نیتهای خوبند و مداخله آنها در این مقطع زمانی تمدن اروپا را نجات داده است. خدمتی که فاشیسم با این کار خود انجام داده است در تاریخ جاودان خواهد ماند.» ... فون میزس در این کتاب مینویسد: «نمیتوان انکار کرد که فاشیسم و تمام تکاپوهای دیکتاتوریجویانهی مشابه، پر از نیتهای خوبند و مداخله آنها در این مقطع زمانی تمدن اروپا را نجات داده است. خدمتی که فاشیسم با این کار خود انجام داده است در تاریخ جاودان خواهد ماند.» احتمالاً اگر مارکوزه آن «نیتهای خوب» فاشیسم را که فون میزس به کار برده، در نوشتهاش میآورد بیشتر میتوانست توجیه فاشیسم توسطه لیبرالیسم را به تصویر بکشد.
-
وبینار فیلسوفان معاصر آمریکایی برگزار می شود
اخبار اندیشهوبینار فیلسوفان معاصر آمریکایی توسط خانه آشنا با همکاری انجمن حکمت و فلسفه ایران به مناسبت روز جهانی فلسفه برگزار میشود.
-
کتاب بار هستی، سفری فلسفی به درون انسان و پرسش های اساسی زندگی
اخبار اندیشهانجمن علمی دانشجویی فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه تهران، مطالعه کتاب بار هستی میلان کوندرا را به عنوان یک کتاب مهم ارزشمند به اندیشه ورزان متون فلسفی و دانشجویان آن پیشنهاد کرده است.
-
مروری بر کتاب درآمدی بر فلسفه هیجانات
از خشم تا عشق
اخبار اندیشه«درآمدی بر فلسفه هیجانات» بیش از یک کتاب آکادمیک است؛ یک دعوت به تأمل عمیق در باب خودمان است. در روزگاری که احساسات اغلب به رواندرمانی، دارو یا سرگرمی واگذار میشوند، این کتاب یادآوری میکند که هیجانات نه تنها بخشی از انسانیت ما، بلکه «کلید فهم جهان، دیگران و خودمان» هستند.
-
قاسم پورحسن در نشست تخصصی «فارابی؛ آوای اندیشه» بررسی کرد
فارابی، معمار تمدن خرد ایرانی و فراتر از ارسطو / بازخوانی میراث حکیم در عصر رکود فلسفه و چالشهای اجتماعی معاصر
اخبار اندیشهقاسم پورحسن گفت: فارابی آغازگر شکلگیری تمدن اسلامی مبتنی بر خرد ایرانی است. بدون او و ابنسینا، تمدن اسلامی پدید نمیآمد؛ زیرا تمدن بدون دانش ممکن نیست. با این حال، بسیاری از نوشتههای مربوط به فارابی یا از سوی مستشرقان است یا فاصله زیادی با حقیقت اندیشه او دارد. پارسانیا:مدینه فاسقه از نظر او همان جامعهای است که معرفت دینی را میشناسد اما عمل دنیوی دارد و این تلاقی فاسق و منافق، تصویری از جامعه اسلامی پس از صدر اسلام و بهویژه دوره بنیامیه ارائه میدهد. اگر این وضعیت استمرار یابد، جامعه به مدینه ضاله میرسد؛ جایی که فرهنگ تحریفشده جایگزین هدایت میشود.
-
فرانکشتاینِ «گییرمو دلتورو»، گناه آفرینشِ بیمسئولیت
اخبار اندیشهمیلان کوندرا میگوید، «زندگی یعنی حملِ زخمیِ خویش در جهان». دلتورو نیز، بیآنکه بگوید، همین را به تصویر میکشد: زیستن، یعنی پذیرش زخم، نه انکارش؛ آفریدن، یعنی به دوش کشیدنِ بارِ مخلوق؛ و انسان بودن، یعنی ایستادن در میانه تاریکی و نور، میان رنج و معنا، میان خالق و مخلوق و در برزخی که نامش زندگی است.
-
نظریه انفجار بزرگ و خداباوری
اخبار اندیشه برخی میگویند اگر جهان از یک انفجار بزرگی پدید آمده پس دیگر خدا چه کاره است و به عبارت دیگر گفته میشود که این نظریه خدا را کنار میزند، ولی در حقیقت اینطور نیست.
-
میتوان در عصر سکولاریسم ، ایمان را باور و از آن دفاع عقلانی کرد؟ / ایمان به مثابه شیوه ای از ادراک حقیقت
اخبار اندیشهمقاله آنتومبیکومز، در عین فلسفی بودن، روح دفاعی تازهای در ایمان میدمد: ایمان، نه بازمانده دوران جهل، نه بدیل علم و نه تجربهای خصوصی و بیاثر؛ بلکه شیوهای از ادراک حقیقت است، مبتنی بر عقلانیت، تجربه، اخلاق و انسجام درونی.
-
سینما و فلسفه در ایران / تاثیر نزدیکی اصحاب سینما به طالقانی، شریعتی، فردید ... در آثار آنان
اخبار اندیشهمحمد حسین یعقوبیان نوشت: حضور فیلسوف تنها در مقابل پرده نقرهای نیست بلکه گاه در جلوی دوربین به عنوان یک بازیگر یا شخصیت در یک اثر مستند یا داستانی و گاه در پشت دوربین و ساخت فیلم به مثابه کنشگر نیز قابل مشاهده است که به سینمای فلسفی میانجامد... در دهههای گذشته در مواردی که اصحاب سینما به اندیشمندانی -که لزوماً همه فلسفی یا فیلسوف به معنای خاص آن هم نبودهاند- مانند آیت الله طالقانی، دکتر علی شریعتی، دکتر احمد فردید، استاد علی صفایی حائری و… نزدیک شده یا تماسهای فکری داشتهاند یا اطلاعات و مطالعات فلسفی مانند داریوش مهرجوئی داشته، آثار این ارتباط، خود را در کیفیت و عمقبخشی به محصولات هنری آن ها نشان داده است.
-
رونمایی از پنججلد اول مجموعه تاریخ جامع فلسفه در بنیاد حکمت اسلامی صدرا
عبور از غربمحوری / آغاز جدایی ایران در فلسفه نویسی از غرب
اخبار اندیشهپورحسن گفت: اگرچه آثار مهمی مانند نوشتههای محمد شریف، ماجد فخری و سیدحسین نصر در این حوزه وجود دارد، اما هنوز هیچکدام نتوانستهاند تصویری جامع و مستقل از سیر عقلانیت در شرق ارائه دهند. در بین تاریخنویسان فلسفه، «تاریخ فلسفه در اسلام» میان محمد شریف را جامعترین و «سیر فلسفه در جهان اسلام» ماجد فخری را خلاصهترین و ظریفترین میدانم؛ هرچند میان این دو طیفی از داوریها وجود دارد. کلباسی:باوجود ارزش علمی آثار فیلسوفان غربی مانند پیتر آدامسون و دیمیتری گوتاس یا مونتگمری وات، ، این آثار هنوز در چهارچوب پارادایمهای غربمحور باقی ماندهاند. ما به بازنویسی تاریخی نیاز داریم که از پارادایمهای غربی عبور کرده و از درون سنتهای خودمان نوشته شود؛ نه از بیرون. پروژه بنیاد صدرا پاسخی به همین نیاز است.»
-
فاطمه مینایی فلسفه لایبنیتس را بررسی کرد
فیلسوف نظامساز / لایبنیتس: چیزی در عقل نیست که از حواس نیامده باشد، مگر خود عقل / لایبنیتس با تصحیح لاک زمینهساز انقلاب شناختشناسانه کانت شد
اخبار اندیشهفاطمه مینایی: لایبنیتس در چندین شاخه از دانش که از قضا امروز بسیار هم به هم مرتبط شدهاند از پیشگامان آن شاخهها محسوب میشود: علوم شناختی، سیبرنتیک و بعدتر نظریه سیستمها، و بالاخره هوش مصنوعی. فقط برای نمونهای از سهم لایبنیتس در مباحث اخیر، میشود به استدلال «اتاق چینی» جان سرل در رد آگاهبودن هوش مصنوعی اشاره کرد. یکی از پیشگامان طرح این استدلال در فلسفه، لایبنیتس است.
-
تبیین اهمیت «فلسفه تطبیقی» برای جهان معاصر
مصطفی محققداماد: اگر به مکاتب غربی بیاعتنا باشیم، اندیشهمان پژمرده میشود / بدون سنت تعامل، فلسفه از زایش بازمیماند
اخبار اندیشهبزرگانی چون شیخ طوسی، علامه حلّی، آیتالله بروجردی و آیتالله مرتضی مطهری از جمله اندیشمندانی بودند که با مکاتب دیگر وارد مراوده علمی شدند و از این رهگذر، علم را شکوفا کردند. همین مواجهههای فکری و تعامل با سنتهای مختلف بود که به پویایی علم و فلسفه در ایران انجامید. اگر این سنت تعامل از میان برود، فلسفه از زایش بازمیماند.شیخ طوسی و علامه حلّی در فقه با سنتهای گوناگون روبهرو شدند و همین مواجهه، فقه را زنده کرد.
-
«فلسفه کانت» در گفتوگو با سیدامینالدین ابطحی
آیا کانت نژادپرست بود؟ / بدون آزادی، عقلانیت اخلاقی بیمعنا میشود / کانت همچنان یک گفتوگوی زنده با فلسفه تحلیلی دارد
اخبار اندیشهخودآیینی در فلسفه کانت بهمعنای توانایی انسان برای قانونگذاری اخلاقی برای خود از طریق عقل است/ کانت ما را به پرسش درباره «حدود عقل» و نحوه استفاده از آن در مواجهه با مسائل پیچیده (مانند تغییرات اقلیمی یا اخلاق هوش مصنوعی) تشویق میکند. این ایده که عقل میتواند هم محدود باشد و هم توانمند، همچنان الهامبخش است.
-
درباره کتاب «فیلسوفان بزرگی که در عشق شکست خوردهاند»
وقتی عقل محض از عشق شکست خورد / فلاسفه ای بدون عقلانیت زندگی
اخبار اندیشهکتاب «فیلسوفان بزرگی که در عشق شکست خوردند» در عین سرگرمکننده بودن، لایهای عمیق از تامل را هم با خود دارد. شفر تلاش نمیکند فیلسوفان را تمسخر کند؛ بلکه با نگاهی انسانی و گاه همدلانه، نشان میدهد که پشت چهره عقلانی آنان، انسانهایی ایستادهاند با ترسها، دلبستگیها و شکستهای واقعی.
-
انشاءالله رحمتی جایگاه جهانی علامه طباطبایی را بررسی کرد
گفتوگوی دو جهان: علامه طباطبایی و هانری کربن در تراز بزرگترین فلاسفه شرق و غرب / علامه طباطبایی؛ فیلسوف سنتشکن
اخبار اندیشهرحمتی با اشاره به اهمیت نگاه علامه در حوزه تفسیر قرآن، جایگاه الهامبخش او را یادآور میشود و میگوید: «کار علامه طباطبایی فقط به فلسفه و تفسیر محدود نمیشود. او برای ما ایرانیان الهامبخش بوده و هست. پس از او، هم فلسفه اسلامی و هم مطالعات تفسیری قرآن جایگاه تازهای یافتند. میتوان گفت علامه پلی میان سنت و تجدد ساخت؛ پلی که هنوز راه عبور ما به آیندهای عقلانی و معنوی است.»
-
برای احمد احمدپور یا همان محمدرضا نعمتزاده «خانه دوست کجاست؟»
اخبار اندیشهزمان کوتاه، عمر آدمی گذرا، پیرامونمان تاریک و آینده مبهم است. نشان دادن همه این ها در این زمانه کار سختی نیست. واقعیت، از هر سو خودش را بر سرمان آوار کرده است. ما به شعر نیاز داریم. به ادبیات. به هنر. شعر و ادبیات و هنری که راه نشانمان دهد. ببردمان به دنیای خیال. بگذارد درها را به رغم همهچیز باز کنیم، نور بتاباند بر زندگیهایمان. نشانمان بدهد که در بدترین سیاهیها زندگی هست، دوستی هست، معنا هست، امید هست و آنکه میپرسد «خانه دوست کجاست؟» عاقبت آن را پیدا خواهد کرد و آنگاه همه خواهند خندید.
-
نه زندان گذشته، نه انکار اکنون؛ بازخوانی سنت در پرتو عقل مدرن / سنت و مدرنیته: از جدالِ انجماد و گسست تا گفتوگوی شکوفایی
اخبار اندیشهسنت و مدرنیته دو مرحله از یک صیرورت انسانیاند. «گذشته» منبع الهام و تجربه است، اما نه معیار حقیقت. «مدرنیته» نیز ادامه تکامل همان سنت است، نه دشمن آن. جامعه امروز برای ساخت آینده، باید از گذشته بیاموزد، اما در آن توقف نکند. بازگشت به گذشته تنها زمانی سودمند است که راهی باشد برای درک عمیقتر انسان و تحقق عقلانیت و عدالت، نه برای اسارت در سایه تاریخ. در این معنا، سنت نه بتِ پرستیدنی است و نه دشمنی ضرورتا شکستنی؛ بلکه گفتوگویی است دائمی میان آنچه بودهایم و آنچه میخواهیم بشویم.
-
نظریه استاد دانشگاه پرینستون در باره پایان توهم آزادی بیان مطلق / وقتی آزادی بیان دموکراسی را بر باد میدهد / حقیقت گمشده بازار ایده های الگوریتمی
اخبار اندیشهتوفکچی میگوید اکنون شبکههای اجتماعی حتی ایدهی قدیمی «بازار ایدهها»ی جان استوارت میل را هم به کناری رانده است؛ میل معتقد بود حقیقت همیشه در رقابت با باقی ایدهها خود را نشان خواهد داد و سرآمد میشود، اما گسترش سرسامآور و ویروسمانندِ اخبار جعلی جایی برای سرآمد شدن حقیقت نگذاشته است.
-
انتشارات سمت منتشر کرد:
دیلتای: فیلسوف علوم انسانی
اخبار اندیشهانتشارات سمت کتاب «دیلتای: فیلسوف علوم انسانی» نوشته رودولف آ. مکریل ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی را منتشر کرد.
-
کلمه «گفتمانِ» از چه زمانی در ایران مطرح شد؟ / رهنما پدرخوانده گمشده «گفتمان»
اخبار اندیشهدر بخشی از گفت وگو رهنما به چالشهای همکاری با [محمد] باهری و [اسدالله] عَلَم و سازوکار غیراصولی نمرهدهی به دانشگاهها اینچنین خرده میگیرد:«کی جرات میکنه به دانشگاهی که در حمایت آقای علمالدوله است نمره بد بدهد؟[...] کار ما در وزارت علوم فقط این شده یود که این ها چه کار میکنند که خنثی کنیم [...] به جای اینکه به اصطلاح، آن گفتمان مان را پیش ببریم[...]».
-
بررسی مسئله «رنج» از منظر اگزیستانسیالیسم انتقادی/اجتماعی
راه رهایی از رنج از اندیشه تا انقلاب / اعترافی به بیچارگی جمعی انسان / از سیزیف تا پرومته: فراخوان به «اگزیستانسیالیسم انتقادی»
اخبار اندیشه امین بزرگیان گفت: کتاب «مساله رنج» از زخمهای شخصی من آغاز شد، اما خیلی زود به روایتی از بیچارگی جمعیِ انسان تبدیل شد. از دلِ همه فقدانها، از قرنطینه تا جنگ، دیدم رنج دیگر تجربهای فردی نیست، بلکه ساختاری است که در تار و پود جامعه تنیده شده. این کتاب تلاشی است برای فهم دوباره رنج، نه بهعنوان تقدیر، که بهعنوان محصول مناسباتی که میتوان و باید تغییرشان داد.
-
مؤسسه حکمت و فلسفه ایران برگزار می کند
مصطفی ملکیان در نشست نقد و بررسی «چرا به باورهایمان باور داریم؟»
اخبار اندیشهنشست علمی نقد و بررسی کتاب «چرا به باورهایمان باور داریم؟» نوشته اندرو نیوبرگ و مارک والدمن، روز سهشنبه ۶ آبانماه ۱۴۰۴ از ساعت ۱۶ در مؤسسه حکمت و فلسفه ایران برگزار میشود.
-
نگاهی به «اضطراب: یک راهنمای فلسفی» اثر سمیر چوپرا
اضطراب دقیقاً همان «خاکی» است که فلسفه از آن میروید / رهایی از اضطراب جهان با «پذیرش، تامل و کنشگری»
اخبار اندیشهشاید در انتهای این کتاب با نویسنده همدل باشیم که برای مواجه شدن با اضطراب نه میتوان به طور مطلق به پذیرش اضطراب و درمان آن همچون آیین بودا یا نظریات روانکاوانه رسید نه همچون اگزیستانسیالیستها ضمن پذیرش، به تامل در آن بسنده کرد و آن را نشانه آزادی دانست و نه مانند مارکسیستها رفع آن را به کنشگری حواله داد، او معتقد است پیکار و مقابله با اضطراب مستلزم پذیرش، کنشگری و تامل است؛ و چه بسا ترکیبی هوشمندانه از این سه، دستورالعملی سودمند برای کنار آمدن با اضطراب به دست دهد.
-
بررسی «همبستگی انسانی در پرتو نظریه و روایت» نوشته مرتضی نوری
ریچارد رورتی؛ زدن پل میان نظریه دورکیم و روایت ریکور / قدرت روایت در پسامتافیزیک / فراتر از عقل کانتی؛ همبستگی «ساختنی» رورتی بر شالوده امیدهای مشترک
اخبار اندیشهکتاب «همبستگی انسانی در پرتو نظریه و روایت»، با جسارتی ستودنی میکوشد تا میان دو قلمرو نظریه انتزاعی همبستگی و جهان انضمامی و زیسته روایت، پل بزند و نشان دهد چگونه در عصر فروپاشی کلانروایتهای متافیزیکی، میتوان همبستگی را نه بر بنیانهای متزلزل «ذات مشترک بشر»، بلکه بر شالوده امیدها، آرزوها و داستانهای مشترک بنا نهاد...ملکیان بر سه ویژگی ممتاز کتاب تأکید کرد: اول، کتاب «گزارش و تحلیل خیلی دقیقی» از آرای ریچارد رورتی است دوم، بخش نقد رورتی برخوردار از «کمال انصاف» و «بیطرفی» است و سوم، که شاید مهمترین نکته باشد، این اثر نمونهای اعلا از «نگارش به تمام معنا پژوهشی» است.
-
نگاهی به کتاب «در ستایش بطالت» اثر برتراند راسل
چگونه احمقانه زیستن را متوقف کنیم؟ / استفاده خردمندانه از فراغت، ثمره تحصیل و تمدن است
اخبار اندیشهبه باور راسل در حال حاضر در شهرها تفریح مردم یا فیلم دیدن شده یا فوتبال تماشا کردن -که در زمانه ما، وقتگذرانی بیهوده در شبکههای اجتماعی و اینترنت و موبایل هم به آن اضافه شده است- اما اگر مردم فراغت بیشتری داشته باشند دوباره از تفریحاتی لذت خواهند برد که در آن فعالانه شرکت کنند.
-
محمد زارع شیرینکندی در سالروز تولد فیلسوف آلمانی، میزان اقبال از هایدگر را در ایران بررسی کرد
هایدگر ۹۰ سال پیش دولت آمریکا، درنده خویی ها و ... امروز را پیش بینی کرد/ هایدگر را به عنوان مد روز نخوانیم؛ اندیشهاش را جدی بگیریم
اخبار اندیشهمحمد زارع شیرینکندی گفت: بدترین کار ممکن درباره هایدگر، کشیدنِ پای او به وسط نزاعها و دعواهای سیاسی «خاورمیانهای» در اینجاست. نه منازعات ایدئولوژیک و جاروجنجالهای سیاسیِ اغلب بیثمر و گاه خانمانسوز و خطرناک در کشور ما نیازی به هایدگر دارند و نه تفکر هایدگر استعداد این کار را دارد.
-
نگاهی به کتاب «روشنگری، انقلاب و رمانتیسم» نوشته فردریک بیزر
متفکران آلمانی، مطیع در برابر قدرت و بی باک در اندیشه ورزی / بیزر اسطوره «آلمان غیرسیاسی» را در هم شکست / کانت، سیاسی در خفا
اخبار اندیشهمادام دو استال روشنفکران آلمانی، پایان قرن هجدهم را اینچنین توصیف کرد: «آن ها عظیمترین بیباکی اندیشه را با مطیعترین شخصیت درآمیختند...هدف روشنفکران آلمانی در انتهای قرن هجدهم، آگاه کردن مردم از حقوق و تکالیف مدنی و اصول دین، سیاست و اخلاق بود، به همین جهت تفکر این روشنفکران عمیقا سیاسی بود، اما به خاطر محدودیتها و فشار حکومت وقت، سیاسی در خفا (cryptopolitical) بود.